Roman Apolinary Sołtan (ur. 1927, Klimczyce) wychował się w gospodarstwie, które po wrześniu 1939 znalazło się nad granicą niemiecko-radziecką. Opowiada o okupacji niemieckiej, ataku wojsk niemieckich na Związek Radziecki w czerwcu 1941, działalności partyzantki w okresie wojny i w pierwszych latach powojennych oraz losach swojej rodziny.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1927 r.
[00:00:30] Boh. chodził do szkoły w Bindudze – spotkanie z watahą psów, które go zaatakowały. Ojciec przerwał młockę i zastrzelił dwa psy, ale okazało się, że należały do sąsiada-myśliwego.
[00:10:24] Rodzina pochodziła z Kaniuk koło Włodawy, w 1905 r. przeprowadzono się do Klimczyc.
[00:12:22] 1 września 1939 r. – przelot samolotu nad domem, odgłosy strzałów, wiadomość o wybuchu wojny nadana przez radio. Zbombardowanie mostu kolejowego na Bugu.
[00:16:16] Ojciec zastrzelił dwa psy i ich właściciel obraził się.
[00:16:54] Zaskoczenie z powodu wybuchu wojny.
[00:18:56] Ojciec miał prom i przewoził ludzi przez Bug. Do rodziny przyjechała z Brześcia nad Bugiem kuzynka z córką. Boh. z trójką rodzeństwa i kuzynką ulepił bałwana, którego nazwano Hitler – przyjazd Niemców, którzy na szczęście nie zobaczyli napisu koło bałwana.
[00:30:08] Ciotka Irena uczyła dzieci w domu. Gdy jej mąż wrócił z wojny, wyjechała do Sarnak. W wielu domach we wsi mieszkali uciekinierzy. Zorganizowanie nauki dla dzieci – przyjazd nauczyciela z Krakowa, który uczył boh. do wyzwolenia. Nauczyciel, Zaręba, rozmawiał z matką o religii. Po wyzwoleniu zniknął, potem okazało się, że był Żydem i wstąpił do wojska. Brat rozpoczął studia w Krakowie i spotkał Zarębę.
[00:42:36] Granica między Związkiem Radzieckim są Rzeszą na Bugu – łamanie przez dzieci zakazu kąpieli – złapanie przez straż graniczną, wyrywanie pokrzyw za karę. [+]
[00:45:22] Przed atakiem Niemiec na Związek Radziecki w domu stacjonowali młodzi niemieccy żołnierze, przygotowania do wojny. Ukrycie samochodu ciężarowego i działa w stodole, przygotowywanie łączności, stanowisko obserwacyjne na czubku lipy. Kontrola gotowości jednostek przez oficerów sztabu, wśród których był Göring – z lornety ustawionej przed domem oglądano tereny za Bugiem. Niemieccy żołnierze pomagali w gospodarstwie.
[01:03:15] Sowieci budowali bunkry za rzeką, widać było kilkadziesiąt obiektów, ale nie wszystkie były ukończone – maskowanie sztucznymi drzewami. Radziecki patrol zobaczył działo na podwórku przed domem – reakcja żołnierzy. [+]
[01:06:36] Rosjanie nocami przywozili materiały budowlane, atmosfera przed wybuchem wojny. Białorusini szmuglowali towary przez granicę – dostarczanie informacji. Nastroje wśród niemieckich żołnierzy.
[01:14:52] Przewiezienie rzeczy i części zwierząt do sąsiadów, którzy mieszkali w miejscu oddalonym od Bugu. Matka z dziećmi wyjechała w piątek, w sobotę przyjechał ojciec, w niedzielę Niemcy napadli na Związek Radziecki – przeloty samolotów, huk bombardowań.
[01:20:52] Zaskoczenie Armii Czerwonej, działalność dywersji wpływająca na gotowość bojową czerwonoarmistów. Błyskawiczne przemieszczenie się Wehrmachtu – cisza po przejściu frontu. Powrót do domu, w którym na stole leżała zaszlachtowana świnia, gospodarstwo zostało okradzione przez sąsiadów. [+]
[01:24:39] Czerwonoarmiści zabrali licencjonowaną klacz, a zostawili swoją chabetę, którą nazwano „Bolszewikiem” i odkarmiono – charakter konia.
[01:26:08] Refleksja na temat końca wojny, kiedy działali partyzanci i bandyci. Koniec wojny oficjalnie i w rzeczywistości.
[01:30:20] W okolicy działała partyzantka. Rodzice byli zaangażowani w działalność konspiracyjną, ale ukrywali wiele spraw przed dziećmi.
[01:34:25] Opór społeczny po II wojnie światowej – refleksje boh.
[01:39:05] Ojciec po wojnie był szykanowany jako kułak, rozważania na temat nierówności społecznych.
[01:42:38] Kuzyni, rodzina Łopatniuków, mieli dużo ziemi, po wojnie majątek rozparcelowano. Donosy mieszkańców wsi.
[01:46:55] Rozważania na temat partyzantki i postępowania władz po II wojnie światowej. W okolicy działały oddziały „Młota”, „Łupaszki” – kontakty rodziny z partyzantami. Opinia na temat ich działalności.
[01:50:36] Przed wojną w Sarnakach mieszkało wielu Żydów. Jeden z nich, Szyja, był właścicielem gręplarni – nasłanie UB na konkurenta w interesach. Jeden z milicjantów został ranny i przybiegł do ojca, który ukrył go na strychu – znalezienie i zabicie uciekiniera. Działalność „Młota” z Mężenina, przedwojennego sierżanta.
[02:00:13] Ojciec dwa razy siedział w więzieniu. Brat Zbigniew, uczeń liceum, też został aresztowany i skazano go na 3 lata więzienia. Udział młodzieży w partyzantce. Tajne nauczanie podczas okupacji, żydowski nauczyciel był studentem Politechniki. Dręczenie brata w areszcie.
[02:04:52] Działalność powojennej partyzantki i „Młota”.
[02:06:19] Ojciec siedział w siedleckim więzieniu za pomoc partyzantom. Ojciec był myśliwym, w 1939 r. zdał broń, ale nie miał na to dokumentów.
[02:11:00] Traktowanie ojca w więzieniu. Konspiracyjna działalność mieszkańców Klimczyc. We wsi przechowano Żydówkę. Kontakty stryja Stanisława, właściciela restauracji, z partyzantami i gestapo – pomoc osobom aresztowanym przez Niemców.
[02:16:03] Partyzantka w okolicach Klimczyc, życie partyzantów.
[02:17:52] Boh. nie wie, za co ojciec był drugi raz aresztowany. Ojca, pobitego w areszcie, uratował od śmierci Rosjanin. Powojenna partyzantka – trudy życia w lesie. Przedstawienie rodzeństwa.
[02:23:50] Pytanie dziadka o Stalina – dopowiedzenie żony zza kadru. Boh. zastanawia się, czy nie powiedział czegoś obciążającego. Podsumowanie Igi Łapińskiej. Grób młodego Niemca zastrzelonego przez radzieckich partyzantów w 1944 r.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..