Por. Tadeusz Kiełbowski (ur. 1925, Będzin) jest synem przedwojennego oficera wywiadu, uczestnika powstań śląskich Adama Kiełbowskiego. W 1930 roku rodzina przeprowadziła się do Nowych Święcian, gdzie ojciec otrzymał stanowisko służbowe przy Korpusie Ochrony Pogranicza. Po wybuchu II wojny światowej rodzina została internowana w Wiłkomierzu (Ukmergė), a następnie przeniesiona do Żagar (Žagarė). Tam Tadeusz Kiełbowski należał do Szarych Szeregów, do grupy wywiadowczej tzw. „żagarszczyków” dowodzonej przez hm. Stanisława Kiejdo. Wobec zagrożenia aresztowaniem rodzina Kiełbowskich przeniosła się do Wilna, gdzie Tadeusz pracował w warsztatach samochodowych Schliesmanna. Po walkach o Wilno w lipcu 1944, w celu uniknięcia represji ze strony sowietów, Tadeusz Kiełbowski zgłosił się do polskiego wojska.
[00:00:06] 10 listopada 1943 do domu przyszło trzech litewskich policjantów, którzy aresztowali ojca. Boh. szukał Stanisława Tarczyńskiego i Wacława Bielobradka, którzy nie pojawili się w pracy. Decyzja matki o wyjeździe z Kowna – ucieczka do Wilna. Przyjazd do miasta – spotkanie z ojcem przed budynkiem dworca. [+]
[00:07:55] Przekazanie wiadomości, że miejsce, do którego szła rodzina, jest spalone – zatrzymanie się w teatrze na Pohulance – zachowanie zasad konspiracji. [+]
[00:12:25] Powody przywiezienia Polaków z kowieńskiej konspiracji do Wilna. Rodzina zamieszkała w domu nad Wilją koło Parku Leśnego. Ojciec w Wilnie zajmował się dezinformacją – we współpracy z pracownikami poczty dokładano treści propagandowe do listów adresowanych na front. Pod koniec wojny Wilno zostało twierdzą. [+]
[00:17:37] Boh. należał do harcerstwa i pracował w warsztatach samochodowych Schliesmanna przy montażu silników oraz w dziale wałów korbowych – specyfika pracy, sabotaż w warsztacie.
[00:27:53] Dwa samochody z warsztatu trafiły do „Wilka”.
[00:29:07] Ewakuacja niemieckich instytucji przed frontem. Podczas alarmu bombowego pracownicy nie mogli opuścić zakładu obstawionego przez policję – młodsi pracownicy mieli zostać wywiezieni na roboty. Boh. schował się – przejawy arachnofobii – wyjście z zakładu. Boh. ukrywał się w mieszkaniu na Antokolu. [+]
[00:35:17] Rodzina przeprowadziła się do zniszczonego domu przy ul. Wingry. Organizacja ruchu na dworcu kolejowym – baraki sanitarne, dom publiczny i kasyno dla żołnierzy jadących z frontu. Bombardowanie dworca i jego okolic – na podwórko spadły dwa zasobniki ze spadochronami, w jednym były racje żywnościowe dla niemieckich żołnierzy. Po kilku dniach miasto zostało wyzwolone. [+]
[00:47:30] Matka brała udział w tajnym nauczaniu, babcia zajmowała się szyciem koszul dla partyzantów, boh. nosił paczki do punktów konspiracyjnych. Łapanki na ulicach Wilna – boh. schronił się do kościoła i odmawiał modlitwę po litewsku, podczas drugiej łapanki został zabrany do Arbeitsamtu, ale wypuszczono go. Boh. został zabrany do kopania umocnień – wizytacja dowódcy obrony Wilna.
[00:59:04] Niemieckie zarządzenia dla mieszkańców miasta przed zbliżającym się frontem – podczas ewakuacji zaginęła babcia boh. Rodzina schroniła się w lesie – walki o miasto, spotkanie ze Ślązakami służącymi w Wehrmachcie. Wyprawy po wodę do ostrzeliwanego źródełka. Spotkanie z czerwonoarmistą. [+]
[01:09:41] Powrót do miasta przez wieś, w której był szpital polowy dla żołnierzy Armii Czerwonej. Pożywienie rodziny podczas ukrywania się w lesie. Przejście przez most pontonowy do miasta – widok polskich partyzantów z ryngrafami Matki Boskiej Ostrobramskiej. Spotkanie z babcią w mieszkaniu przy ul. Wingry. Powody jej zatrzymania przez Niemców podczas ewakuacji – rozmowy ze strażnikiem. [+]
[01:18:06] Radość pierwszych dni po wyzwoleniu miasta. Matka kolegi Cześka Tuchanowskiego przybiegła z wiadomością o aresztowaniach Polaków. Sytuacja po rozbiciu siatki konspiracyjnej – msza dla „poborowych”. Boh. dostał medalik z Matką Boską Ostrobramską. Pożegnanie z Wilnem – spotkanie z Janką Tuchanowką i jej koleżankami. Boh. zgłosił się do punktu poborowego i stoczył batalię o przyjęcie do polskie wojska. Służba w 2 Armii WP – szlak bojowy z Pruszyna do czeskiej Pragi i powody, dla których boh. nie chce o tym opowiadać.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.