Czesław Lewandowski (ur. 1928, Wólka Garwarska), ps. „Bystry”, powstaniec warszawski i har-cerz Szarych Szeregów, więzień KL Stutthof o numerze 79152, pułkownik Ludowego Wojska Polskiego. Pochodzi z robotniczej rodziny, wychowywał się w północnych dzielnicach War-szawy (Bielany, Wawrzyszew, Marymont) – rodzina kilkakrotnie zmieniała miejsce zamieszka-nia ze względu na pracę ojca. Jego ojciec został zamordowany przez Niemców w maju 1940 r. za rzekomy sabotaż, niedługo potem rodzinę opuściła matka, więc Czesław Lewandowski jako najstarszy musiał zająć się młodszym rodzeństwem. Z trudem zdobywał pożywienie, wszyscy wówczas głodowali, aż Rada Główna Opiekuńcza zainteresowała się losem sierot i umieściła wszystkich w domach dziecka. Gdy Czesław Lewandowski po dwóch miesiącach uciekł z sie-rocińca, okazało się, że jego dom rodzinny zajęli już inni ludzie. Dawni koledzy z podwórka wciągnęli go do pracy w konspiracji, wstąpił do Szarych Szeregów, złożył przysięgę. Walczył w powstaniu warszawskim na Marymoncie i Żoliborzu, brał udział w nieudanym szturmie na Dworzec Gdański. Wzięty do niewoli przez Niemców, został wywieziony do KL Stutthof, jako jeden z niewielu przeżył „marsz śmierci”. Po wyzwoleniu przez Armię Czerwoną leczył się i dochodził do siebie w szpitalu w Lęborku. Wrócił do Warszawy, gdzie zajął pokój w częściowo zburzonej kamienicy na Żoliborzu. Odnalazł także matkę, która przebywała u rodziny niedale-ko Ciechanowa. Dawni znajomi z Szarych Szeregów zaproponowali mu udział w „akcji”, która okazała się napadem na bank. Czesław Lewandowski odmówił udziału, za co dostał podziem-ny wyrok śmierci. Jedynym ratunkiem było wstąpienie do Ludowego Wojska Polskiego – ukończył szkołę podchorążych we Wrocławiu, służył w Braniewie, potem w 1 Batalionie Ochrony Garnizonu Warszawa. Był wykładowcą taktyki na Kursie Oficerów Służb Technicz-nych, potem był zastępcą szefa wydziału szkoleń Wojsk Chemicznych MON. Ukończył Akade-mię Obrony Przeciwchemicznej w Moskwie. Był świadkiem wybuchu jądrowego na poligonie w Kazachstanie. Po powrocie do Polski służył w Warszawskim Okręgu Wojskowym, był wykła-dowcą w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Chemicznych w Krakowie oraz w Akademii Sztabu Generalnego w Rembertowie. W Ludowym Wojsku Polskim dosłużył się stopnia pułkownika. W Ludowym Wojsku Polskim dosłużył się stopnia pułkownika.
mehr...
weniger
[00:00:06] W listopadzie 1981 boh. został zwolniony z wojska ze względu na stan zdrowia i przeszedł w stan spoczynku. Zgodnie z sugestią lekarza kupił działkę – uprawa warzyw. Boh. zgłosił się do komitetu dzielnicowego Terenowej Organizacji Partyjnej PZPR i został zastępcą sekretarza, potem sekretarzem na Pradze Północ – struktura i zadania organizacji.
[00:07:14] Zażalenia na działalność władz. Samowola naczelnik dzielnicy, pani Ognik. Członkami komitetu byli w większości byli milicjanci i funkcjonariusze służb specjalnych, rywalizacja między nimi. Zmiany we władzach komitetu, reorganizacja TOP, wsparcie organizacji partyjnych z praskich zakładów pracy.
[00:13:20] Wpływ TOP na spółdzielnie mieszkaniowe, spółdzielnie „Społem” i inne organizacje. Stosunki z milicją i SB.
[00:15:30] Działalność w Spółdzielni Mieszkaniowej „Bródno” – prace w Radzie Nadzorczej. Spółdzielni podlegały cztery osiedla. Wyróżnienia za aktywność społeczną.
