Jerzy Gwiżdż (ur. 1954, Nowy Sącz) pochodzi z rodziny, która tuż po wojnie przeprowadziła się do Nowego Sącza z okolicznych wsi. Ukończył Szkołę Podstawową nr 3 w Nowym Sączu, potem II Liceum Ogólnokształcące, a w 1977 r. Wydział Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pracował w sądeckich zakładach. W 1980 roku zaangażował się w tworzące się struktury „Solidarności”. W styczniu 1981 był jednym z organizatorów strajku okupacyjnego w nowosądeckim ratuszu. W stanie wojennym został aresztowany, potem zwolniony. Pod koniec lat 80. wrócił do działalności politycznej. W 1989 został wiceprzewodniczącym miejskiego Komitetu Obywatelskiego. Na początku lat 90. należał do Porozumienia Centrum. W latach 1990–1994 był prezydentem Nowego Sącza, potem pełnił mandat poselski, a w 1995 r. kierował kampanią wyborczą Lecha Wałęsy w wyborach prezydenckich. Długoletni radny miasta, samorządowiec, prawnik. Do 2018 r. wiceprezydent Nowego Sącza.
[00:00:10] Ur. 10 sierpnia 1954 r. w Nowym Sączu. Ojciec Franciszek ur. w 1930 r. w Tęgoborzu, całe życie związany z Nowym Sączem – miał tam zakład krawiecki – w PRL był „prywaciarzem”. Mama pochodziła z Białej Wody, zamieszkali w Nowym Sączu przy ul. Kołłątaja w mieszkaniu wynajmowanym od prof. Giesinga. Przeprowadzka do własnego domu przy ul. Kraszewskiego, obok szpitala żydowskiego, gdzie żyją do dziś, mają 6 dzieci (brat i 4 siostry). Staranne wykształcenie dzieci.
[00:03:24] Brat ojca był w partyzantce, Rosjanie złapali go i rozstrzelali po kryjomu – prawda wyszła ja jaw po 1989 r. Po latach rozmowa z lekarzem, który wypisał w akcie zgonu „atak serca”.
[00:05:16] Krawiectwo – tradycja rodzinna. Zakład krawiecki w domu przy ul. Kraszewskiego, który mieścił się na terenie byłego getta. Boh. urodzony przy ul. Kołłątaja, całe dzieciństwo przy ul. Kraszewskiego, Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Kochanowskiego. Dyrektor Kozicki bił dzieci po dłoniach plecionką.
[00:07:54] Ulica Kołłątaja w latach 50. Szkoła męska w nowym budynku i żeńska w starym, wychowawczyni [Klimkowa]. Wbrew zakazom namawiała do śpiewania kolęd. Inni nauczyciele. 8 klas podstawówki. W II LO poznanie przyszłej żony. Niektórzy nauczyciele z partyjnego nadania, nauka religii po szkole w kościele Św. Małgorzaty, pierwsze lata – szkoła męska, ksiądz Bratek. I spowiedź i komunia św., garnitur uszyty przez ojca – „najładniejszy”. Przyjęcie u sióstr – kanapka z szynką, kakao i pączek. [+]
[00:14:28] Ksiądz Lesiak, boh. był ministrantem. Ks. Uryga – miał duży wpływ na boh. Znajome żydowskie rodziny – kontakty urwały się, gdy wyjechały za granicę w 1968 r., otwierana korespondencja ze Szwecji. W szpitalu żydowskim była siedziba nadleśnictwa.
[00:17:33] Okres liceum, poznanie żony – pasek u fartuszka – nierozłączna szkolna para. Dyrektor LO Bartłomiej Popiela, zastępca fizyk Kociołek. Budowanie boiska szkolnego. Wychowawczyni polonistka Barbara Laszkiewicz, historyczka Helena Piechowicz – mówiła prawdę o Katyniu i najnowszej historii.
[00:22:32] Życie młodzieży w I poł. lat 70.: piłka nożna, życie miłosne i towarzyskie – trwałe więzi do dziś. Matura pisemna i ustna ‒ bdb. oceny. Nauczycielka geografii [Karwala] – olimpiady z Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym.
[00:26:03] Studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, egzaminy wstępne. [+]. Kadra profesorska, trudny egzamin z logiki na I roku. Prof. Grodzicki, Skąpski, promotor pracy magisterskiej z prawa autorskiego Kopff – na zlecenie ZAiKS-u. Nagroda 7,5 tys zł – na meblościankę. Prof. UW Gwiżdż został doradcą boh. w komisji konstytucyjnej sejmu.
[00:31:16] Zakończenie studiów w 1977 r., indoktrynacja polityczna na studiach: ekonomia socjalizmu i kapitalizmu. Kształtowanie się środowiska młodzieżowego.
[00:34:29] Po studiach egzamin na aplikację sądową. Sprzeczka z sekretarzem [Puda] z PZPR o członkostwo w Stronnictwie Demokratycznym. Rozpoczęcie pracy w Wojewódzkim Zarządzie Inwestycji Rolniczych. Rozpoczęcie aplikacji radcowskiej.
[00:38:53] Niepokorny ojciec, nie bał się mówić wprost. Prezes sądu szył ubrania u ojca. Wybór Wojtyły na papieża – bicie wszystkich dzwonów. Wystąpienie na manifestacji w Nowym Sączu po zamachu na papieża.
[00:42:16] Praca w zakładzie remontowo-budowlanym spółdzielni mieszkaniowej – w 1980 r. zorganizowanie spotkania pracowników, pierwsze postulaty, powstanie „S”, czuło się zmiany. Przyjazd Lecha Wałęsy do Nowego Sącza – spotkanie w parku, ludzie czekali w deszczu. Silna potrzeba większej wolności, a nie zmiany ustroju. Hasło „Socjalizm tak, wypaczenia nie”. Wałęsa nie spodziewał się tak szybkiego upadku ustroju.
