Marta Jatczak (ur. 1946, Niewojnianka) pochodzi z rodziny zaangażowanej w ruch oporu podczas i po II wojnie światowej. Jej rodzice działali w Armii Krajowej, brali udział w Akcji „Burza”. W 1948 roku pani Marta wraz z rodzicami i babcią zostali wywiezieni na Syberię jako „kułacy”. Na zesłaniu zmarła babcia, a przyszedł na świat brat i siostra. Rodzinie udało się powrócić do Polski w 1956 roku. Ojciec napisał i wydał książkę „Moja Syberia – wspomnienia zesłańca”.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w Wilnie - w księgach kościelnych zapisana miejscowość urodzin Niewojnianka.
[00:00:30] Prezentacja rodziców: Alfreda z d. Nosewicz, Czesław Monkiewicz.
[00:01:50] W 1942 r. rodzice boh. przystąpili do Armii Krajowej. Działali w Puszczy Rudnickiej. Matka była łączniczką, ojciec w zwiadzie. Brali udział w akcji “Burza”, ojciec został ranny.
[00:03:15] Po akcji „Burza” rodzice dostali nakaz złożenia broni i powrotu do domu. Brat matki przeniósł się na teren Lubelszczyzny i tam wstąpił do WIN-u. Drugi brat matki zginął z rąk żołnierzy radzieckich.
[00:04:50] W 1946 r. rodzice wzięli ślub. Wkroczenie NKWD do domu rodziców. Wysiedlenie rodziny na Syberię.
[00:07:50] Pakowanie rzeczy osobistych, podróż na Syberię.
[00:10:30] Boh. podczas podróży rozchorowała się. Przyjazd na Syberię.
[00:11:50] Podział zesłanych na grupy. Rodzina została przyjęta przez kobietę mieszkająca nieopodal miejsca, do którego przyjechali. Zostali tam na rok.
[00:13:10] Przewożenie zesłańców przez baraki. Urodziny brata i siostry. Warunki na zesłaniu - głód, chłód. Budowa domu.
[00:17:30] Boh. zaczęła chodzić do szkoły. Pogrzeby zmarłych. Śmierć babci na tyfus.
[00:19:30] Stosunek Rosjan do Polaków. Rodzina zmuszona była mówić w języku rosyjskim.
[00:21:00] Rodzina dostała wiadomość, że będą mogli wrócić do domu. Potem okazało się, że rodzina nie została podana do repatriacji.
[00:23:10] Matka się rozchorowała. Rodzina dostała zaproszenie z Polski do powrotu, dzięki czemu mieli perspektywę wyjechania z Syberii.
[00:25:20] Wujek boh. był więziony w Wilnie, skazany na karę śmierci. Objęła go amnestia, dzięki temu mógł wysłać zaproszenie dla rodziny.
[00:26:50] Nikt się rodziną nie interesował po powrocie do Polski. Przyjechali w lubuskie. Boh. poszła do szkoły podstawowej.
[00:28:20] Ojciec pojechał do Torunia, rodzina przeniosła się tam w 1961 r.
[00:30:55] Warunki życia, bieda.
[00:33:30] Ojciec zmarł w 2010 r. Opieka boh. nad matką.
[00:35:25] Matka zmarła w 2018 r. Matka działała w AK pod ps. „Zorza”, ojciec „Sokole Oko”. Pośmiertnie matka otrzymała awans na porucznika.
[00:39:09] Boh. była wdzięczna za pomoc Rosjanom podczas trudnych warunków na Syberii.
[00:40:10] Opis porodu matki na zesłaniu.
[00:41:20] Boh. działa w Związku Sybiraków, w Związku Żołnierzy Armii Krajowej, w Towarzystwie Ziemi Wileńskiej. Została powołana do rady kombatanckiej przy wojewodzie kujawsko-pomorskim.
[00:43:00] Boh. ma dwie córki.
[00:43:30] Działalność rodziców w AK.
[00:47:50] W 2005 r. brat boh. zabrał ojca na Syberię, by sprawdzić miejsce, w którym mieszkali.
[00:51:10] Opis budowania domu rodzinnego w Toruniu.
[00:53:00] Boh. bardzo często śniła o przeżyciach z Syberii.
[01:05:00] Relacje rodziny były publikowane. Ojciec napisał książkę „Moja Syberia”. Wspomnienia boh. ukazały się we „Wspomnieniach toruńskich kombatantów”.
[01:11:57] Boh. czyta fragmenty wspomnień.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.