Fabian Daniłowicz (ur. 1927, Kierzek k. Suwałk), świadek Obławy Augustowskiej. Od 1941 do 1943 pracował jako robotnik rolny u volksdeutscha Józefa Jaworowskiego we wsi Piertanie. W grudniu 1944 rozpoczął pracę jako gajowy w Nadleśnictwie Suwałki, działając równocześnie w Armii Krajowej, a potem w organizacji podziemnej Wolność i Niezawisłość. Zatrzymany i aresztowany 5 września 1946 przez kierownika Wydziału III (do walki z bandytyzmem) PUBP w Suwałkach chor. Aleksandra Omiljanowicza. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Białymstoku skazany 16 listopada 1946 na karę 10 lat pozbawienia wolności z utratą praw publicznych na lat 5. Karę odbywał w więzieniach w Białymstoku, Rawiczu i Potulicach. Zwolniony warunkowo 5 września 1951, prawa obywatelskie przywrócono mu dopiero cztery lata później wyrokiem NSW w Warszawie. Pracował jako gajowy i leśniczy w suwalskich leśnictwach, m.in.: Czerwony Borek, Krzywe, Zaboryszki i Lipniak. Występował jako główny świadek oskarżenia w procesie byłego funkcjonariusza PUBP w Suwałkach Aleksandra Omiljanowicza. W 2008 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Jest prezesem Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – Inspektorat w Suwałkach.
więcej...
mniej
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1927 r. w Kierzku koło Suwałk.
[00:00:26] Ojciec był gajowym w Nadleśnictwie Suwałki, podczas I wojny wstąpił na ochotnika do wojska i brał udział w rozbrajaniu Niemców w Białymstoku. Potem służył w 9 Pułku Strzelców Konnych w Grajewie, brał udział w wojnie 1920 r., należał do Przysposobienia Wojskowego Leśników.
[00:03:00] Podczas okupacji nadleśniczym był Niemiec, a ojciec był leśniczym. Matka zajmowała się domem i dziećmi, a także szyła dla sąsiadów.
[00:04:50] W 1940 r. zaczęło się organizować podziemie – stracenie członków grupy Bieleckiego. Pojawienie się grupy robotników leśnych – boh. znalazł w budynku gospodarczym nadajnik radiowy – reakcja ojca. Przez jakiś czas boh. był wykorzystywany jako łącznik. W czerwcu 1941 r. ojciec został aresztowany. Boh. widział ojca zabieranego przez gestapo.
[00:10:05] Boh. razem z sąsiadem Stanisławem Wnukowskim zbudował schron i sąsiad tam się ukrywał. Gestapo przyjechało ponownie – aresztowanie brata Stanisława Wnukowskiego. Razem z ojcem w czerwcu 1941 aresztowano wiele osób, po śledztwie wszyscy zostali wywiezieni do Królewca, gdzie po procesie kilkanaście osób ścięto. Ojciec trafił do obozu, do domu wrócił w 1945 r.
[00:14:17] Stanisław Wnukowski ukrywał się razem ze znajomym. Dołączyła do nich nauczycielka Aleksandra Burakowa – boh. nosił im jedzenie i wiadomości. Boh. pracował w Płocicznie w składnicy drewna – przeprowadzka do wsi Tartak koło Wigier. Tworzenie podziemia na terenie Suwalszczyzny, do organizacji należał stryj Marian Daniłowicz.
[00:17:55] W 1943 r. boh. wstąpił do Armii Krajowej i przyjął pseudonim „Huragan”. Rola Mariana Daniłowicza w konspiracji. W Piertaniach pojawił się nowy gospodarz, którego podejrzewano o bycie szpiclem – boh. podjął pracę jako parobek i znalazł dokumenty kompromitujące pracodawcę, który został zlikwidowany – przebieg akcji.
[00:25:30] Boh. pracował w firmie mierniczej. W lesie zrobiono schron, gdzie czasem przebywali partyzanci z oddziału Wysockiego ps. „Szczupak”. W kwietniu 1944 r. boh. i stryj zostali zatrzymani podczas obławy – śmierć stryja Mariana Daniłowicza.
[00:29:55] W firmie mierniczej pracowało kilku Rosjan, geodetów, których wojna zastała na Grodzieńszczyźnie. Gdy zbliżał się front, boh. z jednym z nich ruszył na wschód, by dostać się do oddziału – spotkanie z własowcami, kopanie okopów. Boh. i jego towarzysz uciekli podczas przemarszu przez las, po dotarciu do wsi zostali aresztowani przez sowietów. Boh. wypuszczono, a Rosjanina rozstrzelano. [+]
[00:35:15] Front na Suwalszczyźnie. Niemieckie represje – egzekucja w Gibach. Boh. był podczas ekshumacji zwłok – spotkanie ze znajomymi, którzy wrócili z partyzantki. Sytuacja byłych partyzantów.
[00:39:28] Po przejściu frontu rodzina wróciła do domu – stan gospodarstwa. Boh. zatrudnił się jako gajowy w nadleśnictwie i pracował tam, gdzie wcześniej jego ojciec, który po jakimś czasie wrócił z więzienia w Koronowie. Boh. nawiązał kontakt ze Stanisławem Wnukowskim i przystąpił do konspiracji antykomunistycznej.
[00:43:30] Boh. wracał z Płociczna i spotkał w lesie sowieckich żołnierzy – kontrola dokumentów, zakaz wstępu do lasu. Rewizje w domach, aresztowania. Podczas pogrzebu ciotki sowieci ukradli konia ze stajni.
[00:48:15] Stanisław Wnukowski ps. „Wicher” miał duże gospodarstwo, niedaleko były dwa schrony, w jednym ukrywał się komendant Obwodu Augustowsko-Suwalskiego WiN, któremu boh. dostarczał korespondencję. Aresztowanie boh. przez grupę ubeków, którą dowodził Aleksander Omiljanowicz. Boh. trzymał konspiracyjne materiały w mrowisku i podczas rewizji niczego nie znaleziono. Bicie podczas zatrzymania i przesłuchań przez UB. Boh. został skazany na 10 lat więzienia.
[00:55:15] Po amnestii boh. trafił do więzienia w Rawiczu. Po wyjściu na wolność wrócił do pracy w leśnictwie – w lasach pracowali ludzie „zaufani”. Boh. pracował w Nadleśnictwie Puńsk, na terenach, gdzie przeważała ludność narodowości litewskiej. Potem w Nadleśnictwie Lipniak.
[00:58:22] Uzbrojenie partyzantów. Działalność propagandowa przed pierwszymi po wojnie wyborami. Boh. jeździł do Wydmin, gdzie przebywał Delegat Rządu Londyńskiego na Kraj. [+]
[01:00:55] Aresztowania podczas Obławy Augustowskiej. Malinowski uciekł i wstąpił do oddziału „Bębna”, ale go złapano.
[01:03:08] Stanisław Wnukowski ujawnił się, zginął wyrzucony z pociągu. Przyjazd do więzienia w Rawiczu – przemówienia naczelnika więźniowie musieli wysłuchać na kolanach. Warunki w więzieniu, szykanowanie więźniów. Boh. spotykał na spacerniaku Kazimierza Pużaka i płk Borzobohatego.
[01:06:17] Boh. jednym ze świadków podczas śledztwa w sprawie Omiljanowicza, którego skazano na 4,5 roku więzienia, gdzie zmarł. Spotkanie z Omiljanowiczem. Sny o bezterminowym pobycie w więzieniu.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.