Władysław Etc (ur. 1949, Czerwińsk k. Lęborka) – uczestnik wydarzeń grudniowych 1970 roku na Wybrzeżu, pobity podczas demonstracji w Słupsku. W sierpniu 1980 roku organizował strajk w Polmozbycie w Koszalinie, gdzie następnie pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”. Od listopada 1982 roku do lutego 1983 roku więziony w Wojskowym Obozie Internowania w Chełmnie. Do 1989 roku działał w strukturach podziemnej „Solidarności”, m.in. organizował pomoc dla rodzin internowanych. Był inwigilowany i szykanowany przez władze komunistyczne. W 1986 roku założył Towarzystwo Trzeźwości Transportowców w Koszalinie, które było przykrywką do podziemnej działalności Solidarności.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonego w Czerwińsku koło Lęborka. Prezentacja rodziców: Stefanii i Konstantego.
[00:00:30] Rodzina ojca pochodziła z Królewca. Boh. miał pięć lat, gdy przeprowadzono się do Gołdapi – podróż towarowym wagonem. Po kilku latach rodzina wróciła do Koszalina – edukacja, miejsce zamieszkania.
[wywiad – świadek odpowiada na pytania]
[00:03:15] Data urodzenia boh. Podczas II wojny ojciec został wcielony do Armii Czerwonej i służył w ochronie kolei. Dziadek ze strony matki został zastrzelony po wejściu sowietów, babkę deportowano, matka boh. i jej brat uciekli z Kresów.
[00:04:37] Dziadek ze strony ojca służył w carskiej armii, po I wojnie św. przyjął polskie obywatelstwo i prowadził kuźnię. Ojciec matki był osadnikiem wojskowym.
[00:06:10] Pod koniec lat 40. w Czerwińsku mieszkali Niemcy, którzy czekali na wyjazd do Niemiec, stosunki polsko-niemieckie. Stosunki z Ukraińcami przesiedlonymi na Pomorze – układ narodowościowy w zakładzie pracy: Żydzi, Ukraińcy i Polacy. Obchodzenie ukraińskiej Małanki.
[00:11:16] Boh. nie chciał się uczyć rosyjskiego i nie chodził na lekcje¬ – nauka na egzamin komisyjny. Ojciec znał rosyjski, niemiecki i jidysz – boh. nie chciał się od niego uczyć. Nie chciał też zapisywać opowieści babki, która wróciła z zesłania w 1956 r. Warunki na zesłaniu i powody wywiezienia babki. W 1967 r. boh. chciał być zawodowym żołnierzem – zarzut zatajenia informacji o starszym bracie matki, który mieszkał w USA.
[00:17:52] Boh. chodził do szkoły samochodowej – odgórne założenie drużyny harcerskiej – wymóg uczestnictwa w mundurku w manifestacji pierwszomajowej i konsekwencje przyjścia bez mundurka. Strzelanie do baloników podczas manifestacji. [+]
[00:20:25] W 1968 r. boh. pracował w PKS – wiadomości o wydarzeniach w Warszawie, komunistyczna propaganda, zagłuszanie audycji radiowych z Zachodu.
[00:23:51] W 1968 r. boh. został powołany do wojska i brał udział w interwencji w Czechosłowacji – wyjście do cywila w grudniu 1970 r. Sytuacja w Koszalinie – boh. jechał na święta do Ustki, w Słupsku autobus zatrzymał się nie wjeżdżając na dworzec i wysiadający pasażerowie zostali zaatakowani i pobici przez milicję. Przejazd czołgów przez Koszalin.
[00:28:22] „Fala” w jednostce – interwencja starszego kolegi z Koszalina. Traktowanie kleryków w wojsku. Szykanowanie i dręczenie młodych żołnierzy. [+]
[00:31:44] Wiadomości o wydarzeniach w Radomiu i Ursusie w 1976 r. W 1979 r. boh., pracując w Polmozbycie, pomagał otworzyć bagażnik samochodu, w którym leżały ulotki KOR-u.
