Irena Bartoszewska z d. Mesak (ur. 1940, Łany, obecna Ukraina) – jej ojciec został przez Sowietów zesłany na roboty do Czelabińska, wrócił przed końcem wojny. Po wojnie rodzina została na terenach wcielonych do Związku Sowieckiego. Pani Irena opowiada o życiu na sowieckiej Ukrainie. Jest osobą głęboko wierzącą, jej opowieść skupia się na tematyce wiary, religii i instytucji Kościoła katolickiego oraz na osobie jej męża, który był pomocnikiem lokalnych księży i pomagał im w posłudze kapłańskiej. W opowieści pojawia się wątek relacji księży katolickich z grekokatolickimi na Zakarpaciu, a także zmian podczas „pierestrojki” i po rozpadzie ZSRR.
00:00:10 W dniu urodzenia bohaterki ojciec pojechał ze znajomym po drzewo do lasu, a ponieważ panowały wielkie mrozy, odmrozili sobie kończyny. Znajomy zmarł, a ojciec boh. stracił palce u rąk i nóg.
00:02:20 Trwała wojna. Rodzice byli rolnikami. Jak ojciec wydobrzał, został w 1942 r. zabrany do wojska radzieckiego na roboty w Czelabińsku, gdzie przebywał do 1943/44 r., wrócił „głodny i zmarznięty”.
00:04:00 W 1944 r. urodziła się siostra boh. Z nadejściem Rosjan zaczęły powstawać kołchozy i w 1949 rodzice rozpoczęli w nich pracę. W 1944 r. Niemcy uciekali pod naporem Rosjan - doszło do walki powietrznej nad głowami boh. i jej cioci, które pracowały w polu.
00:05:00 Chroniąc się w zbożu, boh. stanęła na sierp. Ciocia, która była gospodynią u ks. Henryka Zawady, zaniosła okaleczoną boh. do domu Marii Mesak, babci boh. Był tam stryj boh. i ksiądz Zawada, który się tam schronił - był to okres nacjonalizmu [ukraińskiego].
00:08:45 Jako 3-4 letnie dziecko, boh. chodziła po wsi i prosiła sąsiadów o mleko. Któregoś razu doszła aż na plebanię i matka nie mogła jej znaleźć. Zabawy boh. z księdzem.
00:12:30 Boh. poszła do 7-klasowej szkoły podstawowej, a następnie do technikum, którego nie ukończyła. Szkoła była polsko-ukraińska i nauczyciele nikogo nie dyskryminowali. Między dziećmi „było różnie”. Pionierzy i komsomolcy.
00:14:30 Po spacerze boh. z panią-pionierką dzieci w klasie długo nie chciały z nią rozmawiać - uznały, ze ich zdradziła zadając się z pionierami. Solidarność między dziećmi.
00:16:00 Lidia Fiedorowna uczyła ukraińskiego, Maria Nachajliewna matematyki. Nauczyciele starali się nie tworzyć podziałów między dziećmi, również na tle religijnym. Reakcja dzieci na informację o pochodzeniu człowieka od małpy.
00:17:30 W 1953 r. zmarł ks. Zawada. Na pogrzeb przyjechał ze Lwowa ks. Kiernicki i wielu innych. Boh. bardzo przeżyła pogrzeb. Kościół ks. Zawady był zawsze otwarty, po jego śmierci ks. Kiernicki przyjeżdżał do wsi boh. na mszę.
00:20:00 Jak ks. nie mógł przyjechać, mieszkańcy zamiast mszy spotykali się w kościele.
00:21:30 Męża Kazimierza Bartoszewskiego boh. znała z kościoła i „od zawsze”. Jak był pobór do wojska, boh. dała mu na drogę obrazek ze św. Teresą, modlił się do niego w koszarach. Przez dwa lata był szoferem dowódcy jednostki, a potem gen. Malinowskiego.
00:25:00 Mąż służył na dalekim wschodzie. Trafił z dowódcą do domu staruszka, który mieszkał w jednym pomieszczeniu ze zwierzętami. Kazimierz przywitał go słowami „Niech będzie pochwalony…”, staruszek odrzekł, że czekał na te słowa, aby móc umrzeć. [+]
00:27:00 Po powrocie z wojska Kazimierz i boh. zaczęli ze sobą chodzić, w 1960 r. wzięli ślub. W 1957 r. z łagrów wrócił jezuita, ojciec Ludwik Seweryn. Odprawiał tajne msze w Polnie, potem oficjalne w Szczercu, został duchowym ojcem młodej pary.
00:28:40 Ślub boh. i Kazimierza odbył się łącznie ze ślubem jego siostry Marysi ze Stanisławem Kaśków. Ceremonia zaślubin. Ojciec Seweryn radził im, żeby nie mieszkali w domach pochodzenia, ale niezależnie. Boh. z mężem zamieszkali u babci Owszańskiej.
00:30:30 Ślub miał miejsce 28 sierpnia 1960 r. W następnym roku Kazimierz pomagał ojcu Sewerynowi w posłudze, która obejmowała teren: Szczerc - Lwów - Gródek Jagielloński – Stryj – Żydaczów - Bóbrka.
00:32:30 Mąż boh. z ojcem Sewerynem jeździli między parafiami motocyklem przez okres 3 lat. Boh. spodziewała sią najstarszej córki, Teresy. Znaleźli domek z dziurawym dachem, w którym mieszkała już babcia Helena Drabinowa. W tym domku małżeństwo zamieszkało.
