Krystyna Drzewiecka z d. Marekwica (ur. 1943, Jaffa) urodziła się w Palestynie jako dziecko dwojga żołnierzy 2 Korpusu. Jej ojciec poległ w bitwie o Monte Cassino 17 maja 1944. Krystyna wraz z matką mieszkała w domu dla polskich matek-wdów w Betanii, Ramallah, Betlejem i Jerozolimie. W 1947 roku z Aleksandrii przypłynęły do Liverpoolu, skąd po krótkim pobycie w obozie przejściowym przeniosły się do Londynu. W 1949 roku matka Krystyny podjęła decyzję o przekazaniu dziecka jego dziadkom – mieszkającym w Polsce rodzicom ojca. Krystyna – jako najmłodsza samodzielna repatriantka – przypłynęła na pokładzie MS „Batory” do Gdyni, skąd ze swoją przybraną babcią (drugą żoną dziadka) pojechała do Czechowic-Dziedzic. Tu pod opieką dziadków przeszła wieloletnią kurację i powoli doszła do zdrowia. Skończyła szkołę podstawową oraz Technikum Włókiennicze w Bielsku-Białej. Po blisko 4 latach przerwała studia na wydziale chemicznym Politechniki Śląskiej i wstąpiła w związek małżeński. Pracowała w czechowickiej Fabryce Zapałek jako technik normowania, a następnie w kopalni Silesia jako pracowniczka biurowa. Od 1981 roku pracowała w księgowości Powiatowej Spółdzielni Spożywców. Mieszka w Czechowicach-Dziedzicach.
more...
less
[00:00:12] nazwisko panieńskie Marekwica. Urodzona 12 sierpnia 1943 r. w Jaffie, Palestyna. Ojciec Edwin Marekwica ur. w Hermanicach w 1921 r., przeprowadzka do Dziedzic, rozpoczęcie nauki przez ojca w gimnazjum w r. 1931, przynależność do „Orląt”, harcerzy wodnych. W 1939 r. ukończył Wyższą Szkołę Przemysłową w Bielsku Białej. 1 sierpnia 1939 r. ćwiczenia wojskowe w Prusach Wschodnich. Po rozpoczęciu wojny ucieczka w kierunku Lwowa, pojmani do obozu jenieckiego w Zimnej Wodzie, pracowali przy budowie autostrady Kijów-Lwów.
[00:03:34] Rozmowy Sikorski-Majski, amnestia, formowanie Armii Andersa w Tatiszczewie, dołączenie ojca do 5 dywizji kresowej. W 1942 r. ewakuacja ludności cywilnej przez Iran, Irak, Syrię do Palestyny. Poznanie się rodziców: rodzina mamy spod Lwowa wywieziona 10 lutego 1940 r. do obłasti permskiej: pradziadkowie Anna i Aleksander Wasylczykowie z dziećmi, m.in. Barbarą Wasylczyk, babcią boh. i jej córką – mamą boh. Prababcia Anna zmarła dwa dni po przybyciu na zesłanie, dziadek po roku.
[00:05:37] Mama boh. uciekła do Armii Andersa, w Iranie wstąpiła do wojska jako sanitariuszka, poznała się z ojcem – opatrywała jego rany. Miłość od pierwszego wejrzenia, ślub w Tel Awiwie 12 września 1943 r. Zamieszkanie w Betanii w domu polskim dla matek, w Ramallah, Betlejem, Jerozolimie. Ojciec na ćwiczeniach wojskowych.
[00:08:16] Przegrupowanie 2 Korpusu do Egiptu do rejonu Aleksandrii, transport do południowych Włoch, a potem do Monte Cassino. Zachowane listy do mamy, ostatni z 15 maja 1943 r. Ojciec śmiertelnie ranny 17 maja.