[00:47:18] 9 stycznia 1981 r. narodziny córki i spontaniczny strajk „przeciwko kacykom z PZPR”. Narada: Jerzy Wyskiel, Jan Budnik, boh. i Stanisław Cichoński – okupacja ratusza w Nowym Sączu, negocjacje, wsparcie ludzi. Doniesienie telewizji francuskiej. Przyjazd Wałęsy i innych członków Komisji Krajowej „S”, zakończenie pertraktacji z komisją rządową po 5 miesiącach, ok. 75 % postulatów udało się załatwić. Prezydentem miasta był Wiesław Oleksy. [+]
[00:53:28] Poród córki w czasie strajku – odwiedziny żony w tajemnicy. W szpitalu plotki o wydarzeniach. [+]. Władzy zależało na prowokacji, spałowaniu okupujących. Prokurator Sałagan, dowódca ZOMO Wereszka. Honorowe zakończenie okupacji ratusza – wspólne wyjście na ulicę Zygmuntowską. Procesja z krzyżem podarowanym przez rzeźbiarza Palkę wśród milicjantów. Wywiady dla Agence France Presse. Zainteresowanie mediów. [+]
[00:59:00] Stały kontakt z centralą „S” w Gdańsku. Władza lekceważyła ustalenia, obawy przed szykanami, determinacja przedstawicieli „S”. Krzyż wisi teraz w ratuszu. Opis wydarzeń w ratuszu, msza odprawiona przez ks. Dłubacza w głównej sali ratusza – podarowany krzyż. Do śpiewów akompaniował Andrzej Górszczyk.
[01:04:33] Rozmowy rządowe w Warszawie i Nowym Sączu, nieoficjalne m.in. na werandzie w domu boh. [+] Przyjazd doradców i ekspertów do ZNTK. Od czerwca realizacja ustaleń: zatrzymanie budowy komitetu wojewódzkiego PZPR, odsunięcie od władzy aparatczyków z PZPR, kwestie służby zdrowia, zablokowanie przejęć nieruchomości na Podhalu. „Wygrana na chwilę”.
[01:09:10] Stan wojenny był zaskoczeniem. 12 grudnia [1981] odbywało się posiedzenie wyjazdowe Stronnictwa Demokratycznego w Zakopanem. Powrót w niedzielę w nocy, zaskoczenie. Najście milicji, aresztowanie, komenda przy ul. Szwedzkiej. Pomoc lekarza w ucieczce: pobyt w szpitalu, widzenie z żoną.
[01:13:50] Spotkanie kolegów sympatyzujących z „S” na korytarzu komendy milicji. Tajny współpracownik [?]. Powrót do działalności podziemnej, niepewność, problemy w pracy, prezes spółdzielni mieszkaniowej Komander.
[01:17:34] Wiceprezes SM Rychlewski znalazł podsłuch w pokoju biurowym boh., odejście do Przedsiębiorstwa Robót Inżynieryjnych, ciągłe przesłuchania.
[01:19:45] W roku 1989 r. zakładanie Komitetów Obywatelskich. „Stan wojenny zdemolował ‘S’ pod każdym względem”, odbudowa związku w 1989 r. Pierwsze wybory parlamentarne zakończone sukcesem. Działalność samorządowa – funkcja prezydenta miasta, prawdziwie demokratyczne wybory samorządowe. Przejęcie władzy w mieście – niezapłacone faktury. [+]
[01:24:33] 700-lecie miasta Nowy Sącz w 1992 r. Współpraca z radą miasta, zaangażowanie mieszkańców. Sztandary Hasiora na uroczystości jubileuszu. Przyjazd na obchody prezydenta Wałęsy – promocja dla miasta. Duże inwestycje w mieście: oczyszczalnia ścieków, budowa mostu, wysypisko śmieci – zdobywanie funduszy w Warszawie.
[01:28:46] Czas przełomu, przekazywanie władzy, niepewność. [+]. Urząd wojewódzki w Nowym Sączu.
[01:30:07] Start w wyborach do Sejmu w 1993 r., kontakty z kancelarią prezydenta, członek Rady ds. Samorządu Terytorialnego przy Prezydencie. Bezpartyjny Blok Wspierania Reform, poseł z ramienia BBWR, przewodniczący komisji konstytucyjnej. Perswazja Aleksandra Kwaśniewskiego. Rezygnacja z prac w komisji, słaba pozycja prawicy w parlamencie.
[01:35:00] Kampania prezydencka w 1995 r. dla Wałęsy. Konwent św. Katarzyny, „przepychanki na prawicy”, silna pozycja Hanny Gronkiewicz-Waltz. Postawa szefów ZChN, negocjacje z Wałęsą, kampania Wałęsy, nieczyste zagrywki Kwaśniewskiego. Szkodliwy prezes TVP Wiesław Walendziak, unikanie debaty wyborczej w TVP, zachowanie Kwaśniewskiego w studiu, odzywka Wałęsy: „Panu to ja mogę nogę podać”. Walendzial grał na dwa fronty.
[01:40:45] Koperta z rozliczeniem majątkowym przekazana Wałęsie przez Kwaśniewskiego. Powody fiaska kampanii prezydenckiej Wałęsy. Milion dolarów (Jaskiernia). Rozbieżność interesów sztabu wyborczego i kancelarii prezydenta (Wałęsy, Komorowskiego).
[01:43:19] Postawa Wałęsy jako szefa, poczucie humoru, dowcip, upór, megalomania, intuicja. Męcząca współpraca z LW. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.