Aniela Ostrowska z d. Domagała (ur. 1931, Dobra-Kolonia k. Pilicy), córka Piotra i Marii Domagałów, opowiada o pomocy, jakiej podczas okupacji udzielali Żydom jej rodzice. 14 listopada 1942 r. Niemcy zrobili obławę, a potem rozstrzelali grupę Żydów oraz ojca. Matka i sąsiad, Piotr Jastrząb, zdołali uciec podczas egzekucji.
00:00:01 Autoprezentacja boh. urodzonej w 1931 r. w Dobrej-Kolonii.
00:00:17 Prezentacja rodziców: Marii i Piotra Domagałów oraz siedmiorga rodzeństwa. Przed wojną starsze dzieci chodziły na służbę. Przeprowadzka po pożarze domu. Ojciec pracował w fabryce w Wierbce, potem dorywczo. Położenie wsi Dobra-Kolonia.
00:03:32 Żydzi w okolicy przed wojną. Po śmierci ojca rodzinie pomagali Niemcy. Wielu Żydów mieszkało w pobliskiej Pilicy. Wyjazdy do miasta po zakupy – przyjazdy żydowskich handlarzy po owoce, drób.
00:06:36 Boh. pracowała od 7 roku życia, podczas okupacji była na służbie u zamożniejszego gospodarza – ciężka praca podczas kopania okopów. Praca braci Jana i Stefana.
00:08:14 Niemcy przyjechali na obławę i wchodzili do wszystkich domów. Na rodziców, ukrywających w domu Żydów, donieśli konfidenci-folksdojcze. Niemcy zabrali ojca, a mama poszła z nim dobrowolnie. Żydzi zostali wyprowadzeni za dom. Boh. z braćmi pobiegła do rodziców, ale Niemiec zawrócił ich do domu. Mama i sąsiad zdołali uciec, ojca rozstrzelano. Niemcy chcieli pochować ojca razem z Żydami – załatwienie pochówku na cmentarzu. Ubieranie ojca do trumny. [+]
00:15:12 Na drugi dzień sołtys wyznaczył podwodę, która pozbierała zwłoki Żydów – pochówek w lesie. Sąsiad, Piotr Jastrząb, uciekł podczas egzekucji. W jego domu ukrywały się osoby dorosłe i dzieci, dorośli zdołali uciec do lasu, a dzieci rozstrzelano.
00:17:30 Do domu przyszło trzech Niemców, jeden dobrze mówił po polsku. Przed wojną Żydzi kupowali od rodziców produkty spożywcze i owoce. Po śmierci ojca boh. poszła na służbę.
00:20:07 Szczątki zamordowanych Żydów nie zostały ekshumowane i prawdopodobnie wciąż spoczywają w lesie. Opinia na temat pomocy udzielanej Żydom przez Polaków.
00:21:34 Boh. była z ojcem na jarmarku w Pilicy i widziała, jak Niemiec zabił dziecko. Przed wojną jeden ze znajomych Żydów, który nie miał dzieci, chciał zabrać boh. – reakcja ojca. Po wysiedleniu Żydów Polacy zajmowali i otwierali ich sklepy. Jeden z sąsiadów w Dobrej-Kolonii, Nowak, także ukrywał Żydów – nikt na nich nie doniósł Niemcom.
00:27:17 Po śmierci ojca we wsi pojawiali się partyzanci, którym mama pomagała. Boh. pracowała przy kopaniu okopów. Ojciec miał 33 lata, gdy zginął i osierocił ośmioro dzieci.
00:29:15 Boh. była na służbie, gdy usłyszała, że wojna się skończyła. Ofensywa Armii Radzieckiej – za domem stał czołg oraz działko strzelające w kierunku Wierbki, w domu stacjonowali czerwonoarmiści. Mama wyprawiła dzieci do babci mieszkającej w Kidowie, ale tam też trwały walki. Świst kul na drodze do Kidowa. Wspomnienie ojca i jego stosunku do boh. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.