Michalska Maria

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0295

23 listopada 2018, Łódź

1:15

Prof. Maria Michalska z d. Wejchert (ur. 1923, Kraków) – polska chemiczka. Do wybuchu II wojny światowej mieszkała z rodziną w Gdańsku i uczyła się w Gimnazjum Polskim. Maturę zdała na tajnych kompletach w warszawskim gimnazjum im. Królowej Jadwigi. W 1942 roku rozpoczęła studia chemiczne na tajnych kompletach Politechniki Warszawskiej, przerwane wybuchem Powstania Warszawskiego, podczas którego pracowała w kuchni powstańczej. Po zakończeniu wojny kontynuowała studia chemiczne, początkowo na Politechnice Łódzkiej, a następnie na Uniwersytecie Łódzkim, uzyskując dyplom w roku 1952. Stopień doktora habilitowanego nauk farmaceutycznych w zakresie chemii organicznej uzyskała w 1969 roku. Jeszcze jako studentka Uniwersytetu Łódzkiego rozpoczęła pracę w Katedrze Chemii Organicznej Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Łodzi, w 1982 roku uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego, w 1992 została profesorem zwyczajnym. Jako stypendystka fundacji Rockefellera odbyła staż naukowy w University of Cambridge, w laboratorium kierowanym przez laureata nagrody Nobla, prof. Aleksandra Todda (1958-1959), a następnie w University of East Anglia w Norwich w zespole prof. Alana R. Katritzky’ego (1974). Jako Visiting Professor prowadziła wykłady w renomowanych zagranicznych ośrodkach naukowych. Żona chemika prof. Jana Michalskiego.
mehr...
weniger

