Irena Winiarska z d. Dąbrowska (ur. 1927, Dąbrowa Dolna) była świadkiem pacyfikacji rodzinnej wsi przez Niemców 8 maja 1943. Opowiada o swoim bracie Franciszku, robotniku leśnym, który starał się uniknąć wywiezienia do III Rzeszy na roboty przymusowe. W maju 1943 partyzanci urządzili zasadzkę na Niemców. Zaatakowani Niemcy wezwali posiłki z Kielc i przystąpili do krwawego odwetu. Irena Winiarska z bratem i siostrą uciekła do lasu, skąd obserwowała płonącą wieś i niemieckie zbrodnie.
[00:00:08] Ur. 23 lutego 1927 r. W czerwcu 1939 r. ślub siostry. Na przełomie 1939/40 r. Niemcy wyłapywali chłopów na roboty przymusowe do Rzeszy. Starszy brat Franciszek pracował w lesie, przeznaczony do wywiezienia, uciekł przez lufcik [+]. Mama i młodszy brat Józek pobici kolbami przez Niemców za karę.
[00:04:13] W maju 1943 w sobotę pacyfikacja wsi. Zasadzka partyzantów z Dębna na skraju wsi, ze strony Wojciechowa. Brat Józek zabrany na roboty, Franciszek pomieszkiwał w domu. Przejazd Niemców do Nowej Słupi z Bodzentyna. Na moście zaatakowani granatami przez partyzantów, kilku zabitych, w tym cywil Wawrzyniec Dyk, pracownik gminy.
[00:06:43] Jadący z pomocą Niemcy z Bodzentyna zastrzelili mieszkańców Dąbrowy obserwujących wydarzenie z pagórka. Strzelanina w Dąbrowie, zabicie partyzanta. Niemcy wystrzelali mieszkańców Dąbrowy Dolnej, palili domy i zabudowania gospodarcze przez cały dzień. Ciała zabitych ludzi leżały we wsi. Sołtys Józef Winiarski zdołał powstrzymać podpalenia.
[00:09:00] Zastrzelenie całej 4-osobowej rodziny Kurtyś uciekającej na wozie. W domu wylepionym gliną, który się nie spalił, przechowywano ciała i pilnowano ich w nocy. W niedzielę Piotr Wrona zastrzelony przez Niemców przy wyprowadzaniu krowy na pastwisko.
[00:11:09] Partyzanci z Dębna. Sołtys Winiarski mówił po niemiecku, powstrzymał Niemców. Poszukiwanie partyzantów po wsi, brat Franciszek (partyzant) chował się przed Niemcami w piwnicy. [+]
[00:12:39] Syn sołtysa Tadeusz Winiarski był w partyzantce pod dowództwem Domoradzkiego z Bodzentyna. Zebranie ludności z Dębna – zabicie 43 osób. Strach przed wojskiem.
[00:13:57] Wsie położone bliżej lasu zostały spacyfikowane, w Bodzentynie zabito w czerwcu [1943] 43 mężczyzn. W Celinach też zebrano mieszkańców („spęd”), pierwszą ofiarą był Celiński. [+]
[00:15:43] Po drodze do Dąbrowy Dolnej Niemcy zastrzelili mieszkańców Dabrowy Górnej na pagórku. W Michniowie pod Suchedniowem blisko lasu (Wykusu) spalenie żywcem mieszkańców w stodole, krzyki płonących ludzi. [++] Zbiorowa mogiła w Michniowie. Zabieranie zwierząt gospodarczych przez Niemców – sąsiad Drapisz schował krowę w pokoju, Niemcy ją znaleźli i zabrali. Chowanie krowy w bunkrze na polu. Młodszy brat opiekował się nią, drapał ją na uspokojenie. Uratowanie krowy. [+]
[00:18:30] Budowanie bunkrów we wsi – wykopywanie dołów nakrytych deskami, zgromadzona żywność, pościel, wejście pod krzakami porzeczek.
[00:19:28] Partyzanci we wsi: Stanisław Rdzanek, brat Franciszek, Stefan Wrona, Zygmunt Dyk
Drabisz Stanisław. Sołtys Józef Winiarski został teściem boh. Potyczka partyzantów z Niemcami. Zastrzelenie Wrony.
[00:21:40] Boh. razem z siostrą i bratem uciekli ze wsi pod Bodzentyn. Obserwowali pożar na grobli, do którego Niemcy wrzucali żywe dzieci z rodziny Cedzyńskich – widział to brat Kazimierz, który został z rodzicami w domu. [+]
[00:23:27] Ślub boh. ze starszym synem sołtysa Winiarskiego Janem Zygmuntem Winiarskim, który ukrywał się we Wzdole. 17 stycznia 1945 r. radzieccy żołnierze byli w Dąbrowie, za uciekającymi Niemcami „kurzyło się”. Ciągły ostrzał wsi przez Rosjan z Krajna z katiuszy budził przerażenie.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.