Dionizy Lechowicz ps. „Torpeda” (ur. 1927, Kielce), żołnierz Armii Krajowej, więzień obozów koncentracyjnych w Auschwitz, Mauthausen i Gusen. Jako nastolatek wstąpił do AK w Kielcach, przydzielono go do Kedywu. Brał udział w zamachu na kieleckiego konfidenta gestapo Czesława [Henryka] Daszkiewicza, jednak akcja nie udała się ze względu na przestarzałą amunicję i Dionizy Lechowicz został aresztowany przez Gestapo. Po ciężkich przesłuchaniach trafił do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Został tam oznaczony symbolem IL z czerwoną kropką, który oznaczał więźnia niebezpiecznego i planującego ucieczkę. Dzięki pomocy pisarza obozowego, który zmienił w dokumentach jego datę urodzenia, udało mu się przetrwać tam 22 miesiące. Następnie został przewieziony do KL Mauthausen-Gusen w Austrii, gdzie doczekał wyzwolenia 5 maja 1945 r. Przez Kłodzko wrócił do domu w Kielcach. Matka nie poznała go, tak był wyniszczony po ponad dwóch latach w obozach koncentracyjnych. W Polsce Ludowej spotkał się z represjami ze względu na swoją przeszłość w Armii Krajowej. Pracował w Rejonowej Centrali Aprowizacji, potem w Kieleckich Zakładach Przemysłu Terenowego. Mieszka w Kielcach.
więcej...
mniej
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1927 r. w Kielcach.
[00:00:18] Po nieudanych zamachu na konfidenta gestapo Czesława Daszkiewicza boh. trafił do obozu. Boh. chodził do klasy z bratem konfidenta.
[00:00:47] W 1939 r. boh. zdał do gimnazjum, ale nie mógł podjąć nauki, bo wybuchła wojna. Rodzinie odebrano dom i boh. podjął pracę w fabryce „Hasag”. W 1943 złożył przysięgę w AK, działał w Kedywie – wyznaczenie do zamachu na konfidenta Daszkiewicza, który pracował na rzecz gestapo i współpracował z innym konfidentem Franzem Wittkiem. Zamach na Daszkiewicza nie udał się, boh. został rozpoznany, aresztowany i trafił do Oświęcimia.
[00:04:26] Boh. miał 16 lat, gdy trafił do obozu – zmiana daty urodzenia na 1917, ponieważ młodociani byli w obozie likwidowani. Przysięgę w AK odebrał od boh. pracownik Hasagu pan Sekunda.
[00:05:50] Boh. pracował w fabryce „Hasag” do chwili aresztowania przez gestapo. Przez miesiąc był poddawany brutalnemu śledztwu – przypalanie cygarem, bicie. Przesłuchanie w tzw. sali tańca – zachowanie gestapowca. Transport więźniów z Kielc trafił do Brzezinki. [+]
[00:09:38] Przejazd do obozu nocą: odwszenie, mycie, strzyżenie i tatuowanie więźniów. Boh. został oznaczony symbolem „IL” oraz czerwoną kropką, dowiedział się, że trafi do karnej kompanii. Choroba i pobyt w szpitalu. [+]
[00:11:54] W obozie boh. pomagał pan Brzozowski i ksiądz Dzięcioł z Kielc – modlitwy z kolegą Antonim Kominkiem, który tuż przed wyzwoleniem popełnił samobójstwo.
[00:13:02] Z Oświęcimia boh. przewieziono do Mauthausen – pobyt na kwarantannie. W Gusen doczekał do wyzwolenia.
[00:14:50] Zabijanie więźniów, którzy próbowali uciekać z obozu. Po wyzwoleniu obozu boh. wrócił do domu – spotkanie z matką, która go nie poznała.
[00:16:26] Sny o pobycie w obozie. Ukraiński strażnik zastrzelił znajomego boh., pana Stanisława, za rzekomą próbę ucieczki. Strażnik został nagrodzony urlopem. [+]
[00:17:35] Boh. po wojnie podjął naukę w szkole wieczorowej. W zamachu [na Daszkiewicza] brało udział trzech akowców, każdy miał broń: jeden z kolegów krótki kawaleryjski karabinek, boh. pistolet Browning, a „Kajtek” Visa. Zamach się nie udał, bo amunicja była przestarzała. Boh. został rozpoznany i aresztowano go w pracy – przewiezienie do więzienia.
[00:19:56] Boh. jeździł w 1981 r. do Hamburga i był przesłuchiwany w sprawie zbrodniarza wojennego Essiga. Razem z nim był mężczyzna z Michniowa, którego Niemcy zmusili do wrzucenia ciał rodziców do płonącego domu. Sprawa boh. została połączona ze sprawą pacyfikacji Michniowa. Koledzy Essiga, gestapowcy, przychodzili na rozprawy.
[00:23:05] Boh. uczestniczył w zamachu na Daszkiewicza, w którym brał także udział Firlej ps. „Kajtek” oraz Żurowski – przebieg zdarzenia, ucieczka po nieudanym zamachu. Żurowski i Firlej byli o kilka lat starsi od boh., który miał 16 lat. Obydwaj uciekli z Kielc do partyzantki. „Kajtek” przeżył wojnę, boh. spotkał go w latach 80.
[00:28:45] Boh. po wojnie pracował w Rejonowej Centrali Aprowizacji, potem w Kieleckich Zakładach Przemysłu Terenowego – szykany ze strony władz. W latach 60. chciał wyjechać z Polski – przesłuchanie przez UB, namawianie do składania donosów. Spotkanie ubeka na cmentarzu podczas Wszystkich Świętych.
[00:32:11] Boh. urodził się w 1927 r., naukę w szkole powszechnej rozpoczął od trzeciej klasy. Po wojnie ukończył liceum im. Śniadeckiego.
[00:33:00] W obozie w Oświęcimiu boh. zawsze trzymał się z tyłu, ostrzeżenie przed karną kompanią. Więźniowie pracowali przy regulacji Soły. Pisarz obozowy zmienił boh. datę urodzenia na 1917 r. i uratował mu życie. Młodych ludzi zabierano do cięższej pracy, wywożono ich do innych obozów.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.