Bogusław Wikło (ur. 1938, Michniów) przeżył wraz z matką i dwoma braćmi pacyfikację Michniowa, dokonaną przez niemiecką policję i żandarmerię 12 i 13 lipca 1943 roku. 12 lipca 1943 do domu przyszli dwaj Niemcy, którzy kazali rodzinie wyjść z domu na łąkę, stamtąd Bogusław Wikło widział podpalenie stodoły, w której zgromadzono część mieszkańców, oraz pożary we wsi. Wczesnym rankiem 13 lipca matka wyprowadziła dzieci poza wioskę. Sama chciała wrócić i ukryć maszynę do szycia, ale biorący udział w pacyfikacji Niemiec nie wpuścił jej do wsi, a tym samym uratował jej życie. Do końca wojny Wikłowie musieli się ukrywać, gdyż Niemcy poszukiwali mieszkańców wsi. Wiosną 1945 roku rodzina wróciła do Michniowa, gdzie ocaleli mieszkańcy odbudowywali ze zgliszcz swoje domy. Bogusław Wikło ukończył szkołę zawodową, pracował m.in. w kopalni w Sosnowcu, potem prowadził rodzinne gospodarstwo. W 2019 roku został uhonorowany medalem „Pro Patria”.
[00:00:08] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1938 r. w Michniowie.
[00:00:20] Wspomnienie z lata w okresie okupacji – sąsiadka Morawska poszła z synem Alfredem i matką boh. oglądać kolumnę Żydów prowadzonych w stronę Suchedniowa. Próba podania wody przez boh. i kolegę – odepchnięcie przez strażnika. [+]
[00:02:53] Ojciec zmarł w 1942 r. i matka została z trzema synami: Zdzisławem, Józefem i boh., w 1940 r. zmarła siostra boh. Hela. W domu mieszkał dziadek Karol, który zajmował się dziećmi – ukrywanie żaren. Pokój w domu zajmował Materek z żoną.
[00:05:35] Na dzień przed pacyfikacją boh. poszedł z matką i bratem do lasu na jagody. Następnego dnia do domu przyszli dwaj niemieccy żołnierze, którzy sprawdzili kenkarty i zrobili rewizję, potem zjedli jagody i kazali matce z dziećmi wyprowadzić się z domu. Boh. widział samochody, które przywiozły złapanych mieszkańców wsi – strzały i płomienie z podpalonej stodoły, pożary we wsi. Na noc rodzina wróciła do domu, ale nad ranem opuszczono dom – figurka Matki Boskiej zabrana przez brata. Matka wyprawiła dzieci do ciotki Witkowskiej a sama chciała wrócić po maszynę do szycia – Niemiec zatrzymał matkę i uratował jej życie. Rodzina ukrywała się przez rok, mieszkając u Witkowskich we Wzdole i w Jędrowie koło Suchedniowa. Schron nad rzeką, gdzie uciekano podczas nalotów. Po upadku powstania w Warszawie u Witkowskich zamieszkała uciekinierka, dentystka, które leczyła miejscowych. Ucieczka podczas przejścia frontu – ukrywanie się w piwnicy u rodziny Obarów, gdzie byli także dwaj niemieccy żołnierze. [+]
[00:16:28] Po wyzwoleniu ludzie zaczęli wracać do Michniowa. Wiosną rodzina wróciła do wsi i zamieszkała w piwnicy, za łóżko służyły, leżące na cegłach, nadpalone drzwi – budowa pierwszego domu. Kupno domu. [+]
[00:18:40] Trudna sytuacja rodziny po śmierci ojca. Matka i sąsiad Michał Materek chodzili do Ćmielowa i przynosili porcelanę, które sprzedawali we wsi.
[00:19:40] Część domu wynajęto Przeworskiemu, który miał tam sklep. Boh. chodził boso do szkoły w Ostojowie – pierwsze buty. Matka handlowała materiałami przywożonymi z Łodzi, potem była woźną w szkole, która mieściła się w domu Krogulca. Pomoc z UNRRA. Boh. ukończył szkołę zawodową i pracował m.in. w kopalni.
[00:22:55] Warunki pracy na wsi – żęcie zboża sierpem i kosą. Nowy drewniany dom postawiono na starej podmurówce. W latach 60. boh. postawił dom murowany. Do wsi prowadziła piaszczysta droga, nie było elektryczności. Prace przy budowie nowej drogi.
[00:26:05] Przed pacyfikacją we wsi był sklep, gdzie boh. czasem dostawał cukierka. Rodzina Imiołków została zamordowana podczas pacyfikacji – wspomnienie Jadwigi i Juliana Imiołków. Zabawy wiejskich dzieciaków.
[00:27:38] Uciekając z Michniowa rodzina nie wiedziała, co się dzieje we wsi – trasa ucieczki. Torów kolejowych pilnowali własowcy, którzy strzelali bez ostrzeżenia. Przygotowania do wysadzenia linii telefonicznej przed nadejściem frontu.
[00:29:42] Rodzina przyszła do wsi dopiero po wyzwoleniu – wspomnienie sterczących kominów, ocalałej wygódki i murowanej obory. Trudności ze spaleniem domu boh. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.