Janusz Ładoś (ur. 1931, Jasło) pochodzi z rodziny inteligenckiej (ojciec urzędnik, matka nauczycielka), zamieszkałej przed wojną i w czasie okupacji niemieckiej w Prokocimiu, a także w Jaśle. Po wojnie uczył się w sądeckim gimnazjum, w 1956 r. ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po studiach z powodu poglądów politycznych utrudniano mu dostanie się na aplikację. Został znanym w Nowym Sączu prawnikiem.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1931 r.
[00:00:32] Gdy wybuchła wojna, boh. mieszkał z rodziną w Prokocimiu (obecnie dzielnica Krakowa). 1 września 1939 nad ranem usłyszał odgłosy kanonady – informacja o wybuchu wojny. Ojciec był urzędnikiem w Dyrekcji Kolejowej w Krakowie – decyzja o wyjeździe pociągiem na wschód. Przejazd dorożką na dworzec przez dzielnicę Kazimierz zamieszkałą przez Żydów. Bombardowanie stacji kolejowej w Biadolinach. Widok zniszczonego dworca w Tarnowie, postój w Równem. Po przyjeździe do Sarn rodzina zatrzymała się w domu pana Kabaty, a po bombardowaniu miasta u pani Jońskiej, której mąż był żołnierzem KOP. Przed wyjazdem ojciec dostał kwartalną pensję – poszukiwanie pracy przez matkę. Na kłodach drewna przed domem siadali ludzie obserwujący dom pani Jońskiej, reakcja na kapelusz matki.
[00:10:20] 17 września boh. zobaczył małe konie i żołnierzy przed domem – informacja o wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski. Przyjazd do Lwowa – portrety radzieckich wodzów w mieście. Wyjazd do Generalnej Guberni – na stacji w Lubyczy Królewskiej stali niemieccy oficerowie, powrót do Krakowa. Wygląd sowieckich żołnierzy.
[00:14:08] Boh. urodził się w Jaśle, ojciec pracował na kolei, matka była nauczycielką w gimnazjum. W Jaśle mieszkali dziadkowie zarówno ze strony matki, jak i ojca, wszystkie okupacyjne wakacje boh. spędzał u nich. Getto w Jaśle nie było ogrodzone – podczas przejścia przez jego teren boh. i brat zostali zatrzymani przez Niemca, który skierował ich na plac, gdzie ładowano Żydów na furmanki i wywożono do Bełżca. Uniknięcie wywózki. [+]
[00:18:37] Rodzina mieszkała w Prokocimiu, ojciec nie pracował, podczas łapanek ukrywał się. Boh. zobaczył jadące ciężarówki niemieckie i wybiegł z domu, by zobaczyć, dokąd Niemcy jadą. Przed jednym z domów stali znajomi panowie Zięba i Pietras i boh. zatrzymał się koło nich – znajomi zostali zabrani przez Niemców. [+]
[00:21:36] Boh. uczył się w gimnazjum na tajnych kompletach. Wyżywienie podczas okupacji.
[00:22:40] Podczas I wojny światowej rodzinę Ładosiów ewakuowano na Śląsk Cieszyński. W 1919 r. ojciec uciekł do wojska i służył w artylerii konnej, gimnazjum w Łańcucie ukończył w 1921 r. Po pierwszym roku studiów medycznych we Lwowie zrezygnował i pracował jako urzędnik kolejowy w Krakowie. W 1945 dostał pracę w Nowym Sączu i tu rodzina się przeprowadziła.
[00:27:22] Matka ukończyła gimnazjum w Jaśle. Pomagała jej ciotka, zakonnica Nazaretanka. Matka ukończyła studia i uczyła w jasielskim gimnazjum, po przeprowadzce do Krakowa uczyła w szkole powszechnej. Po wojnie nie pracowała.
[00:29:04] Życie na przedmieściach Krakowa, w Prokocimiu mieszkało niewielu Żydów. Kłótnia uliczna z czasów przed utworzeniem getta w Krakowie. Ukrainiec Zacharczuk miał żonę Żydówkę, która zniknęła na początku okupacji.
[00:32:30] Kraków podczas okupacji. W Prokocimiu był sklep Józefa Łukasika – zmiana tablicy z nazwą sklepu. Starania sklepikarza o wpisanie na volkslistę.
[00:34:48] Boh. chodził do szkoły w Prokocimiu – korepetycje z rachunków. Kary cielesne w szkole – bicie linijką w dłoń. Nauczyciel Kielar pobił jednego z uczniów, który zapowiedział, że zemści się na jego synu. Po I Komunii matka zaprowadziła synów do zakładu fotograficznego. W 1944 r. boh. był bierzmowany w Woli Duchackiej, sakramentu udzielał arcybiskup Sapieha.
[00:39:44] Zabudowa Prokocimia przed wojną, ruch uliczny – dwaj mieszkańcy osiedla mieli samochody, jeden należał do znajomego rodziców doktora Wilka. Spotkania towarzyskie – rozmowy o polityce. Wiele lat po wojnie boh. odwiedził doktorostwo Wilków w Prokocimiu.
[00:44:50] W wakacje 1939 w Jaśle odbył się zjazd rodziny Ładosiów. Jedna z ciotek z Warszawy zginęła podczas okupacji w obozie koncentracyjnym, jej mąż i córka wyjechali do Anglii.
[00:47:02] Boh. spędzał w Jaśle okupacyjne wakacje – zniszczenia miasta w 1944 r. Nastroje latem 1939. Ewakuacja we wrześniu 1939 r., wiara w interwencję Francji i Anglii. Trudne powroty ze strefy sowieckiej.