[00:20:05] Rozwój Solidarności na terenie Bródna – walka o wpływy w spółdzielni. Solidarność utworzyła swoje zarządy – dwoistość władzy. Walne zgromadzenie wybrało nowy zarząd, którego prezes działał do czasów współczesnych. Remonty i inwestycje – wysokie oceny bródnowskiej spółdzielni.
[00:24:55] Boh. działał w ZBOWiD – wybór do władz centralnych związku. Pomoc socjalna dla członków organizacji. Sytuacja w latach 80.
[00:29:30] Po wprowadzeniu stanu wojennego Komisarz Warszawy zwrócił się do boh. z prośbą o włączenie się w prace grupy operacyjnej – objęcie stanowiska szefa działu mieszkaniowego i administracyjnego miasta. Współpraca z komórkami dzielnicowymi, na których czele stali wojskowi – skargi na działalność poprzednich władz, szybka ścieżka ich załatwiania. Informacje o pustostanach – wiele z nich okazało się lokalami kontaktowymi milicji i SB. Udało się odzyskać kilkaset mieszkań będących w dyspozycji służb, pod warunkiem rozdysponowania wśród ich pracowników. [+]
[00:34:45] Wydawanie przepustek na poruszanie się po godzinie milicyjnej oraz pozwoleń na imprezy masowe. Przepustki dla księży chodzących do domów z sakramentem. Opinia na temat kościelnych procesji i księży-opozycjonistów. [+]
[00:37:55] Sytuacja w sektorze mieszkaniowym – naprawianie błędów władz administracyjnych. Podczas stanu wojennego załatwiono ponad 25 tys. spraw.
[00:39:30] Powstanie PRON, którego sekretarzem został Jaskiernia – opinia na jego temat. Wzmożenie działalności przez komitety partyjne po zakończeniu stanu wojennego – włączenie w zadania PRON. Boh. został wybrany przewodniczącym PRON na Pradze Północ. Zakres działań – nadzór nad władzami administracyjnymi i politycznymi, kłopoty z naczelnik dzielnicy, panią Ognik. Mieszkańcy Warszawy wskazywali miejsca straceń więźniów stalinowskich.
[00:48:30] Przy ulicy Ogińskiego boh. zamieszkał w 1973 r. – mieszkanie jako nagroda za pracę dydaktyczną w Akademii Sztabu Generalnego. Wykup mieszkania od spółdzielni.
[00:52:25] Upadek systemu – sytuacja w początkach lat 90. Boh. stanął na czele grupy, która chciała działać społecznie – utworzenie koła partyjnego nowo powstałej partii SdRP. Na jego czele stanął początkowo płk Drzewiecki, były milicjant. Współpraca z Tonderą, późniejszym naczelnikiem dzielnicy.
[00:56:27] W ZBOWiD boh. pełnił funkcję skarbnika Zarządu Głównego. Po rozpadzie powstało w kraju ponad sto organizacji kombatanckich. Boh. wstąpił do Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, który był spadkobiercą ZBOWiD.
[00:58:38] Pod koniec 1982 r. do boh. zwrócił się płk Nawrocki – propozycja pracy w komórce wojskowej w szpitalu bródnowskim, gdzie boh. zajął się przydziałami mobilizacyjnymi i zapasami – specyfika zadań. Dopuszczenie do spraw niejawnych – powołanie tajnej kancelarii. Prowadzenie wzorcowej placówki. Wysokość wojskowej emerytury i pensja żony, która była kierowniczką działu łączności w Cytadeli. Zmiany po śmierci płk Nawrockiego – nowa pracownica. Działalność Solidarności w szpitalu, rola dyrektora dr Sikorskiego. [+]
[01:09:48] Wzrost znaczenia szpitalnej „Solidarności” – konflikt z dyrektorem. Żądanie, by ujawnić zakres działalności i dokumentację działu kierowanego przez boh. Zainteresowanie zaplombowanymi pomieszczeniami, w których przechowywano materiały mobilizacyjne. Boh. dostał dwa granaty termiczne, którymi miał w razie potrzeby zniszczyć tajną dokumentację. Porządkowanie zasobów mobilizacyjnych po stanie wojennym. Przebudowa ujęcia wody dla szpitala. Zdobycie funduszy na remonty. [+]
[01:18:10] Gazy medyczne w szpitalu – ocena zapotrzebowania na chlor i tlen w sytuacjach nadzwyczajnych. Brak możliwości magazynowania gazów. Po katastrofie w Czernobylu w magazynach przechowywano zapasy jodu dla wszystkich warszawskich szpitali. Remanent paliwa dla agregatu prądotwórczego – brak 20 ton, które ukradli pracownicy. [+]
[01:22:12] Bezskuteczne starania dyrektora Sikorskiego o kredyty na remont szpitala. Odwołanie dyrektora, na którego miejsce przyszła krewna Marszałka Struzika – zmiany w szpitalu w 2004 r. Do działu boh. zatrudniono byłego milicjanta – trudności z wdrożeniem go w prace. Odejście ze szpitala w 2007 r. Boh. zajmował się prowadzeniem wykazu przydziałów mobilizacyjnych – specyfika pracy w szpitalu, w którym większość oddziałów należała do Akademii Medycznej. Zmiany stanu osobowego kadry na oddziałach. Nepotyzm w szpitalu.
