Halina Matyszczuk z d. Gosztyła (ur. 1931, Kramrów) jest córką przedwojennego policjanta, który służył przy granicy polsko-niemieckiej. Opowiada o stosunkach polsko-niemieckich przed i w trakcie II wojny światowej. Od 1945 roku wraz z rodziną osiedliła się w miejscowości Paproty (pow. sławieński) na Ziemiach Odzyskanych. Jej rodzina była prześladowana przez władze komunistyczne za odmowę przystąpienia do spółdzielni produkcyjnej. W 1949 roku wyszła za mąż za b. partyzanta 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK – Jakuba Matyszczuka ps. „Żbik”. W jej domu odbyły się kilkukrotne rewizje dokonywane przez UB, a mąż był wielokrotnie zatrzymywany przez funkcjonariuszy bezpieki.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1931 r. w Kramrowie, przy granicy z Niemcami.
[00:00:30] Prezentacja rodziców: Pelagii i Mariana Gosztyłów. Ojciec był policjantem, matka zajmowała się domem. Siostra urodziła się 1 września 1939.
[00:01:18] Podczas okupacji ojciec był namawiany do podpisania volkslisty. Funkcjonariuszka gestapo opluła matkę, gdy rodzina odmówiła.
[00:02:31] W 1939 r. rodzina przeniosła się do Brodów, gdzie mieszkała babcia. Podczas okupacji ojciec pracował w gospodarstwie u Niemca, po szkoleniu był traktorzystą – boh. nosiła drewno do traktora na gaz drzewny. Podczas wycofywania się Niemców ojciec był namawiany na ewakuację ciągnikiem, ale nie pojechał. Sytuacja na froncie – rodzina została przez Rosjan wywieziona do Nowego. Po powrocie zamieszkano w baraku z rosyjską i ukraińską rodziną.
[00:04:30] Ojciec zajął gospodarstwo w Gniewskim Polu i wstąpił do milicji, ale zwolniono go i rodzina wyjechała na Ziemie Zachodnie, do Paprot. W drodze na zachód boh. zgubiła w Kwidzynie swój pociąg – pomoc kolejarza i milicjanta ze Sławna. Potraktowanie boh. w domu sołtysa w Bobrowicach. Boh. dotarła do Paprot i tydzień czekała w niemieckim gospodarstwie na rodziców, którzy jechali transportem zorganizowanym przez PUR. Ojciec zajął gospodarstwo, ale był szykanowany przez UB. Boh. wyszła za mąż za właściciela sklepu we wsi.
[00:08:38] Sytuacja na polsko-niemieckim pograniczu przed wojną – zabawy z niemieckimi rówieśnikami. Ucieczka policjantów z przejścia granicznego po wybuchu wojny. Boh. przed wojną zdała do drugiej klasy.
[00:10:00] 1 września 1939 rodzina była w Brodach, jedna z mieszkanek wsi odebrała poród matki. Babcia mieszkała w lesie i boh. nie widziała polskich ani niemieckich żołnierzy. Podczas okupacji boh. nosiła jedzenie rosyjskim jeńcom, którzy odśnieżali drogę do Tczewa – wygląd jeńców.
[00:13:03] W Gniewie mieszkali Żydzi – wyjazd po buty dla boh.
[00:14:35] Wszyscy sąsiedzi podpisali volkslistę i młodych mężczyzn zabrano do wojska. Podczas okupacji ojciec chodził do cegielni i tam słuchano radia.
[00:16:14] Ofensywa Armii Czerwonej – rodzina została wywieziona, w ich domu stacjonował radziecki sztab. Koło domu pochowano zastrzeloną sanitariuszkę, po powrocie boh. pielęgnowała rannego czerwonoarmistę, który miał na ręku wiele zegarków – nadzieja, że jeden z nich dostanie boh. Wygląd radzieckich żołnierzy. [+]
[00:19:08] Radość po zakończeniu wojny – reakcja ojca. Bieda lat powojennych, wiele żywności zostawili Rosjanie. Na wieś napadli bandyci, którzy rabowali niemieckie gospodarstwa – dzięki boh. dom jej gospodarzy nie został okradziony. Stosunki między polskimi osadnikami i Niemcami – ich wyjazd do Niemiec. W okolicy nie było przesiedlonych Ukraińców.
