Prof. Maria Michalska z d. Wejchert (ur. 1923, Kraków) – polska chemiczka. Do wybuchu II wojny światowej mieszkała z rodziną w Gdańsku i uczyła się w Gimnazjum Polskim. Maturę zdała na tajnych kompletach w warszawskim gimnazjum im. Królowej Jadwigi. W 1942 roku rozpoczęła studia chemiczne na tajnych kompletach Politechniki Warszawskiej, przerwane wybuchem Powstania Warszawskiego, podczas którego pracowała w kuchni powstańczej. Po zakończeniu wojny kontynuowała studia chemiczne, początkowo na Politechnice Łódzkiej, a następnie na Uniwersytecie Łódzkim, uzyskując dyplom w roku 1952. Stopień doktora habilitowanego nauk farmaceutycznych w zakresie chemii organicznej uzyskała w 1969 roku. Jeszcze jako studentka Uniwersytetu Łódzkiego rozpoczęła pracę w Katedrze Chemii Organicznej Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Łodzi, w 1982 roku uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego, w 1992 została profesorem zwyczajnym. Jako stypendystka fundacji Rockefellera odbyła staż naukowy w University of Cambridge, w laboratorium kierowanym przez laureata nagrody Nobla, prof. Aleksandra Todda (1958-1959), a następnie w University of East Anglia w Norwich w zespole prof. Alana R. Katritzky’ego (1974). Jako Visiting Professor prowadziła wykłady w renomowanych zagranicznych ośrodkach naukowych. Żona chemika prof. Jana Michalskiego.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1923 r.
[00:00:25] Ojciec pochodził z Poznania, rodzice poznali się w Rosji, po ślubie przyjechali do Polski i zamieszkali w Krakowie, gdzie urodziła się boh. – choroba w wieku niemowlęcym.
[00:01:44] Autoprezentacja boh., po mężu Michalskiej. Boh. miała dwa lata, gdy rodzina przeniosła się z Krakowa do Gdańska, tam mieszkała do wybuchu wojny. Jako niemowlę chorowała na koklusz.
[00:03:50] Boh. i jej rodzeństwo chodzili w Gdańsku do polskich szkół. Nauka w polskim gimnazjum, dyrektorem placówki był Jan Augustyński, nauczyciel języków klasycznych.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu – świadek odpowiada na pytania]
[00:05:25] W 1939 r. boh. spędzała wakacje w górach, rodziny nie było w Gdańsku. Wielu znajomych trafiło do obozu w Stutthofie – w obozie zginął jeden z synów dyrektora gimnazjum. Rodzina Wejchertów miała Niemców wśród przodków, ale była rodziną polską.
[00:07:00] Po wybuchu wojny rodzina została u znajomych górali, potem wyjechano do Warszawy, gdzie ojciec znalazł pracę.
[00:08:20] Podczas okupacji boh. i jej przyszły mąż chodzili na tajne komplety. Boh. oficjalnie chodziła do szkoły chemicznej przy ul. Hożej, mąż studiował na tajnych kompletach Politechniki Warszawskiej i prowadził zajęcia w szkole chemicznej.
[00:10:20] Mąż był studentem oficjalnie działającej Wyższej Szkoły Chemicznej, boh. była uczennicą zawodowej szkoły chemicznej – ćwiczenia studentów korzystających z precyzyjnych wag – okoliczności poznania się. Ślub po dwóch latach znajomości.
[00:15:50] Ślub z Janem Michalskim. Stryj męża, Jan Michalski, był znanym bibliofilem.
[00:18:47] Podczas powstania boh. była w ciąży i pracowała jako kucharka w budynku Wydziału Architektury przy ul. Koszykowej. Studiowała na tajnych kompletach Politechniki, zajęcia odbywały się w różnych mieszkaniach. Do mieszkania boh. przychodził prof. Roman Małachowski, przed wojną wykładowca chemii organicznej na Politechnice Lwowskiej. Koleżanka działająca w konspiracji namówiła boh., by pomagała w kuchni. Rodzina mieszkała przy ul. Nowogrodzkiej, niedaleko poczty zajętej przez Niemców – sytuacja podczas powstania.