[00:10:08] Zabawy z dziećmi, szczegóły ulicy. W 1947 r. początki tworzenia Izraela, opuszczanie Palestyny zatłoczonym pociągiem na pustynię w Egipcie. W namiocie ponad 20 matek z dziećmi. Wypłynięcie statkiem w październiku [1947], choroba mamy. Wypłynięcie do Anglii 15 grudnia [1947], przypłynięcie do Liverpoolu 10 stycznia [1948]. Obóz w Walii: półokrągłe baraki z falistej blachy, stołówka. Przeprowadzka do Londynu z nowym partnerem matki. Samotne dnie w domu, mama pracowała. Nawiązanie kontaktu z dziadkiem, namawianie do powrotu do Polski. Ciąża mamy, decyzja o powrocie.
[00:16:05] Trudna więź emocjonalna z mamą, ciągły krytycyzm. Decyzja o wyjeździe boh. do Polski, do dziadków ze strony ojca. Dziadek powstaniec śląski, spędził 6 lat w obozie w Dachau, choroba babci Otylii, operacja, śmierć. Zofia Lubińska dd. Konieczna, nowa partnerka dziadka, „była aniołem”, ślub.
[00:20:11] Ostatni transport repatriantów „Batorym”, artykuł w prasie i zdjęcie 5,5-letniej pasażerki, opieka p. Stanisławy Kniei. Rozstanie z mamą, zgubienie kluczyka do walizki, płacz mamy. Odprawa bagażowa. Zabawki w walizce. Marynarz na pokładzie. [+]
[00:23:58] Uszkodzenie statku podczas sztormu, przypłynięcie do Gdyni, nocleg w dużej noclegowni. Porzucenie boh. przez opiekunkę, rozpacz, opieka mężczyzny z chłopcem. Przyjazd babci, sympatia, powitanie. Przepustka graniczna z 16 lutego 1949 r., nocny przejazd do Czechowic-Dziedzic.
[00:29:24] Ubrania uszyte przez babcię, spotkanie z dziadkiem na dworcu, śnieg, droga sańmi. Dziadek był kierownikiem tartaku, miał wielkie mieszkanie.
[00:30:58] Postać dziadka: ur. w 1895 r. w Górkach Wielkich, tam skończył szkołę podstawową, praca w kopalni węgla „Gabriela” w Karwinie (dziś Czechy), potem w fabryce mebli w Cieszynie. Podczas I wojny światowej służba w armii austriackiej jako kapral sanitarny. Praca w szpitalu wojskowy podczas powstań śląskich. W 1932 r. ślub z Otylią Kotas z Zaolzia, zamieszkanie w Czechowicach. Praca w: kasie chorych, w tartaku Silesia w Czechowicach. Kurs w akademii handlowej.
[00:34:05] Wybuch II wojny światowej. W listopadzie 1939 r. aresztowanie dziadka, obóz w Sachsenhausen, potem Dachau – do 1945 r. Praca w fabryce mebli. Eksperymenty pseudomedyczne na dziadku – wstrzykiwanie flegmony (ropy) do nogi. Polscy księża w Dachau, franciszkanin z Panewnik Daniel Michalski – przyjaźń do końca życia. Edukacja w Bielsku-Białej. Silne uczucia patriotyczne, „szalenie kocham Polskę”.
[00:36:50] W latach 50. Wyjazd mamy do Stanów Zjednoczonych, założyła nową rodzinę, sporadyczny kontakt listowy. Brak tęsknoty za mamą. Dziadek żył 93 lat (zm. 1988 r., babcia w 1994 r.).
[00:38:48] Ojciec zginął 17 maja pod Monte Cassino, odznaczony pośmiertnie 23 lipca 1944 r. Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari, przez gen. Sosnkowskiego. Jedyna wizyta na grobie ojca w 1985 r. Okoliczności śmierci ojca – listy kolegów z oddziału, ostatnie chwile przed śmiercią. Przechowywanie korespondencji z ojcem przez mamę.
[00:42:08] Czułe uczucia ojca wobec boh., liczne listy do mamy. „Mama bardzo się bała zostać wdową”, miała 18 lat, gdy urodziła boh. W 1981 r. boh odwiedziła mamę w USA, poznała przyrodnią siostrę – zazdrość o uczucia mamy. Drugi mąż zostawił mamę. Losy przyrodniej siostry Ireny Wiśniewskiej.
