Franciszek Józef Fliśnik (ur. 1939, Przebieczany) opowiada historię ojca, Józefa Fliśnika, który wywoził Żydów z krakowskiego getta. Aresztowany przez Niemców i wysłany do KL Auschwitz, zbiegł z transportu. Po wojnie był represjonowany przez komunistów.
[00:00:01] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1939 r. w Przebieczanach.
[00:00:18] Prezentacja rodziców: Anny i Józefa Fliśników oraz rodzeństwa i dziadków boh.
[00:02:33] Podczas wojny niedaleko wsi spadł samolot, ojciec dał ubranie jednemu z lotników. Przed wojną matka prowadziła gospodarstwo, ojciec pracował w Krakowie. Bracia ojca brali udział w I wojnie światowej. Ślady pożydowskie w okolicy: karczma, sklepy. Sytuacja Żydów podczas niemieckiej okupacji – bicie przez Niemców Żyda, który siedział na koniu. Współcześnie we wsi pojawili się Żydzi z Izraela, którzy robili zdjęcia.
[00:06:43] Stosunki polsko-żydowskie przed wojną, opinia miejscowych o Żydach. Ucieczka Niemców pod koniec wojny. Ojciec należał do Armii Krajowej i podczas okupacji mieszkał w Krakowie. Wielu ludzi z okolic zostało wywiezionych na przymusowe roboty. Pod koniec wojny w Zabielu spadł niemiecki samolot – ojciec pomógł uratowanym lotnikom.
[00:10:52] Boh. mając 16 lat pracował w MPK, za wypowiedź na temat Katynia został zwolniony z pracy.
[00:12:04] Ojciec pracował w młynie w Krakowie Zabłociu – stosunki w pracy w okresie powojennym, oczekiwanie na III wojnę światową. Ojciec odszedł z pracy na rentę, jego stosunek do władzy ludowej.
[00:14:16] Podczas okupacji wywieziono Żydów z Przebieczan. Ojciec zabierał śmieci z getta, wjeżdżał wozem na jego teren i czasem wywoził ludzi pod śmieciami. Powód aresztowania ojca – zawiadomienie rodziny przez ciotkę. Ojciec uciekł podczas transportu do Oświęcimia. [+]
[00:17:23] Ojciec miał podwójne dno w wozie, którym wywoził śmieci z getta. Po ucieczce z transportu już nie pracował w getcie. [+]
[00:19:37] Ociec przywiózł trzech Żydów z krakowskiego getta do domu dziadka w Szczygłowie. Dziadek po jakimś czasie odwiózł ich do Wierzchowskich w Brzeziu. Wywożeni z getta Żydzi trafiali do znajomych ojca. W czasie okupacji nie rozmawiano przy dzieciach o działalności ojca. Ojciec woził chleb do getta.
[00:23:09] Powody, dla których ojciec pomagał Żydom. Edek Piech wszedł do getta przebrany w niemiecki mundur – śmierć podczas ucieczki.
[00:26:31] Ojcu udało się uciec podczas obławy UB na partyzantów podziemia antykomunistycznego zorganizowanej w Krakowie. Kolegą ojca był partyzant ps. „Zawoja”.
[00:27:42] Stefania Fliśnik była zakonnicą, podczas okupacji siostry zakonne zostały zatrudnione do prac porządkowych na Wawelu, gdzie urzędował gubernator Frank. Próba interwencji u gubernatora po aresztowaniu ojca boh.
[00:29:07] Ojciec wychowywał się w Krakowie, pracował w piekarni na Zabłociu, potem rozwoził towary do sklepów. Ojciec znał kardynała Wojtyłę, który odwiedził go w domu podczas choroby.
[00:31:55] Stosunek ojca do Niemców i komunistów. Powody, dla których boh. nie zdał w piątej klasie i został wyrzucony ze szkoły w Wieliczce. Boh. przed dwa lata uczył się w szkole zawodowej i pracował w MPK – wyrzucono go z pracy, gdy zabrał głos podczas zebrania.
[00:34:18] Ucieczka kilkunastu więźniów, w tym ojca, z transportu do Oświęcimia. Okoliczności śmierci najmłodszej siostry pod koniec wojny.
[00:36:22] Rewizje przeprowadzane w domu przez Niemców, którzy bili brata Stanisława, by powiedział, gdzie jest ojciec.
[00:38:02] Boh. i matka zostali ranni podczas strzelaniny. Leczyła ich sanitariuszka Śmigielska.
[00:40:00] Matka robiła przed wojną zakupy na kredyt w żydowskich sklepach. Po wojnie milicjanci Śliwa i Łanoszka prześladowali boh. Dom rodziny został podpalony w 1959 r., chorego i leżącego w łóżku ojca uratowali sąsiedzi. Ojciec znał Cyrankiewicza, Pawła Findera, Lucjana Motykę i Gomułkę. Po aresztowaniu przez Niemców ojciec został pobity – zły stan zdrowia. Po wojnie koledzy ojca poszli na współpracą z komunistami.
[00:46:43] Dom został podpalony w listopadzie 1959 r. Brat Zygmunt nie mógł się uczyć w Wieliczce i wyjechał do szkoły w Katowicach, potem wstąpił do wojsk desantowych – trudności z odejściem do cywila w 1980 r. Brat zginął w wypadku w latach 80. – inna wersja śmierci brata – zaginięcie dokumentów dotyczących wypadku, dociekania boh.
[00:59:24] Daty urodzin rodzeństwa. Boh. pracował w Zakładach Elektronicznych w Krakowie i działał w opozycji i brał udział w strajku, który został spacyfikowany. Stan zdrowie boh.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.