Zbigniew Pęzioł (ur. 1945, Lipa k. Kraśnika) w 1964 roku ukończył technikum ekonomiczne w Rozwadowie, a w 1967 – warszawską Szkołę Oficerów Pożarnictwa (późniejsza Wyższa Oficerska Szkoła Pożarnicza, obecnie Szkoła Główna Służby Pożarniczej). Od 1967 pełnił służbę na stanowisku oficera ds. operacyjno-szkoleniowych w miejskiej Straży Pożarnej w Bielsku-Białej. W czerwcu 1971 brał udział w akcji gaszenia pożaru rafinerii w Czechowicach-Dziedzicach, gdzie wskutek wyrzutu płonącej ropy zginęło 37 osób. W 1975 awansował na stopień kapitana i został zastępcą komendanta miejskiej Straży Pożarnej. W 1979 został przeniesiony do komendy wojewódzkiej, a potem z powrotem do jednostki miejskiej, gdzie objął stanowisko komendanta rejonowego Straży Pożarnej oraz komendanta straży zawodowej. W 1998 roku przeszedł w stan spoczynku. Obecnie w stopniu pułkownika pożarnictwa w stanie spoczynku. Żonaty, dwie córki. Mieszka w Bielsku-Białej.
[00:00:10] Spotkanie Wojewody Śląskiego, gen. Jerzego Ziętka, z uczestnikami pożaru w rafinerii – wręczanie odznaczeń. Wyjazd na wycieczkę do Związku Radzieckiego, mimo obietnic nie doszło do spotkania z radzieckimi strażakami. Przejazd pociągu – orkiestry grające na dworcach.
[00:04:20] Boh. prowadził wykłady w Wojewódzkim Ośrodku Szkolenia Pożarniczego oraz w szkole zawodowej Befamy.
[00:05:55] Budowa Fabryki Samochodów Małolitrażowych – powstanie zakładowej straży pożarnej. Zmiany w mieście po napływie nowych pracowników fabryki, dla których budowano osiedle Złote Łany. Zarobki w straży pożarnej – kierowca boh. zarabiał więcej od niego. Wielu strażaków odeszło do budowanej fabryki. Możliwość odbywania zasadniczej służby wojskowej w straży – kształcenie poborowych. Kariera Grzegorza Szlósarczyka, który zatrudniony jako poborowy odszedł na emeryturę w stopniu podpułkownika. Rozwój straży pożarnej w mieście.
[00:16:45] W straży nigdy nie było „politruka”, w stanie wojennym pojawił się zastępca ds. politycznych, major LWP Zbigniew Cieśla – jego metody pracy i powiązania z SB. Reakcja boh. na wiadomość, który z pracowników donosi na niego.
[00:21:24] Samowystarczalność jednostki, która miała kino, bibliotekę, stołówkę i własną hodowlę trzody. Integracyjna rola Wigilii w straży, uczestnictwo w ślubach pracowników, podtrzymywanie kontaktów towarzyskich.
[wywiad – świadek odpowiada na pytania]
[00:30:20] Przedstawienie matki: Marianny Pęzioł, ojciec po wojnie zatrudnił się na kolei w Lipie – jego droga zawodowa.
[00:33:24] Z transportu do Oświęcimia razem z ojcem uciekło kilku mężczyzn z okolicy. Ojciec po wojnie starał się o przyjęcie do ZBOWiD – odnalezienie dokumentów w Niemczech. Problemy po wyzwoleniu.
[00:36:50] Uroczystości w obozie na Majdanku w latach 50. – ojciec nie wszedł do baraku, w którym był więziony. Jego opowieść o zagłodzeniu radzieckich żołnierzy.
[00:38:35] Jeszcze w latach 50 w Lasach Janowskich byli partyzanci, m.in. Antoni Paleń „Jastrząb”.
[00:40:50] Boh. nie chciał iść do wojska. W okolicy Lipy był poligon wojskowy, w domu boh. jeden pokój wynajmował oficer LWP, dzięki temu do domu doprowadzono elektryczność. Występ Hanki Bielickiej w jednostce wojskowej w Lipie. Po wypadku przy sieczkarni palcem boh. zajmowała się wojskowa lekarka. Zła sława jednostki w Orzyszu, gdzie służba wojskowa trwała trzy lata – wybór szkoły pożarniczej.
[00:45:44] Śmierć Stalina – budynek szkoły stał niedaleko koło torów kolejowych – sygnał z pociągu stojącego na stacji i płacz nauczycielek. Mąż ciotki pracował w hucie w Stalowej Woli, został aresztowany i wywieziony do ZSRR, gdzie pracował w lesie – jego powrót do domu w latach 50. podczas Wigilii. [+]
[00:50:38] Przyjazd na egzamin do Szkoły Oficerów Pożarnictwa, która w latach 60. była szkołą policealną. Potem placówkę przekształcono w Wyższą Oficerską Szkołę Pożarniczą i boh. w latach 70. ukończył zaocznie studia. Zmiana nazwy na „Szkoła Główna Służby Pożarniczej” po strajku w WOSP w 1981 r. Przebieg egzaminów wstępnych – sprawdziany kondycji fizycznej. Reakcja rodziców, gdy boh. dostał się do szkoły. Przypadek kolegi, którego zabrano z niej do wojska, ponieważ rodzice podpisali kartę powołania.
[00:57:24] Wykształcenie brata i siostry boh.