[00:22:52] Stan gospodarstwa w 1945 r. – rodzice mieli dwie krowy i dwa konie. Ojciec pędził bimber, który sprzedawał Rosjanom. Boh. prowadziła teatrzyk we wsi, w świetlicy odbywały się zabawy taneczne. We wsi nie było kościoła, msze odprawiano przy krzyżu.
[00:25:36] Ojciec był szykanowany przez UB – zabrano mu maszyny, meble z domu – decyzja o zostawieniu gospodarstwa. Przed wyborami zamykano ojca do aresztu. Konsekwencje wyjazdu ze skargą do Warszawy. Incydent podczas wyjazdu na urodziny do leśniczego – przesłuchanie męża przez UB.
[00:28:50] Mąż był w 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, po wyzwoleniu wstąpił do polskiego wojska i był czołgistą. Wojnę zakończył pod Budziszynem, gdzie został ciężko ranny – długi pobyt w szpitalu.
[00:30:57] Mąż był świadkiem rzezi na Wołyniu. Ukraińcy napadli na kościół i zamordowali znajdujących się tam ludzi oraz księdza – współczesny stan kościoła. Mąż był w szkole oficerskiej, ale zwolniono go po odkryciu partyzanckiej przeszłości. Potem pracował w sklepie GS-u w Paprotach i tu boh. go poznała. Rodzice nie pozwolili na ślub, ale potem przekonali się do zięcia.
[00:33:50] W okolicy były trzy rodziny z Kresów, jeden z mężczyzn jako jedyny ze wsi przeżył napad Ukraińców. Matka męża została zastrzelona przez Niemców – okoliczności jej śmierci.
[00:36:04] Prewencyjne aresztowania męża. Rewizja w mieszkaniu w Sławnie – milicjanci kazali boh. podnieść materac na łóżku, zachowanie funkcjonariuszy, którzy podeptali portret Stalina. Wizyta szefa UB – prośba, by boh. nie składała skargi w Koszalinie.
[00:41:30] Kolega z partyzantki namówił męża na wyjazd do PGR-u w Bożenicach, gdzie załatwił mu pracę w księgowości. Boh. została złapana przez partyzanta, który kazał jej przekazać wiadomość sekretarzowi partii
[00:45:05] Wspomnienie Ryszarda Markiewicza ps. „Mohort” i jego żony. Kontakty z kolegami z 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty.
[00:47:25] Radość po śmierci Stalina.
[00:48:04] Ojciec Talarek utrzymywał kontakt z mężem. Powojenne Sławno – ruiny miasta. Boh. brała udział w czynach społecznych – cegły z rozbieranych domów i ruin były wywożone do Warszawy.
[00:51:07] Po maturze boh. wyjechała na studia rolnicze do Olsztyna, ale zrezygnowała z nich. Pracowała w księgowości oraz klubach RUCH-u, w których spotykała się młodzież – prowadzenie teatrzyku – wystawiane sztuki, robienie rekwizytów.
[00:54:37] Reakcja na wprowadzenie stanu wojennego. Głosowanie w pierwszych wolnych wyborach – zmiany po 1989 r., prywatyzacja PGR, zniszczenie gospodarstwa przez polsko-niemiecką spółkę.
[00:59:46] Ojciec nie wstąpił do spółdzielni produkcyjnej i zabrano mu maszyny. Zostawił gospodarstwo i pracował w PGR. Potajemne słuchanie radia – donosy na sąsiadów.
[01:02:46] Dziecięce zabawy przed wojną, przed jej wybuchem zabroniono zabaw z niemieckimi dziećmi. Podczas okupacji Niemcy zajęli polskie gospodarstwa, których właścicieli przesiedlono.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..