Stefan Szlachtycz (ur. 1930, Kraków) wychował się na krakowskim Kazimierzu i tam przeżył okupację niemiecką. Był świadkiem wypędzania ludności żydowskiej z Krakowa, a także egzekucji ulicznej w maju 1944. Obserwował działalność obozu w Płaszowie oraz jego komendanta Amona Götha. Po wojnie studiował architekturę na Politechnice Krakowskiej i reżyserię w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Pracował jako reżyser filmowy i telewizyjny.
[00:00:07] Ur. w 1930 w Krakowie, gdzie przeżył wojnę – wyrastanie z dzieciństwa. Rower – obiekt marzeń. Rower kolegi –bezcenny. Wypożyczalnia rowerów w austriackim forcie z dziedzińcem przy dzisiejszym rondzie Mogilskim. Przejazd ciężarówek wyładowanych ludźmi ulicą Lubicz, zatrzymanie tramwaju przez Niemców, pasażerowie przegnani na ul. Botaniczną jako świadkowie masowej egzekucji. Mężczyzna w jasnym prochowcu z podniesionym kołnierzem. Odwet na Polakach (ok. 50 osób) za zastrzelenie kilku Niemców. Obserwowanie egzekucji (strzelanie i dobijanie przez oficerów strzałem z pistoletu w głowę). Potem jazda rowerami. [+]
[00:05:50] Powrót tramwajem do domu, obraz cały czas tkwi w pamięci. W 1944 r. przesądzone losy wojny. Zaminowanie miasta przez Niemców, m.in. mostu Piłsudskiego – ładunki umieszczone w filarach, zaminowane także inne ważne budowle, w tym Wawel. Szeregowe połączenie ładunków wybuchowych przecięte przez dywersantów z podziemia.
[00:08:57] Bartsch/Barcz, właściciel firmy, gdzie pracował ojciec, dał mu klucze do swojego mieszkania, sprzęty oraz 8 litrów wódki. Boh. dostał czarny rower używany przez strażników nocnych. Rozpijanie Polaków przez Niemców.
[00:13:12] Zaminowanie budynków publicznych (rektorat AGH był siedzibą rządu GG) i pomalowanie ich w panterkę. Wyzwolenie Krakowa w styczniu 1945 r. –od strony Katowic, zaskoczenie Niemców, bronili się w piżamach – trupy na ulicach. Bombardowania Krakowa, zejście do piwnic, gdzie był węgiel. Czyszczenie kominów przez kominiarzy, usuwanie sadzy. Zamontowanie piecyka – kozy.
[00:19:50] Wysadzanie mostów przez Niemców spowodowało wwianie sadzy do wnętrza piwnic w mieście. Czarne od sadzy twarze w piwnicy, przejścia przebite w ścianach piwnic, mieszanie się lokatorów. 18 stycznia [1945] wyzwolenie Krakowa. Wybite szyby w oknach, widok na Tatry. Rosjanie w Krakowie, Niemcy na Podgórzu, ostrzał. Zachowanie Rosjan, sielski nastrój. [+]
[00:24:25] Przyjście Rosjan do piwnic, sympatyczni, narzekanie mieszkańców. Zdumienie czarnymi twarzami. „Pomoc” Rosjan: przez rozstrzelanie. Przekupienie 2 litrami wódki, Rosjanie zapomnieli pepeszy. Współistnienie z Rosjanami z budynku po lotnikach z Luftwaffe. [+]
[00:29:30] Stopniowy powrót normalności w domu. Przyjście polskich żołnierzy w celu rabunkowym – ukradzenie reszty wódki. Pepesza przyłożona do głowy boh. (14 lat), złożenie roweru boh. [++]. Zadenuncjowanie przez sąsiada spod nr 12, syn polskiego dozorcy.
[00:34:08] Rabowanie przez Rosjan – u sąsiadów Kamyszków z 1. piętra, którzy prowadzili interesy podczas wojny. Przebieg kradzieży. Zabawa Rosjanina granatem – wybuch, zwłoki zbierane ze ścian, ucieczka Rosjan. Prowizoryczny grób radzieckiego żołnierza, po roku ekshumacja, pochowany w grobowcu pod Wawelem jak „bohaterski” wyzwoliciel Krakowa.
[00:40:56] Egzekucja 50 zakładników Polaków – po 10 za każdego zastrzelonego przez polskie podziemie Niemca. Rozstrzeliwani dziesiątkami w szeregu, oficerowie dobijali. Boh. oglądał to posród płaczącego, rozmodlonego tłumu, „edukacyjny zamysł egzekucji publicznej”.
[00:42:56] Kilka dni po wypędzeniu Niemców mieszkańcy ruszyli do budynków poniemieckich w celach rabunkowych. Budynek SS Gericht: eleganckie meble, skórzane fotele. Boh. znalazł wielką ponad 20-tomową encyklopedię Meyers Konversations-Lexikon oprawioną w skórę. Przerażenie mamy. Przedwojenny zegar elektryczny marki Siemens podłączany do kontaktu, wciąż w posiadaniu boh. [+]
[00:46:44] Dwa tygodnie po wyzwoleniu Krakowa rozpoczęcie nauki w szkole średniej. W czasie okupacji – namiastka gimnazjum, elitarna „chemische Fachschule” – mieściła się w historycznym budynku Uniwersytetu Jagiellońskiego. Fascynacja chemią. Budynek przy placu Na Groblach. W szkole średniej po wojnie składowano broń i amunicję. Udręka noszenia okularów. Chodzenie po minach talerzowych z kolegą Sławkiem Mrożkiem. Porozrzucana po szkole broń.
[00:53:11] Inauguracja roku szkolnego, przemówienie dyrektora Lewickiego. Lekcje z liceum im. Sobieskiego. Malowidło na suficie zniszczone przez strzelaninę. Kolega Andrzej Noworytko. [+] Skład broni w seminarium duchownym pod Wawelem. „Chodzenie na rurki”, zabawy amunicję artyleryjską.
[00:57:22] Największa składnica broni amunicji (rurek) na końcu Błoń – bawiły się tam dzieci, wybuchy, częste uszkodzenia dzieci. Poeta Czycz – twarz zmasakrowana po wybuchu. Zdobywanie pocisków karabinowych, rzucanie z okien, straszenie przechodniów.
[01:00:28] Zmiana narodowości, folksdojcze. 2 rodziny „niby-Niemców”: przyjaciółka mamy, kolega Tolek Piwko należał do Hitlerjugend, miał w domu fanfarę, grał na defiladach. „Powojenne harcerstwo wzorowane na Hitlerjugend”. Nauka gry na fanfarze. Boh. grał w drużynie „Szarej Siódemki” na sygnałówce hitlerowskie melodie. [+]
[01:03:44] Drużyna Huragan – obyczaje Hitlerjugend i partyzantów, buty z cholewami, frędzle doczepiane do chusty. Rozwiązanie drużyny, wykluczenie instruktorów za działanie na pokaz – marsze i widowiska, demonstracje siły jak Hitlerjugend.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..