Henryk Mączyński (ur. 1926, Majdanki) opowiada o życiu w okresie okupacji na terenie miejscowości Huta, Chlewiska, Szydłowiec i okolicach. Wspomina żydowskich znajomych, z którymi po utworzeniu getta w Szydłowcu handlował oraz dostarczał żywność i opał. Pan Henryk opowiada też o pojmaniu przez gestapo i wywiezieniu do pracy w obozie, z którego po ok. siedmiu miesiącach uciekł i przyłączył się do partyzantki.
[00:00:01] Dane bohatera, data i miejsce urodzenia. Przed wojną na terenach Majdanek i Huty żyło się źle, panowała bieda, nie było w co się ubrać. Ojciec wyjeżdżał za pracą, był robotnikiem dorywczym, matka dorabiała w rolnictwie, boh. pomagał jej w polu.
[00:02:14] Kilka rodzin żydowskich mieszkało w Chlewiskach, 5 km od Huty. Po wejściu Niemców Żydów wysiedlono i przeniesiono [do Fierwowca – wypowiedziane niewyraźnie, nie znalazłam w google maps?] gdzie stanowili ¾ mieszkańców. Zajmowali się handlem. Po zgrupowaniu Żydów [w Szydłowcu?] również Polacy uciekli z tamtych terenów.
[00:04:00] Niemcy stworzyli Żydom „małe łagry”. Teren ogrodzono plandekami, w których znajdowały się drzwi. Boh. i jego matka chodzili tam sprzedawać jajka, masło i śmietanę. Boh. zawoził im drzewo i mięso, wszystko, co zamawiali.
[00:06:00] Boh. bywał u Żydów 1-2 razy w tygodniu, chodził do nich 13 km pieszo. Trwało to ok. pół roku – od wiosny do września. Pilnował, żeby nikt go nie widział. Raz chciał wziąć na przechowanie „Icka”, zauważyli go Niemcy i musiał biegiem uciekać przed ostrzałem.
[00:08:45] Swoje wizyty u Żydów boh. z matką trzymali w tajemnicy. 1 stycznia boh. dostał wezwanie na gestapo w Chlewiskach – ktoś doniósł, że ma kontakt z Żydami. Bał się iść, ale gestapo przyjechało do niego do domu i z psem przeszukało posesję.
[00:10:50] Pytali boh. o partyzantów, a następnie załadowali go na budę samochodu i zawieźli „do pałacu” [siedziba gestapo] w Chlewiskach. Na posterunku dostał baty, zemdlał, potem umieszczono go w piwnicy, gdzie przeleżał cała noc. Rano stanął pod murem.
[00:12:00] Boh. bał się, ze zawiozą go do lasu i zabiją jak wcześniej 250 osób, które zabito w lesie za Chlewiskami. Boh. wieziono „budą” przez Przysuchę do obozu w [Dębach] pod Tomaszowem Mazowieckim. Pracował tam przy torach kolejowych.
[00:13:20] Po 8 miesiącach, w sierpniu [1944] boh. uciekł, aby nie trafić do Oświęcimia. Trafił do partyzantów, od których dowiedział się, że wybuchło powstanie warszawskie, szli mu z odsieczą.
[00:15:55] Warunki w obozie, głód i kary. Boh. przebywał w obozie od 3 stycznia do 8 sierpnia 1944 r. Z obozu uciekał lasami i trafił do partyzantki. Spotkał syna gajowego, który patrolował teren i zaprowadził boh. do zgrupowania Antoniego Hedy „Szarego”.
[00:19:00] Dołączenie boh. do partyzantów. Boh. nie miał broni, został informatorem, obserwował działania Niemców i Kałmuków. Przeszukanie wsi przez Niemców w poszukiwaniu partyzantów. Zgromadzenie mieszkańców na egzekucję.
[00:20:30] Okrążenie Niemców przez partyzantów, Niemcy poddali się białą flagą. Atak partyzantów po śmierci porucznika „Górnika” [Czesław Łętowski], wybicie Niemców.
[00:21:00] Odsiecz niemiecka z Chlewisk, 12 samochodów z plutonem żandarmów i 150 Kałmuków. Wszystkich ich zabito, samochody spalono, w akcji zginęło ok. 8 partyzantów.
[00:22:30] Imiona Żydów i Żydówek, których boh. znał przed wojną. Znajomy Icek miał sklep, został zabrany do Szydłowca. Znajomych Żydów boh. odwiedzał w getcie, handlował z nimi przed wojną i w okresie okupacji. Żydzi „brali” tylko białe mięso.
[00:25:10] Boh. lubił swoich żydowskich znajomych. Żydzi nikogo nie krzywdzili.
[00:27:00] Boh. ryzykował handlując z Żydami, ale „musiał ryzykować”, aby „ z czegoś żyć”. Nikt się nie chwalił, że chodził do Żydów.
[00:28:10] W 1945 weszli Rosjanie i „obsadzili” całą wieś, 500 m od boh. spadły 3 bomby, ludzie ze wsi się ewakuowali do lasu. Z palących się samolotów wyskoczyli na spadochronach piloci rosyjscy. Przyszli do ludzi do ogniska, zjedli z nimi posiłek i rano ruszyli w stronę wschodu.
[00:29:35] Rozmieszczenie w okolicy wojsk radzieckich i niemieckich.
[00:30:20] Ojciec wiedział, że żona i boh. „pomagają” Żydom [handlują z Żydami], rodzeństwo boh. nie brało w tym udziału. Brat Roman został w 1939 r. zabrany do Niemiec na roboty przymusowe. Młodszy brat po wojnie poszedł do wojska.
[00:31:35] Wspomnienia okresu wojny i strachu przed Niemcami i Rosjanami.
[00:32:10] Parafia w Chlewiskach, ks. Michałek. Porównanie okupantów niemieckich i sowieckich, Birkenau i Katynia, Stalina i Hitlera.
[00:34:10] W obozie, w którym był boh., więźniów do roboty na tory kolejowe prowadzili Niemcy, Kałmucy z bronią obstawiali rogatki. Noszenie ciężkich szyn i impregnowanych podkładów przez więźniów.
[00:35:45] Postać ojca i matki. Ojciec przyjeżdżał z robót z pieniędzmi i znów wyjeżdżał. Panowała wielka bieda.
[00:37:00] Przed wojną i w okresie okupacji niektórzy okoliczni Polacy trudnili się „bandyctwem”. Sołtys wydał ich gestapo – trzech pochodziło z Huty i dwóch z Borek. Zostali w nocy wyłapani i wywiezieni do Oświęcimia i KL Sachsenhausen.
[00:38:30] Problemy z pracą w okresie komunizmu. Boh. miał „papier” i był wszędzie przyjmowany do pracy. W 1947 r. ożenił się i wkrótce potem został powołany do służby wojskowej. Propozycja szkoły oficerskiej. Żal, że nie został w wojsku.
[00:42:00] Pochwała obecnie rządzącej partii [PiS], opinie na temat Platformy Obywatelskiej, Ewy Kopacz i jej męża.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..