[00:23:54] Zbiórka kobiet, które miały zajmować się kuchnią w aptece „Pod Aniołem” przy ul. Hożej – wybuch powstania, ostrzał od strony ul. Nowogrodzkiej. Opiekunką grupy była nauczycielka gimnazjalna z Kielc. Widok przewróconego wózka z wiśniami i biegnących powstańców. [+]
[00:28:30] Pierwsze dni powstania – przeniesienie się na ul. Lwowską, a potem do gmachu Wydziału Architektury – tu boh. była do końca walk. Powstańcze obiady. [+]
[00:31:15] Kuchnia polowa mieściła się w stołówce Wydziału Architektury – gotowanie zupy i szorowanie kotła przez Antośkę. Wyżywienie podczas powstania. 13 września, podczas bombardowania budynku, zginęło kilkanaście osób znajdujących się w piwnicy. [+]
[00:36:50] Sytuacja pod koniec walk – kucharki się rozdzieliły i wyszły z ludnością cywilną. Mąż walczył na Mokotowie i boh. nie miała o nim wiadomości – spotkanie w górach, pomoc znajomych górali. [+]
[00:39:20] Rodzina znalazła się w obozie przejściowym na Zieleniaku. Piętnastoletni brat był zabierany do rozbierania trupów. Nadzorcami w obozie byli własowcy – ich zachowanie, gwałcenie kobiet. Boh. po wyjściu z Warszawy trafiła na teren fabryki w Ursusie – segregowanie ludzi na zdolnych i niezdolnych do pracy – uniknięcie wywiezienia na roboty dzięki pomocy ciotki znającej niemiecki. [+]
[00:43:45] Mąż po wyjściu w Mokotowa spotkał teściów i razem dojechali do Wróblówki koło Nowego Targu. Okoliczności otrzymania wiadomości o rodzinie. [+]
[00:46:23] Córka urodziła się we Wróblówce – po przyjeździe jedenastoosobowej rodziny górale oddali uciekinierom domek. Trudności z wyżywieniem niemowlęcia – pomoc górali. [+]
[00:49:20] Rodzina mieszkała w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej – ślub podczas okupacji.
[00:52:15] Kadra profesorska podczas tajnych kompletów: prof. Alicja Dorabialska, prof. Roman Małachowski, prof. Otto – zachowanie zasad konspiracji podczas wykładów, incydent ze skrzypiącymi schodami. Koleżanki z oficjalnej szkoły chemicznej: Nina Siedlanowska, Renata Zielińska. W szkole uczył prof. Zawadzki, ojciec Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”. Szkolny kolega nieszczęśliwie zakochał się w koleżance i próbował popełnić samobójstwo.
[01:00:35] Codzienność podczas powstania – boh. pracowała w kuchni i nie wychodziła z budynku Architektury. Sanitariuszki poruszały się w okolicy. 15 sierpnia, podczas zawieszenia broni, odbył się koncert dla powstańców, śpiewali Mira Zimińska i Mieczysław Fogg, na fortepianie grał Jan Ekiert.
[01:04:52] Boh. znała kobietę, która straciła w powstaniu trzech synów. Wpływ ciąży na stan psychiczny boh. [+]
[01:07:35] W Gdańsku przed wojną boh. miała znajomych Żydów, jedna z kobiet wyjechała po wojnie do Danii.
[01:08:35] Wspomnienie ruin Warszawy. Poszukiwanie bliskich po wojnie. [+]
[01:09:58] W lutym 1945 r. mąż poszedł pieszo z Wróblówki do Krakowa na ostatni egzamin z filozofii, w drodze na uczelnię pokonał 100 km – spotkania z maruderami z Armii Czerwonej. Nocleg we wsi pod Babią Górą razem z czerwonoarmistami – wszawica. Warunki w Krakowie. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.