Magdalena Zwolińska z d. Sopata (ur. 1929, Obidza) pochodzi z rodziny bogatych rolników. W czasie okupacji niemieckiej brała udział w pracach dla Niemców (kopanie okopów), była też świadkiem pomagania Żydom. Po wojnie pozostała w rodzinnej wsi, w jej domu gościli m.in. państwo Półtawscy, a także biskup krakowski Karol Wojtyła.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1929 r. w Obidzy.
[00:00:58] Boh. nie znała swojego ojca. Matka Elżbieta z d. Sopata pochodziła z Obidzy. Dziadek Andrzej Sopata przyprowadzał z Węgier woły, które sprzedawano w Starym Sączu. Dziadek oszczędzał w Kasie Stefczyka, ale oddał część pieniędzy na apel księdza.
[00:04:26] Ojciec boh. wyjechał do pracy we Francji, tam poznał bogatą pannę z okolic Sącza i z nią wrócił do Polski.
[00:06:04] Boh. miała przyrodnie rodzeństwo. Siostra pracowała jako pielęgniarka w Nowym Sączu. Boh. również zdała do szkoły pielęgniarskiej, ale z niej zrezygnowała.
[00:07:20] Wyjazdy zimą do szkoły. Nastawienie do nauki i nauczycielek. Po wybuchu wojny zaczęto uczyć niemieckiego, ale potem naukę przerwano.
[00:10:47] Boh. dostała pieniądze od ojca na sukienkę z falbankami do I Komunii. Przygotowanie do uroczystości – nauka przykazań, postać katechety ks. Cebuli.
[00:12:47] Biedni pracowali u bogatszych gospodarzy. Leśniczy Sikorski lubił bryndzę wyrabianą w domu boh., noszenie mleka ubogiej Basi.
[00:15:37] Boh. wiedziała, kim jest Piłsudski, przysłuchiwała się rozmowom dorosłych o polityce. Matka wyszła za mąż i przeprowadziła się do Skrudziny, tu boh. poszła do drugiej klasy.
[00:17:12] Ojciec miał młyn, w którym boh. pomagała – przyjazd gospodarzy z sąsiednich wiosek. Młyn zlikwidowano pod koniec okupacji. Dziadek, mieszkający w Obidzy, pomagał ubogim gospodarzom.
[00:21:25] Wójt Gołkowic Gerhard podziwiał chleb pieczony przez matkę. We wsi i w okolicy mieszkali niemieccy osadnicy, którzy jeździli do swojego kościoła.
[00:24:08] Przed wojną we wsi bywali Cyganie – złapanie kota na rosół. Cygańska para wzięła ślub w kościele i zaprosiła na wesele miejscowych gospodarzy.
[00:26:40] Siostra bogatego żydowskiego gospodarza Lustiga miała karczmę w Skrudzinie. Lustig pomagał biedakom. Boh. chodziła do szkoły z Sydą Lustig, Stefcią – zamiana kanapek. W Gołkowicach była karczma i sklep, ale boh. nie lubiła tam chodzić.
[00:31:46] Boh. nie chodziła na jarmarki do Starego Sącza, ale bywała na odpustach św. Kingi. Żebracy we wsi, spotkanie z dziadem, któremu boh. dała mleko.
[00:35:28] Kilku mężczyzn zostało zmobilizowanych do wojska, z wojny nie wróciło dwóch. Kary za nielegalną hodowlę świń podczas okupacji – boh. ukrywała się z prosiakiem w olszynie podczas kontroli gospodarstw. Podczas okupacji niemieccy osadnicy wyjechali.
[00:39:00] Sąsiad Stanisław Piętka został zabrany do Oświęcimia. Ponieważ był masarzem, odłączono go z kolumny więźniów – po wojnie poszedł boso do Częstochowy, by podziękować za ocalenie.
[00:41:42] W ramach kontyngentu oddawano do punktu w Gołkowicach krowy, zboże.
[00:42:42] Boh. pojechała z matką, jadącą po zboże do Tarnowa. Na dworcu usłyszała rozmowę o matkach z dziećmi zamkniętych w wagonie, pobiegła więc z kanapką do pociągu, ale wagony były szczelnie zamknięte i nie mogła jej podać. Wracając natknęła się na gestapowców, którzy wzięli ją za Żydówkę, która uciekła z transportu – pomoc ludzi na stacji. [+]
[00:48:38] Matka wyjeżdżała po zboże do Tarnowa z sąsiadami ze Skrudziny – opóźniona wegetacja w górach. Zboże kupowano u gospodarzy, nie na targu.
[00:51:02] Zamknięte wagony stały na bocznicy dworca w Tarnowie. Być może był to transport Żydów.
[00:52:35] Podróże pociągiem podczas okupacji. Boh. często chodziła do Starego Sącza.
[00:53:30] Podczas okupacji Niemcy z okolicy wyjechali. Ukrywanie Żydów – jeden z nich, Moniek, przyszedł po wojnie, by podziękować matce, potem wyjechał do Palestyny. Moniek ukrywał się u kilku sąsiadów. Po wojnie oddał swoje pola ludziom, którzy mu pomogli. Koleżanka Syda Lustig została rozstrzelana koło Starego Sącza.
[00:59:44] Pewnego wieczoru partyzanci przyszli do domu, powiedzieli, że ratują ojczyznę, muszą coś jeść, i zabrali chleb upieczony przez matkę. [+]
[01:01:20] Nikt ze Skrudziny nie był w partyzantce. Partyzanci odwiedzali gospodarstwa leżące na uboczu. Rodzina Lustigów nie była w getcie, zastrzelono ich po zabraniu z domu.
[01:03:10] Wybuch wojny – przejście oddziałów piechoty przez most w Gołkowicach. Podczas okupacji boh. wraz z koleżankami kopała okopy i rowy przeciwpancerne, pracujących pilnował starszy Niemiec, który poczęstował dziewczynki alkoholem i czekoladą w dniu swoich urodzin.
[01:08:27] Okoliczności zabrania kolegi na roboty do Niemiec. [+]
[01:10:18] Ciężka praca przy kopaniu okopów, nocne wizyty Niemców we wsi. Reakcja na wiadomość o końcu wojny. Podczas wycofywania się Niemców okolice były bombardowane. Po wojnie wiele osób zginęło od niewypałów.
[01:15:55] Spotkanie z radzieckimi żołnierzami. Wiosną 1945 r. boh. odwiedziła krewną Pasoniową w szpitalu w Nowym Sączu – prośba o oddanie krwi. [+]
[01:20:12] W Nowym Sączu stacjonowało wielu żołnierzy Armii Czerwonej – prośby o jedzenie i alkohol.
[01:22:15] Wilek i Moniek Lustigowie byli wykształceni, po wojnie Moniek pokazał się we wsi, ale potem wyjechał.
[01:24:05] Osadnicy niemieccy nie chcieli wyjeżdżać, ale podczas okupacji zostali przesiedleni.
[01:24:45] Po wojnie boh. ukończyła siódmą klasę, ale zgubiła świadectwo. Mąż był masarzem. [Boh. pokazuje fotografie z młodości].
[01:27:20] Do wsi przyjeżdżali letnicy, boh. poznała Wandę Półtawską i jej męża. Życie zawodowe boh., która gotowała na wesela.
[01:30:08] Wizyta Karola Wojtyły, który odwiedził Andrzeja i Wandę Półtawskich, wypoczywających w domu boh. Ustalanie daty wizyty (głosy zza kadru).
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.