[00:47:02] Wrażenia z pobytu w Ameryce: parada Pułaskiego w Nowym Jorku, „bezwzględność i materializm nawet wśród Polaków”, radość z powrotu do Polski po kilku miesiącach. Duża fala emigracji solidarnościowej. Wybuch stanu wojennego. Otrzymanie listów od ojca do mamy. Zmiana pracy po powrocie.
[00:51:35] Śmierć przyrodniego brata. Losy wywiezionej rodziny mamy: babcia Barbara, brat babci Józef i siostra Katarzyna – powrócili do Polski, zamieszkali na Ziemiach Zachodnich – obie chorowały na nogi po przemrożeniach na Syberii. Mieszkali wszyscy razem. Mama Stefania Marekwica dd. Wasylczyk – tylko ona z rodziny wyszła z ZSRR z Armią Andersa.
[00:54:16] Najwcześniejsze wspomnienie: sceny z Palestyny, mieszkanie, zabawa samochodzikiem syna właścicielki mieszkania, spacery pod murami, ogromny namiot na pustyni, straganiarze arabscy. Życie w zgodzie Żydów z Arabami. Podróż statkiem z Aleksandrii do Liverpoolu. Pejzaż wokół obozu dipisów: kamienne murki, łąki na pagórkach, baraki obozowe. Mieszkania w Londynie, przeciągi w metrze, smog.
[00:58:06] Święta na statku do Liverpoolu. Most na Tamizie. Sklep z torebkami, podarowanie torebki przez sprzedawcę, zgubienie mamy.
[01:00:52] Dom polski dla matek z dziećmi w Betanii i Ramallah, były tam wdowy z dziećmi. W obozie dipisów nikt nie pracował, w Londynie mama pracowała w ekskluzywnej restauracji.
[01:02:55] Wizyta boh. w USA, z okien mieszkania matki widok na Verrazano Bridge. Ojczym w przytułku dla biednych. Mama też miała chore nogi od odmrożeń, krwotok z nogi, operacja i kuracja w szpitalu. Chirurg Hindus, standardy opieki szpitalnej, komfort. Ojczym w tym samym szpitalu.
[01:07:20] Spotkanie z ojczymem, ostatnia rozmowa, pogrzeb. [+] Ojczym też był w Palestynie, był dużo starszy od mamy, miał w Polsce rodzinę. Brat ojczyma z Katowic.
[01:10:41] Rozmowa z bratem ojczyma: jego rodzina została zamordowana przez Ukraińców na jego oczach. Mama boh. wpłacała na apartament w domu opieki. Sporadyczna korespondencja. Córka boh. zmarła 3 lata temu [2018]. Wiadomość o śmierci mamy (luty 2014). Informacja o rodzinie mamy [+].
[01:15:51] Trudna rozmowa z mamą w Ameryce [+]. Sporadyczna korespondencja z mamą. Zabawki w walizce. Chwile nostalgii na strychu domu dziadków, instrumenty muzyczne ojca, narty po ojcu. [+]
[01:19:30] Sylwetka dziadka – po przejściu na emeryturę. Usprawnienie przez dziadka produkcji w tartaku w Bieczu, wakacje w Bieczu, kąpiele w Ropie, koleżanki. Stanisława Kaczorowska gotowała posiłki. Odwaga cywilna dziadka, nie krył się z zaangażowaniem w życie kościoła. Pani Zdzisia, więźniarka UB, dyskryminowana z „wilczym biletem”, dziadek ją przyjął do pracy Zakładach Drzewnych Przemysłu Węglowego w Czechowicach-Dziedzicach. Mieszkanie przy ul. Górniczej, koło tartaku „Silesia”.
[01:23:20] Ślady pobytu królowej Jadwigi w Bieczu – usługiwała tam w szpitalu [+]. Została patronką Biecza. W czasie wojny nakaz dla mieszkańców Biecza wyjazdu pociągiem, który został zbombardowany. [++]
[01:25:30] Zabawki z walizki: Murzynek Kwakolski i Kaczuszka Weawy otrzymane od mamy. Zabawy z dziadkiem po powrocie, przedszkole. Problemy językowe, rysunki statku. Sztorm podczas podróży, uszkodzony statek. Choroba – pęcherze ropne na skórze. Ciągłe choroby, neurolog [Neugebauer]. Opieka dziadków, owoce w ogrodzie. Stres i niedożywienie po wojnie, porzucenie przez mamę.
