Julian Bornikowski (ur. 1937, Laskownica Wielka k. Wągrowca) – jego ojciec był kołodziejem w majątku Ottona von Rost w Zalesiu koło Szubina. Rodzice pomagali Żydom budującym drogę z Szaradowa do Zalesia, matka pomogła angielskiemu jeńcowi, uciekinierowi z obozu w Szubinie. Po wyzwoleniu rodzina przeprowadziła się do Piły.
[00:00:01] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1937 r. w Laskownicy Wielkiej.
[00:00:16] Przedstawienie rodziców: Jana i Władysławy. Ojciec był z zawodu kołodziejem. Boh. miał czwórkę rodzeństwa.
[00:02:00] W 1941 r. ojciec zaczął pracować w majątku Zalesie u Niemca Rossa [Otton von Rost]. W majątku był warsztat kołodziejski i kuźnia. Kościół był w sąsiednim Szaradowie. Przy budowie drogi między wsiami pracowali Żydzi, którzy mieszkali w stodole w Szaradowie – czasem dobiegały stamtąd krzyki. Matka gotowała ziemniaki i wysyłała boh., by je zanosił pracującym Żydom. Boh. nosił także listy, które ktoś przywoził do domu. Prace przy budowie drogi – transport piasku, zabawy chłopaków.
[00:09:33] Z Szubina przyjechał gestapowiec, który pobił matkę za to, że nie poszła w pole, by zbierać ziemniaki. Ojciec smarował jej potem rany na plecach. Stodoła, w której mieszkali Żydzi została spalona. Zarządcą majątku był Roguszka, jego syn Florek uczył się kołodziejstwa u ojca boh.
[00:11:44] Po wojnie boh. dowiedział się o kontaktach z Żydami, o listach do nich. Ojciec po wojnie należał do podziemnej Armii Krajowej. Po przejściu frontu przyjechali do Zalesia polscy żołnierze.
[00:13:35] Matka nie przekazała jednego listu, w domu była rewizja, ale gestapowcy go nie znaleźli. Boh. pomagał siostrze podczas wykopków.
[00:14:30] Podczas okupacji w Szubinie był obóz dla jeńców wojennych, alianckich lotników. Uciekł z niego Anglik, który przyszedł do domu w Zalesiu. Matka go nakarmiła i dała buty. Po wojnie Anglik przyjechał do Zalesia, ale rodzina już tam nie mieszkała – historię opisała „Gazeta Pomorska”. [+]
[00:17:22] Ojciec został aresztowany i przebywał w obozie w Inowrocławiu. W Zalesiu nad gorzelnią mieszkała Żydówka z ośmiorgiem dzieci, jej mąż Niemiec był na froncie. Matka dawała rodzinie jedzenie. Właściciel majątku dbał o swoich pracowników, chronił ich przed gestapo, pozwalał pracownikom na trzymanie krów. Skutki pobicia matki. Florek Roguszka, uczeń ojca, także pomagał Żydom.
[00:22:28] Właściciel majątku kazał ojcu przygotować dwa wozy i uciekał z wraz z rodziną – uciekinierzy niemieccy na szosie między Szubinem a Kcynią. Podczas wjazdu radzieckich czołgów przyniesiono do domu rannego człowieka. Niemiecki właściciel dbał o swoich pracowników – wyjazd rodziny na badania do Szubina. Ofensywa Armii Czerwonej – po ucieczce Niemców, a przed wjazdem Rosjan do wsi przyjechali polscy żołnierze, których matka nakarmiła. [+]
[00:26:40] Gdy ojca aresztowano i zabrano do obozu, matka prosiła po pomoc właściciela majątku – powrót ojca. Podczas wojny na ścianach malowano postać i napis PST, miało to związek z gospodarzem Twardowskim, który kpił z Niemców, a po wojnie walczył z komuną. Boh. szedł z plecakiem i został zatrzymany przez milicję, która podejrzewała, że jest Twardowskim.
[00:31:00] Ojciec pochodził z wielodzietnej rodziny, której członkowie pracowali w majątku. Rodzice matki mieli gospodarstwo w Chawłodnie, ale nie byli zamożni. Ojciec był patriotą, jego bracia służyli w wojsku, Czesław zginął podczas kampanii wrześniowej.
[00:34:00] Boh. chodził krótko do pierwszej klasy w Gołańczy, miał tabliczkę i rysik. Edukację w szkole podstawowej podjął w Pile. Niemiecka rodzina uciekła z majątku. gdy już było słychać odgłosy z frontu. Boh. odwiedzał ojca w warsztacie kołodziejskim. Starsza siostra Urszula wiedziała coś na temat listu, który przyszedł do Żydów. Rosjanie przez kilka dni stacjonowali w pałacu w Zalesiu, żołnierze grali na fortepianie i korzystali z miejscowej gorzelni. Niemiecki właściciel dbał o ludzi pracujących w majątku – wizyty gestapowców.
[00:39:42] Boh. chodził z ojcem do Szubina i widział baraki obozu jenieckiego. W Zalesiu był piec chlebowy, z którego mogli korzystać mieszkańcy wsi. Nad gorzelnią mieszkała Żydówka, której mąż był Niemcem i walczył na froncie.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..