Marianna Grabowska z d. Wróblewska (ur. 1932, Mirocice) – jej rodzice Marianna i Józef Wróblewscy w lipcu 1944 przyjęli pod swóch dach ukrywające się Żydówki: Janinę Luidor (mającą polskie dokumenty na nazwisko Janina Sadowska), nauczycielkę Sonię Wisznię (z dokumentami na nazwisko Karolina Kurkowska) i jej nastoletnią córkę Rinę Wisznię, nazywana Teresą. Czasami do domu przychodziła druga córka Soni Wiszni – Elżbieta. Kobiety mieszkały u rodziny Wróblewskich do wyzwolenia w styczniu 1945 r., potem wyjechały do Warszawy. W sierpniu 1944 r., po śmierci niemieckich żołnierzy w zasadzce koło wsi, Sonia Wisznia uratowała mieszkańców Mirocic rozmawiając z Niemcami i wyjaśniając, że żołnierzy nie zabili Polacy, tylko sowiecka partyzantka. W 2012 r. Marianna Grabowska otrzymała w imieniu rodziców medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.
[00:00:00] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1932 r.
[00:00:23] Podczas okupacji rodzice przyjęli do domu cztery Żydówki, boh. mieszkała z nimi w starym domu, by uwiarygodnić opowieść, że to rodzina – spanie na jednym łóżku.
[00:02:54] Jedna z Żydówek była nauczycielką i zorganizowała lekcje dla wiejskich dzieci – zapłata z mleku i ziemniakach. Nauczycielka podała nazwisko Kurkowska, mówiła, że jest z Warszawy, do której chciała wrócić – jej „majątek”. Wyzwolenie – przejście radzieckich oddziałów przez wieś. Po wyzwoleniu nauczycielka powiedziała, że nazywa się Sonia Wisznia. Wyjechała do Warszawy, krótko potem do Izraela, gdzie przeżyła 90 lat. Inna z uratowanych Żydówek, Janeczka, mieszka w Izraelu. [+]
[00:07:20] Żydówki przyjechały w lipcu 1944 r., wyjechały po wyzwoleniu w styczniu 1945. W domu rodziców mieszkał niemiecki oficer z ordynansem. Oficer zgodził się, by w starym domu zamieszkała „rodzina” z Warszawy. Niemcy uciekli tuż przed wkroczeniem Rosjan. Matka piekła chleb, także dla ukrywających się kobiet. [+]
[00:09:30] Brat matki zaprosił nauczycielkę i dziewczynki na miód – incydent z mężczyzną spotkanym na drodze. Chwilę później z zasadzce, urządzonej przez partyzantów, zginęli niemieccy żołnierze. Niektórzy mieszkańcy wsi uciekli z obawy przed represjami. Na drugi dzień przyjechali Niemcy, którzy zgromadzili mieszkańców w jednym miejscu – zagrożenie pacyfikacją wsi – interwencja nauczycielki Kurkowskiej, która znała niemiecki. Wyniki śledztwa przeprowadzonego przez Niemców. Późniejszy mąż boh. pracował w tym czasie w dworze i widział partyzantów, którzy początkowo chcieli zrobić zasadzkę w innym miejscu. [+]
[00:18:38] W 2012 r. boh. otrzymała za postawę rodziców medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Przebieg uroczystości, spotkanie z ambasadorem Izraela oraz z synami Janeczki.
[00:21:43] Sonia Wisznia ukrywała się z dwiema córkami: nastolatką Teresą i 20-latką Elżbietą, która pojawiała się w domu, ale nie mieszkała na stałe. Po wyzwoleniu Sonia Wisznia z Teresą odjechały ciężarówką do Warszawy. Korespondencja ojca i brata boh. z Sonią Wisznią. W paczce dla rodziny były owoce cytrusowe i spodnie dla ojca.
[00:24:02] W 2012 r. boh. została odnaleziona i odznaczona w imieniu rodziny.
[00:24:56] Janeczka, której rodziców zabito, została przygarnięta przez ciotkę boh. i razem z panią Wisznią i jej córkami przyjechała do Mirocic. Zachowanie nauczycielki – wieczorna modlitwa. Brat boh., Janek, nie bywał w domu, w którym ukrywały się kobiety, bo wyglądał na „partyzanta”. Zachowanie dzieciaków podczas lekcji, na której padło słowo: Żyd. Ciotka Helena była w Mirocicach ze swoją córką. Decyzja ojca o ukrywaniu Żydówek, zachowanie sąsiadów. Walka o wieś podczas radzieckiej ofensywy.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.