Maria Dwurzyńska-Grzegrzółka (ur. 1931, Mszczonów) opowiada o okupacji niemieckiej w rodzinnym Mszczonowie, gdzie jej rodzice prowadzili sklep z artykułami żelaznymi. Wspomina pomoc udzielaną przez matkę ludności żydowskiej, a także bombardowanie Mszczonowa i egzekucje koło kościoła, w których zamordowano miejscowego księdza.
[00:00:01] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1931 r. w Mszczonowie.
[00:00:17] Prezentacja rodziców: Heleny i Ryszarda Dwurzyńskich. Boh. miała dwóch braci, Andrzeja i Tadeusza. Rodzice mieli sklep żelazny w Mszczonowie – warunki życia przed wojną.
[00:02:20] Bombardowanie Mszczonowa we wrześniu 1939 – bomba spadła niedaleko kościoła. Przed wojną w mieście mieszkało wielu Żydów, wywieziono ich z Mszczonowa. Stryj Władysław Dwurzyński był nauczycielem, w czasie okupacji mieszkał w Mszczonowie i zginął w ulicznej egzekucji. Kierownikiem szkoły był pan Wierzba, organistą w kościele – Maklakiewicz.
[00:08:30] Boh. zaczynała szkołę w 1939 r. i nie miała koleżanek Żydówek. Matka podawała paczki żywnościowe i pieniądze do getta. Pani Sawicka, Żydówka z Warszawy, miała męża Polaka, podczas okupacji przyjechała do Mszczonowa i matka jej pomagała.
[00:12:50] Żydowska sierota, Krystyna, trafiła do rodziny Łotockich w Sierpcu. Łotoccy oddali dziewczynkę do Sióstr Zmartwychwstanek w Warszawie i zabierali ją na święta. Boh. poznała Krystynę po wojnie w internacie u Sióstr, miała łóżko obok niej – przyjaźń dziewcząt. Krystyna nie opowiadała o swojej przeszłości, ale zadziałał „głuchy telefon”. Po latach wyszła za Borkowskiego, pracownika handlu zagranicznego. Mąż boh. był ojcem chrzestnym córki Borkowskich. [+]
[00:23:03] W Mszczonowie było dwóch granatowych policjantów. Boh. miała 10 lat, gdy oddano ją do szkoły Sióstr Zmartwychwstanek i zamieszkała w internacie. Ukrywanie Żydów przez Polaków. Wywożenie Żydów z Mszczonowa furmankami.
[00:26:24] Położenie Mszczonowa. Matka za posag urządziła sklep żelazny, który został podczas wojny zbombardowany. Ojciec prowadził warsztat kowalski. Stryj Władysław Dwurzyński był nauczycielem, jego żona pochodziła z Kresów, syn Zygmunt był bardzo przystojny.
[00:29:39] Krystyna uciekła z transportu i trafiła do rodziny Łotockich w Sierpcu.
[00:31:11] W Mszczonowie było dwóch granatowych policjantów, którzy nie brali udziału w wywożeniu Żydów do getta. Miejscowa inteligencja: organista, Szalińscy, którzy śpiewali w kościele. Stryj Władysław Dwurzyński został zabity podczas okupacji.
[00:34:00] Żydowską dziewczynką Krystyną zaopiekowali się Łotoccy. Boh. spotkała się z nią po wojnie w internacie szkoły Sióstr Zmartwychwstanek – przyjaźń w dorosłym życiu. Brat Tadeusz uczył się na tajnych kompletach prowadzonych przez panią Grabowską. Boh. poszła do Pierwszej Komunii w Mszczonowie.
[00:38:58] Matka podczas okupacji pomagała potrzebującym – przyjazdy pani Sawickiej z Warszawy, jej córka Hanna po wojnie studiowała. W 1946 r. zginął w wypadku brat boh. Andrzej.
[00:42:10] Basia Karolkiewicz, koleżanka z Mszczonowa, była podobna do Żydówki. Mieszkała razem z bratem u rodziny rzemieślników. Relacje Żydów i Polaków.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..