[00:34:36] W sierpniu 1980 boh. pracował w koszalińskim Polmozbycie – zakładanie kół Solidarności na stacjach obsługi. Nieoficjalne wiadomości o wydarzeniach w Gdańsku i przekazy medialne. Na stacji obsługi pracowało ok. 100 osób – tylko trzy nie wstąpiły do NSZZ „Solidarność”. Do wprowadzenia stanu wojennego boh. był wiceprzewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Polmozbycie, zajmował się też kolportażem podziemnej prasy.
[00:42:22] Z dniem 14 grudnia 1981 r. boh. miał być oddelegowany, na prośbę Pawła Michalaka, do Zarządu Regionu celem tworzenia podziemnych struktur „Solidarności”.
[00:43:36] Nad ranem 13 grudnia [1981] do boh. przyszedł kolega i powiadomił o aresztowaniach. W poniedziałek boh. poszedł do pracy – ocalała teczka z dokumentacją spraw, którymi zajmował się przed wprowadzeniem stanu wojennego. Zmiana miejsca pracy, nadzór SB. Kłopoty z pracą po zwolnieniu z internowania.
[00:49:30] Współpraca z Ryszardem Janasem. Okoliczności skierowania boh. do wojskowego ośrodka internowania w Chełmnie – wyjście na poligon, gdzie zakwaterowano żołnierzy w namiotach. Rytm dni w obozie i wyżywienie. Boh. przed świętami wyjechał na przepustkę – spotkanie z franciszkaninem, który poprosił o spisanie relacji z obozu. Przekazanie paczek do obozu. Powód buntu w Wigilię – postępowanie prokuratorskie z powodu opłatków podczas wigilijnej kolacji.
[01:00:24] Reakcja oficera politycznego na widok żołnierzy odmawiających modlitwę. Postawienie krzyża na placu apelowym – wymierzenie kary.
[01:03:03] Próba podjęcia głodówki z powodu niedopuszczania rodzin na widzenia. Organizowanie spotkań z rodzinami, cenzura korespondencji.
[01:06:07] Do obozu trafili także chorzy. Kolega Andrzej z Koszalina zachorował i zabrano go do szpitala psychiatrycznego w Świeciu – jego stan po powrocie. Ostrzeżenie udzielone przez lekarza na izbie chorych. Okoliczności wyjazdu z obozu kolegi Andrzeja, który niedługo potem popełnił samobójstwo.
[01:10:56] Jeden z kolegów dotarł do miejscowego księdza, który powiedział o sytuacji w obozie podczas kazania – reakcja miejscowej ludności. [+]
[01:12:24] Nielegalna wyprawa po komunikanty do Koszalina. [+]
[01:15:23] Informacje o wydarzeniach w obozie podawała Wolna Europa – represje wobec żołnierzy. Drukowanie nielegalnej obozowej gazetki. [+]
[01:17:10] Wypuszczenie do cywila – boh. został przywieziony na dworzec w Terespolu Pomorskim.
[01:18:46] Po wyjściu z obozu internowania boh. musiał zmienić pracę – w nowym miejscu odbudował struktury Solidarności pod przykrywką Towarzystwa Trzeźwości Transportowców. Zebranie w 1989 r. – ujawnienie Solidarności i przeprowadzenie wyborów zgodnie ze statutem z 1980 r.
[01:24:22] Boh. miał kontakt ze Stanisławem Gawłowskim z KPN – wymiana materiałów. Działalność ZHR w Koszalinie. Uczestnictwo w mszach za Ojczyznę.
[01:27:43] Internowani z Darłówka ufundowali sztandar, który trzeba było zawieźć od Darłówka – wyjazd z Gabrielą Cwojdzińską, jako kursantką nauki jazdy. [+]
[01:29:22] Wyjazdy w stanie wojennym do Warszawy z chorym dzieckiem – przeszukanie samochodu przez funkcjonariuszkę ORMO. [+]
[01:30:30] Boh. brał udział w organizowaniu wyborów 1989 r. Rewizje w mieszkaniu w latach 80., inwigilacja przez Służbę Bezpieczeństwa.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..