[01:30:44] Przybycie do Gdyni, pokój noclegowy. Dziadek chodził na wywiadówki do szkoły. Na studiach skomplikowane życie. Niepokojące spotkanie z wysłannikiem dziadków. Marynarz opiekujący się boh. podczas rejsu. Zdjęcie od konsula.
[01:36:23] Pierwszy kontakt z Polską – duży śnieg, sanki, narty, łyżwy, zachwyt Polską. Dziarski dziadek. Boh. była przy śmierci obojga dziadków. Mieszkania boh. i wnuczki. Choroba babci.
[01:39:45] Ostatni transport repatriantów z Anglii. Fotografie robione przez dziadka, był bardzo rodzinny.
[01:42:26] Kontakt z rodziną matki na Ziemiach Zachodnich. List do mamy. Brak represji ze strony władz. Zagraniczne lekarstwa dla boh., surowość mamy, korespondencja dziadka z mamą, przemoc domowa, bicie mamy przez jej ojca.
[01:47:40] Próba oddania boh. pod opiekę zakonnic w Anglii: kościół przy brukowanym placu, odmowa sióstr. Dziadek mało mówił o czasie wojny, praca w fabryce mebli w Cieszynie, nie lubił niemieckiego, chociaż świetnie znał.
[01:50:16] Działalność dziadka w organizacjach kombatanckich. Dziadek Józef Marekwica. Wypadki górnicze: pożar w kopalni w latach 80, boh. spisywała zeznania świadków wypadku na maszynie.
[01:51:03] Świadectwa więźniów księży, nowenna do św. Józefa. Wyzwolenie obozu 29 kwietnia. Biskup Majdański, pamiątkowa nowenna w Kaliszu. Dokumenty obozowe dziadka. Przyjaźń z franciszkaninem, jezuita Józef. Pamiątki zbierane przez dziadka.
[01:55:22] Dalsze losy boh: technikum włókiennicze w Bielsku-Białej, matura, studia na wydziale chemicznym Politechniki Śląskiej, po 3,5 roku przerwanie studiów, nietrafiony związek małżeński. Życie od nowa, wychowanie córki. Śmierć córki po zawale.
[01:59:52] Trudne małżeństwo, potrzeba usamodzielnienia się, brak akceptacji ze strony rodziny męża. Praca w biurze kopalni „Silesia”. Dziadek znał wiele języków, sylwetka ojca: wykształcony, śpiewał i grał na instrumentach, przystojny.
[02:02:36] Dziadek po powrocie z obozu wrócił do domu, wkrótce zmarła babcia. Przez 2 lata był wdowcem. Odszkodowania po poległych żołnierzach, po ojcu. Listy dziadka do mamy. Zdjęcie ze ślubu rodziców w Tel Awiwie, nieznane losy znajomych rodziców, chrzestnych boh.
[02:06:04] Siostra babci Barbara nie mogła wyjść za mąż, choć była w ciąży z Ukraińcem, została panną z dzieckiem. Wyjazdy zarobkowe mężczyzn z rodziny babci do Argentyny w latach 10. XX w. – wszyscy zginęli w pracy.
[02:08:13] Pożar w rafinerii Czechowicach-Dziedzicach, boh. po rozstaniu z mężem pracowała jako technik normowania w zapałkowni. Smród spalenizny w całym mieście po pożarze, ofiary ludzkie. Losy fabryki zapałek w Czechowicach.
[02:11:42] Praca w biurze kopalni do roku 1980, zwolnienie z pracy po wyjeździe do USA, praca w księgowości w PPS „Społem” w Czechowicach.
[02:13:07] Przerażający stan wojenny, ograniczenia w poruszaniu się, bezzasadne zatrzymywanie ludzi. Patriotyczne uczucia wobec Polski.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.