Tadeusz Rymień (ur. 1935, Warszawa) opowiada o wybuchu wojny w Warszawie, ucieczce do Białegostoku, a następnie okupacji sowieckiej i deportacji do ZSRR, gdzie spędził lata wojny w domu dziecka. Do Polski wrócił w 1946 roku.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. Ojciec handlował na Bazarze Różyckiego, mieszkali na Pradze Północ przy ul. Lubelskiej. Panika podczas bombardowań po wybuchu wojny. Ewakuacja wagonami bydlęcymi do Białegostoku. Siostra Eugenia. Zamieszkanie na kwaterze „u Żydka”. Po wkroczeniu Rosjan – wywózka do Czelabińska na Syberii. Ojciec z drugą siostra zostali w Warszawie.
[00:02:44] Na Syberii mama z siostrą pracowały, po pewnym czasie rodzinę rozdzielono, boh. trafił do polskiego sierocińca w miejscowości [Niżnaja Uwiołka] – spędził tam całą wojnę. Po wojnie mama go zabrała. Z tego sierocińca dzieci do Polski przyjechały same, rozładunek w Elblągu. Przejazd z mamą do Szczecina. Choroba mamy (przepuklina) nabyta na zesłaniu. Siostra przyszła do Polski w 1945 r. z wojskiem polskim, służyła w jednostce [Piotra] Jaroszewicza.
[00:05:57] Spotkanie babci w pobliżu punktu PUR-u. [+] Wuj fryzjer ze Szczecina. Boh. rozpoczął pracę w wieku 12 lat w odlewni, zwolnienie przez BHP-owca. Nauka, ukończone 3 klasy. Praca jako pomocnik kucharza w Przedsiębiorstwie Robót Czerpalnych i Podwodnych, przejęcie funkcji kucharza – dla 50 osób. Nauka wieczorowa.
[00:09:22] List od siostry, przyjazd do Łodzi, nauka tkactwa, praca gońca w RiTV, kolejna praca w PGR, w gospodarstwie rybnym w Bełdowie. Poznanie żony, przeprowadzka do Dobronia. Ślub, urodziny córki, poszukiwanie mieszkania. Pożyczka 3300 zł na przeprowadzkę do Sztumu. Praca w PGR Pietrzwałd oddział w Czerninie przez 22 lata jako kolejno robotnik, pomocnik traktorzysty, traktorzysta, magazynier, brygadzista.
[00:13:27] Przeprowadzka do Aleksandrowa Łódzkiego, praca w Elta Łodź jako ustawiacz maszyn. II grupa inwalidzka. Urodziny dwóch synów.
[00:15:00] W ZSRR podczas zsyłki mama pracowała w lesie przy wydobywaniu torfu. Wspomnienie kina w jednostce wojskowej. Mieszkanie w ziemiance, ściany kuchni polowej wyplatane z gałęzi, stołówka. Gdy mama pracowała w fabryce (sprzątała w stolarni), boh. spał w kotłowni w trocinach. Talony na jedzenie: kasza z olejem. Zepsute przemarznięte jedzenie, podkradanie ziemniaków.
[00:18:29] Sierociniec pod Czelabińskiem, nieopodal była stacja meteorologiczna. Nie chodziło się do szkoły, tylko pracowało w kołchozie. Koledzy odurzeni makiem lekarskim. Sierociniec mieścił się w 3-piętrowym pałacyku, pole z arbuzami. Kierownikiem ośrodka był Żyd, mundurki i ubrania z Ameryki. Niektórzy chłopcy sprzedawali ubrania miejscowym za jedzenie.
[00:22:02] Ukończenie 6 i 7 klasy podczas pracy w PGR. W ZSRR nie było szkoły, polskiego uczyli starsi chłopcy. Kolega Ostrowski Jurek odnalazł mamę przez PCK. Kolega Bukowski. Zabawy podwórkowe, życie w sierocińcu z dala od Rosjan. Brak kontaktu z mamą. Podróż do Rosji wagonami towarowymi, wojsko polskie rozdawało chleb z wagonów
[00:29:33] Wyprawa z mamą po chleb na Ukrainie, spotkanie Ukraińców. Demobilizacja polskich żołnierzy w Białymstoku. Wywózki Polaków w głąb ZSRR. Powrót boh. z mamą w 1946 r., siostry − w 1945 r.
[00:33:54] Okradzenie siostry z ubrań przez Rosjankę. Mama z siostrą budowały drewniane baraki dla wysiedleńców, błoto, mróz. Racje żywnościowe. Po ok. roku przeniesienie do sierocińca. Siostra potem wyjechała do pracy w fabryce w Czelabińsku. Boh. z mamą mieszkali w mieście Miass, a następnie Złatoust i Czelabińsku. Brak kontaktu z mamą w sierocińcu. Boh. chodził do pracy z mamą do kopania torfu. Grzyby, gotowana lebioda – uzupełnianie diety. Warunki mieszkaniowe w ziemiance.
[00:40:25] Pożar w ziemiance, boh. uratowany przez żołnierzy, długi pobyt w szpitalu. Okłady z tranu. Warunki w szpitalu. Przeniesienie boh. do sierocińca. [+]
[00:43:40] Opis poparzeń. Pożar powstał od zapalenia się słomy od piecyka, spalenie ziemianki. Mieszkali w ziemiance, bo nie było pracy. Wiadomość o końcu wojny – obwieszczenie przez megafon na dworcu. Transport sierot do Elbląga, dzieci z rodzicami jechały towarowymi wagonami. Przyjazd na Ziemie Zachodnie, mieszkanie w Szczecinie: 2 pokoje z kuchnią. [+]
[00:49:08] Potem zamieszkanie na parterze w mieszkaniu po rodzinie żydowskiej szewca Engelsa, która wyjechała do Izraela. Szabasowe zapalanie świec. Przyjazd kolegi Miszy do Koszalina. [++]
[00:51:57] Losy ojca podczas wojny: mieszkał z córką Wiktorią na ul. Żurawiej 24, założył nową rodzinę. Rodzina w Warszawie. Edukacja w czasie pracy w PGR w Pietrzwałdzie.
[00:54:54] Babcia Piechocka (ze strony mamy) w Szczecinie wychowywała osieroconą wnuczkę. Nie widziała się z córką przez całą wojnę, myślała, że nie żyje.
[00:57:35] Rozstanie rodziny w początku wojny – nie było kontaktu z ojcem i siostrą Wiktorią, pospieszna deportacja. Droga pociągiem, bombardowanie cywilów [17 września 1939 r.], zastrzelenie chłopca. [+]
[01:01:45] W domu dziecka tęsknota za mamą i siostrą. Filmy wojenne w kinie garnizonowym, piosenki wojskowe. Chłopcy narkotyzujący się dzikim makiem. Stałe uczucie głodu. Najgorszym przeżyciem było poparzenie.
[01:05:58] Praca przez całe życie, bez przerw.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.