[00:58:19] Unitarka przez pierwsze trzy miesiące w szkole pożarniczej. W 1964 r. widać było ślady wojny w mieście – ruiny przy ul. Okopowej i Żelaznej. Wyjście do operetki – wizyta w barze w Śródmieściu. Boh. miał swoje ulubione miejsca w Warszawie – ceny w kawiarni, profity z nie palenia papierosów. Wrażenia z wyjścia do opery. Możliwość korzystania z basenu AWF, sparingi z drużyną piłkarską Marymontu.
[01:08:06] Przyjazdy do Warszawy podczas budowy Dworca Centralnego. W latach 60. podczas koncertu Rolling Stones boh. był w obstawie imprezy w Sali Kongresowej. Strażaków wykorzystywano podczas imprez sportowych – mecz lekkoatletyczny Polska-USA.
[01:10:55] Szkoła brała udział w defiladzie 1000-lecia w 1966 r. – ćwiczenia przed uroczystością i uczestnictwo w paradzie. [+]
[01:12:43] Niepokoje społeczne w maju 1967 – uczniów zakwaterowano w namiotach na terenie Huty Warszawa.
[01:14:45] Atmosfera w szkole, gdzie byli uczniowie z całej Polski, często ze wsi. Warunki bytowe. Pamięć o Powstaniu Warszawskim. Uczniowie pracowali przy rozbudowie szkoły przy ul. Słowackiego oraz budowie bazy treningowej w Kampinosie. Podczas pierwszego roku nauki boh. mieszkał w Osiedlu Przyjaźń na Jelonkach – zaopatrzenie w alkohol podczas unitarki, konsekwencje wyrzucania butelek za płot. Koncert Czerwonych Gitar.
[01:25:22] Boh. pisał pracę dyplomową o produkcji węży pożarniczych na przykładzie Bielskich Zakładów Lin i Pasów.
[01:28:58] Nastawienie uczniów do nauki. Zdarzali się chłopcy powtarzający klasę, ale ze szkoły nie rezygnowano – pewność zatrudnienia po ukończeniu nauki, braki oficerów pożarnictwa na prowincji. Do lat 50. pożarniczy kurs oficerski prowadzono w Bielsku-Białej.
[01:32:26] Braki sprzętowe w pożarnictwie, szczególnie widoczne podczas akcji ratunkowych po wypadkach komunikacyjnych – finansowa pomoc zakładów pracy, przeznaczona na zakup sprzętu. Problemy z zakupami za granicą. Konieczność przeszkolenia do obsługi sprzętu ratownictwa drogowego [+]
[01:39:25] Autorzy zdjęć wykonanych w początkowej fazie pożaru w rafinerii. Napięcie i adrenalina podczas akcji gaśniczej. Zdjęcie Tadeusza Patana przedstawiające zwłoki na murze, za którym rośnie trawa. [+]
[01:43:30] Sytuacja podczas wybuchu, zasięg strefy rażenia – oznakowanie zwłok. Świadomość skali zniszczeń i ilości ofiar. Wywożenie rannych. Lista ofiar. Gapie wokół płonącego zakładu, dezinformacja – żona przypuszczała, że boh. zginął. Nie zginął nikt z jego podkomendnych – rola szczęścia, ale też wyszkolenia, ćwiczeń na terenie rafinerii. Problemy podczas identyfikacji zwłok. [+]
[01:53:26] Ucieczka na chwilę przed wybuchem, boh. nie widział śmierci kolegów, ale widział żołnierza w szoku. Boh. uciekał w stronę bramy, z drugiej strony uciekano w stronę płotu – zachowanie ludzi pod wpływem adrenaliny. Podczas wybuchu w Fabryce Samochodów Małolitrażowych zginęły dwie osoby, ale kilkadziesiąt zostało rannych podczas ucieczki. [+]
[01:57:38] Ofiary wśród strażaków – informowanie rodzin. Na początku akcją dowodził mjr Tadeusz Baniak, komendant zakładowej straży pożarnej. Potem komendant powiatowy kpt. Zabłocki. Utworzenie sztabu operacyjnego – dowodzenie przejął komendant wojewódzki z Katowic płk. Komorowski. Zarzuty wobec niego po akcji. [+]
[02:03:00] Po pożarze opracowano analizę podjętych działań. Wykorzystanie sprzętu podczas akcji. Udział Ochotniczej Straży Pożarnej. Na odcinku boh. nie brakowało środków gaśniczych, ale było zbyt mało profesjonalnego sprzętu gaśniczego. [+]
[02:09:00] Reakcja żony boh. po pożarze. Niebezpieczeństwa zawodu strażaka. Żona nie namawiała boh. do zmiany profesji.
[02:12:07] Boh. nie spotkał się nigdy więcej z pożarem tej miary, choć brał udział w gaszeniu dużych pożarów, także w zakładach przemysłowych.
[02:13:05] Pożar i wybuch w Fabryce Samochodów Małolitrażowych – boh. miał stanowisko na dachu hali – wypadnięcie szyb na skutek eksplozji. Pożar ocieplenia dachu. Pożar lasu w okolicy Kuźni Raciborskiej. Poczucie bezsilności podczas akcji w Wilczym Jarze, po wypadku dwóch autobusów z górnikami – wyciąganie z jeziora ciał ofiar. [+]
[02:19:08] Trauma związana z uczestnictwem w tragicznych zdarzeniach – próby niesienia pomocy ofiarom wypadków drogowych. Brak opieki psychologicznej. Pod koniec pracy zawodowej boh. był w sanatorium i tam uczestniczył w zajęciach prowadzonych przez policjantki-psycholożki. Śmierć kobiety w zgniecionej Skodzie.
[02:24:34] Podpalenia lasów, pożary z wypalania traw. Pożar remontowanego Domu Tkacza.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.