[01:29:50] Relacje z dyrektorem szpitala dr Sikorskim, który pozwalał boh. na działalność społeczną w godzinach pracy. Boh. z ramienia PRON organizował spotkania wyborcze przed wyborami w 1989 r. – zwycięstwo Solidarności, zmiany ustrojowe. Kontakt z Wojciechem Jaruzelskim.
[01:33:55] Zmiany zasad dla emerytów wojskowych – obejście zakazu pracy. Unormowanie sytuacji za rządów SLD.
[01:35:40] Działalność na rzecz kombatantów – powołanie Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych jako odpowiedź na zwolnienia w wojsku. Boh. został wybrany do władz związku, który nie chciał się angażować w politykę. Po jakimś czasie do organizacji zgłosiło się wielu oficerów z byłego aparatu politycznego, którzy opanowali Zarząd Główny – upolitycznienie związku.
[01:41:12] Pomoc potrzebującym członkom związku – poszukiwanie środków z powodu braku dotacji, wyprzedaż części nieruchomości po ZBOWiD. Trudności ze sprzedażą budynku w Sandomierzu – zarzuty korupcyjne. Podział funduszy z transakcji. Awans boh. w strukturach związku. Rozszerzenie pojęcia „kombatant”. Obecnie do organizacji należy kilkanaście tysięcy osób.
[01:52:55] Powody odejścia boh. z Zarządu Głównego związku. Pomysły prezesa płk Strzeleckiego – powołanie fundacji, zakres jej działań: wydobywanie ropy i remont statków. Interwencja konserwatora zabytków w sprawie napisu na siedzibie organizacji.
[01:57:15] W pewnym momencie na Pradze działało 13 organizacji kombatanckich. Relacje między nimi. Powstanie Społecznej Rady Kombatanckiej przy Urzędzie Dzielnicowym na Pradze Północ. Przewodniczącym Rady został boh. – zasady działania.
[02:05:30] Najważniejszym zadaniem okazała się pomoc kombatantom w zakresie służby zdrowia – powołanie przychodni kombatanckiej przy Szpitalu Praskim i jej filii przy ul. Litewskiej.
[02:09:28] Organizacja przez Rady Kombatanckie uroczystości państwowych i kombatanckich – spotkania z młodzieżą. Boh. wymyślił „Sztafetę pokoleń” – pierwszą imprezę przygotowano w LO im. Piłsudskiego. Organizacja konkursów historycznych.
02: 14:08 Prośba do konserwatora zabytków o wpisanie na listę zabytków dawnej Centrali Telefonicznej na Pradze jako jedynego miejsca zdobytego i przez trzy dni utrzymanego przez powstańców. Upamiętnienie nazwą ulicy 20 Dywizji Piechoty, która broniła Warszawy w 1939 r. Ufundowanie wielu tablic pamiątkowych.
[02:16:30] Szwedzka firma farmaceutyczna finansowała przez trzy lata badania kombatantów. Awanse weteranów do stopni oficerskich. Organizowanie spotkań świątecznych dla kombatantów.
[02:21:18] Boh. w 2006 r. został wdowcem, potem ożenił się z p. Jadwigą. Zajęcia rehabilitacyjne dla kombatantów. Boh. współpracował z Muzeum w Stutthofie, obecne zajęcia, otrzymane odznaczenia.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..