00:34:30 Stryj Kazimierza, Jaśko, zrobił remont domku. Urodziny córki Teresy, potem urodziła się Maria i Andrzej. Babcia Drabinowa nie miała dzieci i bardzo dogadzała boh. Kazimierz robił remonty.
00:37:00 Domek był z gliny i zimą zawaliła się w nim ściana. Naprawa domku. Dwa lata po pierwszym dziecku urodziła się Maryla, a trzy lata po niej – syn Andrzej. Bracia męża nie mieli synów.
00:39:00 Mąż był związany z kościołem i ojcem Sewerynem. Rodzina poznała doktora Mosilka, uczonego, który stał się przyjacielem rodziny i otrzymał święcenia kapłańskie. Został ojcem chrzestnym Teresy, jej chrzestną była Helena Drabinowa.
00:41:15 Boh. wychowywała dzieci, a mąż pracował jako inżynier mechanik w fabryce nart. Poza pracą pomagał księżom. Któregoś dnia dr Mosilk spóźnił się na pociąg i poprosił męża o zawiezienie go na miejsce, mimo, że ten miał nazajutrz egzaminy.
00:43:45 Mimo nieprzespanej nocy Kazimierz egzaminy zdał. W służbie duchownym często wyjeżdżał i boh. czekała na niego martwiąc się, że został pojmany. Zawsze miała gotowe suchary w razie wywózki na Sybir.
00:45:30 Kiedyś mąż nie wracał 3 doby i boh. wyszła z dziećmi przed dom czekając na niego. Ze zdenerwowania nie mogła pracować. Mąż zawsze wracał. [+]
00:47:00 Ojciec Seweryn i doktor Mosilk przyjaźnili się. W latach 60. założyli domowe seminarium, ale wkrótce musieli przerwać nauczanie – ktoś z uczestników na nich doniósł.
00:48:20 Postać grekokatolickiego księdza Rabara/Madziara, Węgra, który wrócił z łagru. Miał pięcioro dzieci i żonę. Aby ich utrzymać, przeszedł na katolicyzm i dzięki pomocy o. Seweryna dostał parafię w Bóbrce. Spotkanie księży z Białorusi w domu boh.
00:50:50 Dziećmi boh. i jej znajomych (p. Piszczałowskiej, zakrystianki, państwa Chmysiów i in.) zajmowały się panie Zosia i Krystyna Pankowskie pod kierunkiem księdza Rafała Kiernickiego. Zosia prowadziła katechezę, organizowano Mikołaja, zabawy, tańce itp.
00:53:20 W drugiej parafii były siostry Helena i Wisia Zappe.
00:53:50 Kazimierz został wezwany przez KGB, ale nie zaparł się swojej współpracy z księżmi i już więcej go nie wzywano.
00:55:25 Ojciec Kwirut wrócił z łagrów, był bardzo schorowany i słaby. Ksiądz Kiernicki został odsunięty od odprawiania mszy i pracował w szpitalu gruźliczym w Brzuchowicach.
00:57:50 Przez pierwsze 3 lata Kazimierz z o. Sewerynem przemieszczali się między parafiami motocyklem, potem od wojskowego kupili Moskwicza.
00:59:10 Nadzieje związane z pierestrojką. Przemówienie Gorbaczowa. Zaczęto otwierać kościoły, m.in. w Siemianówce. We Lwowie były wówczas tylko 2 kościoły.
01:01:00 Księża katoliccy starali się pomagać grekokatolikom. W Brzuchowicach mieszkał biskup grekokatolicki, doktor Mosilk pomagał mu, dojeżdżał do grekokatolickich sióstr. Pomoc 17 grekokatolickim księżom na Zakarpaciu.
01:04:00 Gdy wracali od księży z Zakarpacia, byli śledzeni przez milicję. Mąż dał boh. papier, który miała zjeść w przypadku zatrzymania. Policja ich zatrzymała, ale ostrzegła jedynie przed zmianą ruchu drogowego.
01:05:40 Po upadku ZSRR przyjechali z Polski nowi księża, franciszkanie, m.in. ojciec Lucjan. Siostra Zofia trafiła do kościoła św. Antoniego, dojeżdżała do Szczerca i zajmowała się dziećmi. Siostra Haneczka, bezhabitowa, związała się kościołem jako bardzo młoda osoba.
01:08:30 Siostra Haneczka została wysłana z pieniędzmi do Przemyśla po monstrancję. W drodze pobito ją, a pieniądze zrabowano. W szpitalu nie zdołała ukryć, że jest siostrą zakonną. Gdy wydobrzała, przyszedł do niej milicjant i przyniósł torebkę z pieniędzmi. Powiedział, że ma żonę Polkę. [++]
01:11:40 Siostra Stasia, która odwiedzała boh., jako młoda dziewczyna miała wychodzić za mąż. Narzeczony z Sybiru przysłał jej suknię ślubną, ale kazała siostrze odesłać ją, a sama pojechała na Łotwę i wstąpiła do zakonu. Obecnie jest w zakonie marianek we Lwowie. [+]
01:14:20 Rodzinne życie boh. – córka Teresa zdała na politechnikę, Maryla wyjechała na Litwę do Instytutu Pedagogicznego, syn Andrzej dostał się na uniwersytet. Mąż Kazimierz zmarł trzy lata temu.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..