[00:51:22] Likwidacja getta w Jaśle – wywożenie Żydów. Boh. chodził z bratem pod bożnicę, by słuchać żydowskich modlitw. Na początku okupacji z getta można było wychodzić do pracy – ojciec podczas okupacji imał się różnych zajęć, m.in. handlował butami z Żydem, panem Sternem – spotkania przy bramie getta.
[00:55:14] Ojciec przywoził z Jasła mięso z nielegalnego uboju. Brat wyszedł po ojca na stację i spotkał policjanta Srokę, którego syn Adam chodził z nim do klasy – pomoc pana Sroki. podczas obławy. Powody podpisania przez niego volkslisty. Po wojnie Adam Sroka został księdzem.
[00:58:26] Podczas okupacji do mieszkania dokwaterowano trzech niemieckich robotników z Frankfurtu nad Odrą, Erich Boehme jeździł z ojcem do Jasła po produkty żywnościowe. Wilhelm Eckstein stracił dwóch synów na froncie wschodnim.
[01:01:28] Szefem Gestapo w Jaśle, potem w Nowym Sączu był Heinrich Hamann. Adwokat Adama Kozaczka został aresztowany w listopadzie 1943 – postawione zarzuty, linia obrony Kozaczki, który trafił do Oświęcimia. Tam pracował w stolarni, przeżył „marsz śmierci”. Przesłuchanie adwokata Długopolskiego przez Hamanna.
[01:07:43] Mundury niemieckiej policji. Boh. szedł ulicą z sędzią Janusiem, właścicielem kamienicy, w której rodzina mieszkała w Prokocimiu, spotkanie szefa policji kryminalnej Herziga.
[01:09:30] Boh. wracał ze szkoły, widział furmankę, którą jechał granatowy policjant, gestapowiec i więzień, którego chwilę później rozstrzelano koło kościoła – boh. dowiedział się, że mężczyznę rozstrzelano za handel. Zachowanie granatowych policjantów.
[01:11:40] W Płaszowie był obóz, którego szefem był Amon Goeth. Żydzi z obozu chodzili do pracy w Bieżanowie – noszony przez nich transparent. Boh. widział, jak niemiecki oficer bił człowieka, który szedł na końcu. Boh. był w Płaszowie bezpośrednio po wyzwoleniu obozu w poszukiwaniu ołowianych płytek. W jednym z baraków leżały ludzkie włosy. [+]
[01:14:55] Rodzina wyjechała z Lwowa pod koniec października 1939, boh. nie zetknął się z wrogą postawą Ukraińców. Zajęcia ojca podczas okupacji – handel butami.
[01:17:17] Wuj pracował we wsi Łężyny – likwidacja getta w Żmigrodzie – widok ciężarówek z pijanymi członkami Służby Budowlanej na drodze z Jasła do Żmigrodu. W pobliskim Hałbowie rozstrzeliwano Żydów. [+]
[01:19:10] Armia Czerwona wkroczyła do Prokocimia 19 stycznia 1945 – boh. widział sowieckich żołnierzy z okien domu doktorostwa Wilków. Czerwonoarmiści poszukiwali zegarków. Po wyzwoleniu doktor Wilk był w kinie, w kronice pokazywano film z Jałty – reakcja widowni, gdy Churchill wyjął zegarek z kieszonki.
[01:22:07] W lutym 1945 boh. poszedł do pierwszej klasy gimnazjum św. Jacka w Krakowie, po przeniesieniu ojca do Nowego Sącza kontynuował naukę w I Gimnazjum. Jego wychowawcą był prof. Sitek.
[01:23:54] Boh. i jego brat zapisali się na wydział lekarski. Po pierwszym roku boh. zrezygnował, bo wada wzroku uniemożliwiała mu rozróżnianie komórek.
[01:25:07] Nauczyciele w I Gimnazjum: polskiego uczył prof. Sitek, łaciny prof. Serafin, historii i geografii prof. Grodkowski, były więzień Oświęcimia, angielskiego prof. Konopkowa. Grono pedagogiczne w liceum.
[01:27:31] Ojciec jako urzędnik kolejowy dostał mieszkanie służbowe przy stacji. W latach 40. świętowano urodziny Stalina. Boh. rozpoczynał studia w czasach stalinowskich – studium wojskowe – podczas zajęć z kpt. Magierowskim, odbywanych w ulewnym deszczu, student Koprynia zadenuncjował kolegę Kosowskiego.
[01:30:28] [Powtórzenie fragmentu]. Podczas zajęć studium wojskowego z kpt. Magierowskim, odbywanych w ulewnym deszczu, student Koprynia zadenuncjował kolegę Kosowskiego, którego wyrzucono ze studiów. Boh. chciał uzyskać zwolnienie ze studium wojskowego – informacja od Franciszka Ociepki.
[01:32:13] Na pierwszym roku studiów wykładał prof. Adam Vetulani, który spędził wojnę w Szwajcarii i znał kuzyna boh., Aleksandra Ładosia, ambasadora RP w Szwajcarii. Aleksander Ładoś należał do grupy, która dostarczała paszporty polskim Żydom.
[01:33:40] Wśród wykładowców UJ byli prof. Patkaniowski, Lande, Osuchowski. Opinia dr. Boruckiej-Arctowej na temat boh. i jego dwóch kolegów. Egzaminy u prof. Osuchowskiego.
[01:38:23] Boh. skończył studia w 1956 r. – aplikacja w Sądzie Wojewódzkim w Krakowie, asesura w Nowym Targu. Boh. pracował jako sędzia w Limanowej oraz jako radca prawny i adwokat w Nowym Sączu.
[01:39:58] W okresie powojennym w Nowym Sączu mieszkało niewielu Żydów, boh. pamięta jedynie Lustiga.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..