Franciszek Marian Filipek (ur. 1939, Tokarnia) urodził się już po śmierci swojego ojca. Jego mama Katarzyna Filipek samotnie wychowywała siedmioro dzieci w Tokarni koło Myślenic, mimo tego zdecydowała się przyjąć pod swój dach siódemkę Żydów. W styczniu 1944 na skutek donosu Niemcy ich znaleźli i zamordowali jeszcze tego samego dnia. Po Katarzynę Filipek przyszli miesiąc później, po krótkim procesie skazano ją wraz z Marią Barglik i Heleną Migiel na śmierć i rozstrzelano 6 marca 1944 pod Nowym Targiem. W 1988 r. Katarzynie Filipek przyznano medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
[00:00:01] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1939 r. w Tokarni.
[00:00:50] Przedstawienie rodziców: Katarzyny i Mateusza Filipków. Ojciec zmarł przed urodzeniem się boh. Matka zginęła w 1944 r. za ukrywanie Żydów.
[00:02:18] Matka została aresztowana w lutym 1944 r., w marcu została rozstrzelana. Rodzina miała przed wojną niewielkie gospodarstwo. Przedstawienie rodzeństwa – bieda podczas wojny i po śmierci matki.
[00:06:57] Matka na prośbę sołtysa przyjęła dwie żydowskie rodziny, który ukrywały się na strychu. Na skutek donosu Żydów znaleziono i rozstrzelano, a matka została aresztowana. Jeden z ukrywanych Żydów, Samuel, był przed wojną właścicielem sklepu w Tokarni.
[00:12:36] Zabranie matki z domu – boh. chciała z nią iść. Niemcy zabrali także żonę sołtysa, Katarzynę Bargiel [Maria Barglik]. Obie kobiety rozstrzelano w Nowym Targu. Sołtys także został stracony przez Niemców.
[00:18:58] Wiadomość o miejscu rozstrzelania matki. Helena Migiel siedziała z nią w celi i napisała o tym na kartce, którą przed egzekucją dała spowiednikowi. Rodzina Filipków dowiedziała się dopiero w latach 80. o miejscu egzekucji matki.
[00:24:55] Boh. odwiedzał rodzinę Migiel i od nich dowiedział się o egzekucji. Okoliczności zabrania matki z domu. Dziećmi zajęła się najstarsza, dziewiętnastoletnia siostra.
[00:28:30] Po spaleniu domu boh. zaopiekował się wuj Osielczak, jedna z sióstr poszła na służbę do Myślenic, drugą zabrano na roboty do Niemiec.
[00:30:40] Stosunki z Żydami przed wojną. Matka przyjęła Żydów na prośbę sołtysa, wspomnienie jej ostatnich chwil w domu.
[00:34:00] Okoliczności spalenia domu podczas pacyfikacji wsi Zawadka. Boh. widział żydowskie dzieci ukrywające się w domu, ale nie mógł się z nimi bawić. Chrzestny boh. Józef Morus powiadomił matkę, że przyjedzie Gestapo – jej odpowiedź. Józef Morus opiekował się dziećmi po jej aresztowaniu.
[00:38:15] Boh. nie pamięta wkroczenia Rosjan do Tokarni. Spalenie domu 6 grudnia – ucieczka dzieci.
[00:41:35] Współwięźniarka Helena Migiel przekazała księdzu kartkę z informacją, że będzie stracona z dwiema kobietami z Tokarni. Tęsknota za matką – jej ostatnie słowa.
[00:43:36] Boh. w wieku 17 lat poszedł do pracy. Ucieczka podczas podpalania domu.
[00:45:19] Katarzyna Filipek otrzymała medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Jedna z ukrywanych dziewczynek przeżyła i po wojnie odwiedziła Tokarnię. Oczekiwanie na matkę.
[00:48:28] Do domu przychodzili partyzanci, którym matka dawała jedzenie. Niemcy spalili Zawadkę za pomoc partyzantom. Siostra po wojnie poszukiwała grobu matki, którą aresztowano pod koniec stycznia, a rozstrzelano w marcu. Okoliczności jej zabrania z domu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.