[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1923 r.
[00:00:25] Ojciec pochodził z Poznania, rodzice poznali się w Rosji, po ślubie przyjechali do Polski i zamieszkali w Krakowie, gdzie urodziła się boh. – choroba w wieku niemowlęcym.
[00:01:44] Autoprezentacja boh., po mężu Michalskiej. Boh. miała dwa lata, gdy rodzina przeniosła się z Krakowa do Gdańska, tam mieszkała do wybuchu wojny. Jako niemowlę chorowała na koklusz.
[00:03:50] Boh. i jej rodzeństwo chodzili w Gdańsku do polskich szkół. Nauka w polskim gimnazjum, dyrektorem placówki był Jan Augustyński, nauczyciel języków klasycznych.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu – świadek odpowiada na pytania]
[00:05:25] W 1939 r. boh. spędzała wakacje w górach, rodziny nie było w Gdańsku. Wielu znajomych trafiło do obozu w Stutthofie – w obozie zginął jeden z synów dyrektora gimnazjum. Rodzina Wejchertów miała Niemców wśród przodków, ale była rodziną polską.
[00:07:00] Po wybuchu wojny rodzina została u znajomych górali, potem wyjechano do Warszawy, gdzie ojciec znalazł pracę.
[00:08:20] Podczas okupacji boh. i jej przyszły mąż chodzili na tajne komplety. Boh. oficjalnie chodziła do szkoły chemicznej przy ul. Hożej, mąż studiował na tajnych kompletach Politechniki Warszawskiej i prowadził zajęcia w szkole chemicznej.
[00:10:20] Mąż był studentem oficjalnie działającej Wyższej Szkoły Chemicznej, boh. była uczennicą zawodowej szkoły chemicznej – ćwiczenia studentów korzystających z precyzyjnych wag – okoliczności poznania się. Ślub po dwóch latach znajomości.
[00:15:50] Ślub z Janem Michalskim. Stryj męża, Jan Michalski, był znanym bibliofilem.
[00:18:47] Podczas powstania boh. była w ciąży i pracowała jako kucharka w budynku Wydziału Architektury przy ul. Koszykowej. Studiowała na tajnych kompletach Politechniki, zajęcia odbywały się w różnych mieszkaniach. Do mieszkania boh. przychodził prof. Roman Małachowski, przed wojną wykładowca chemii organicznej na Politechnice Lwowskiej. Koleżanka działająca w konspiracji namówiła boh., by pomagała w kuchni. Rodzina mieszkała przy ul. Nowogrodzkiej, niedaleko poczty zajętej przez Niemców – sytuacja podczas powstania.
[00:23:54] Zbiórka kobiet, które miały zajmować się kuchnią w aptece „Pod Aniołem” przy ul. Hożej – wybuch powstania, ostrzał od strony ul. Nowogrodzkiej. Opiekunką grupy była nauczycielka gimnazjalna z Kielc. Widok przewróconego wózka z wiśniami i biegnących powstańców. [+]
[00:28:30] Pierwsze dni powstania – przeniesienie się na ul. Lwowską, a potem do gmachu Wydziału Architektury – tu boh. była do końca walk. Powstańcze obiady. [+]
[00:31:15] Kuchnia polowa mieściła się w stołówce Wydziału Architektury – gotowanie zupy i szorowanie kotła przez Antośkę. Wyżywienie podczas powstania. 13 września, podczas bombardowania budynku, zginęło kilkanaście osób znajdujących się w piwnicy. [+]
[00:36:50] Sytuacja pod koniec walk – kucharki się rozdzieliły i wyszły z ludnością cywilną. Mąż walczył na Mokotowie i boh. nie miała o nim wiadomości – spotkanie w górach, pomoc znajomych górali. [+]
[00:39:20] Rodzina znalazła się w obozie przejściowym na Zieleniaku. Piętnastoletni brat był zabierany do rozbierania trupów. Nadzorcami w obozie byli własowcy – ich zachowanie, gwałcenie kobiet. Boh. po wyjściu z Warszawy trafiła na teren fabryki w Ursusie – segregowanie ludzi na zdolnych i niezdolnych do pracy – uniknięcie wywiezienia na roboty dzięki pomocy ciotki znającej niemiecki. [+]
[00:43:45] Mąż po wyjściu w Mokotowa spotkał teściów i razem dojechali do Wróblówki koło Nowego Targu. Okoliczności otrzymania wiadomości o rodzinie. [+]
[00:46:23] Córka urodziła się we Wróblówce – po przyjeździe jedenastoosobowej rodziny górale oddali uciekinierom domek. Trudności z wyżywieniem niemowlęcia – pomoc górali. [+]
[00:49:20] Rodzina mieszkała w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej – ślub podczas okupacji.
[00:52:15] Kadra profesorska podczas tajnych kompletów: prof. Alicja Dorabialska, prof. Roman Małachowski, prof. Otto – zachowanie zasad konspiracji podczas wykładów, incydent ze skrzypiącymi schodami. Koleżanki z oficjalnej szkoły chemicznej: Nina Siedlanowska, Renata Zielińska. W szkole uczył prof. Zawadzki, ojciec Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”. Szkolny kolega nieszczęśliwie zakochał się w koleżance i próbował popełnić samobójstwo.
[01:00:35] Codzienność podczas powstania – boh. pracowała w kuchni i nie wychodziła z budynku Architektury. Sanitariuszki poruszały się w okolicy. 15 sierpnia, podczas zawieszenia broni, odbył się koncert dla powstańców, śpiewali Mira Zimińska i Mieczysław Fogg, na fortepianie grał Jan Ekiert.
[01:04:52] Boh. znała kobietę, która straciła w powstaniu trzech synów. Wpływ ciąży na stan psychiczny boh. [+]
[01:07:35] W Gdańsku przed wojną boh. miała znajomych Żydów, jedna z kobiet wyjechała po wojnie do Danii.
[01:08:35] Wspomnienie ruin Warszawy. Poszukiwanie bliskich po wojnie. [+]
[01:09:58] W lutym 1945 r. mąż poszedł pieszo z Wróblówki do Krakowa na ostatni egzamin z filozofii, w drodze na uczelnię pokonał 100 km – spotkania z maruderami z Armii Czerwonej. Nocleg we wsi pod Babią Górą razem z czerwonoarmistami – wszawica. Warunki w Krakowie. [+]
mehr...
weniger

Lang Krzysztof

Instytut Pileckiego

Film