Jacek (Eugeniusz) Salij (ur. 1942, Budy) - dominikanin, profesor nauk teologicznych, pisarz, publicysta. W 1960 roku rozpoczął studia teologiczne w Kolegium Filozoficzno-Teologicznym Ojców Dominikanów w Krakowie, które kontynuował w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. W 1964 roku złożył śluby wieczyste, a w 1966 roku otrzymał święcenia kapłańskie. W latach 1971-1983 był duszpasterzem sekcji kultury Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie. W 1973 został współpracownikiem miesięcznika „W Drodze”. W 1975 podpisał „List 59” w proteście przeciwko zmianom w Konstytucji PRL. W latach 70. i 80. publikował w niezależnych pismach, m.in. w „Zapisie” i „Aneksie”. W latach 1982–1989 działał w podziemnej Radzie Edukacji Narodowej, był duszpasterzem środowisk nauczycielskich związanych z „Solidarnością”. W 1988 został członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność”.
[00:00:08] ur. 1942 r. na Wołyniu, powiat Dubno. Jacek to imię zakonne. Ojciec Józef Salij pochodził z rodziny zasiedziałej na Wołyniu. Augustyn brał udział w powstaniu styczniowym, jego majątek skonfiskowano. Uniknął aresztowania, ukrywał się, miał czworo dzieci, w tym prapradziadka boh. Walentego, wrócił do dzieci po śmierci zony, założył nową liczną rodzinę.
[00:04:14] Pradziadek miał syna Adama, dziadka boh. – zginął w I wojnie światowej. Babcia Czeszka, katoliczka. Czesi przybywali na Wołyń, przechodzili na prawosławie, żeby móc kupić ziemię. Pradziadek został katolikiem, był kowalem. Rodzina patriotyczna.
[00:06:26] Mama urodzona w powiecie biłgorajskim. Rodzina mamy na początku I wojny światowej wywieziona na Sybir, pod granicę chińską w okolice Czyty [dziś Rosja, Kraj Zabajkalski]. Dziadek był sołtysem w Hucie Podgórnej [podkarpackie]. Powrót rodziny do domu w 1918 r., sprzedaż zrujnowanego gospodarstwa, przeprowadzka na Wołyń.
[00:08:58] W maju 1943 wywiezienie na roboty do obozu pracy do ogromnego majątku„bauera”, bezwzględny wyzysk. Przed wyjazdem z Wołynia były już nastroje antypolskie. Rodzice byli właścicielami chutoru koło wsi Buda (gmina Werba, powiat Dubno, parafia Ptycza), ojciec zbudował tam dom. Pomoc Ukrainki w ucieczce, spalone całe gospodarstwo.
[00:13:10] Na robotach przymusowych rodzice, boh. i jego siostra starsza o 2,5 roku. Próba rozdzielenia rodziny w Przemyślu. U bauera mężczyźni i kobiety mieszkali osobno. Niewolnicza praca do stycznia 1945 r., ucieczka Niemców przed frontem. Trudne warunki, noc na mrozie w nieogrzewanym kinie. Para niemieckich staruszków 19 lutego 1945 r. przyjęła rodzinę do domu. [+]
[00:17:28] Śmierć siostry w 1946 r. po długiej chorobie (rak żołądka?). W czasie pracy u bauera boh. zajmowała się 5-letnia siostrzyczka.
[00:20:57] Wyzwolenie przez Amerykanów, namawianie rodziców do wyjazdu do USA. Dojazd do Krakowa, osiedlenie w Piławie Dolnej k. Dzierżoniowa (Rychbach, Reichenbach) 16 lipca 1945 r.
[00:23:59] Czołg radziecki powracający z wojny zatrzymał się przed domem, zarżnięcie krowy. Kapitan radziecki zagrał na pianinie, spór z ojcem, zagrożenie życia. [+]
[00:26:06] Zagrożenie komunizmem. „Jak ktoś jest pijak nierób, to nie trzeba się dziwić, że do PPR należy”. Strach przed więzieniem ze strony komunistów [+]. Po śmierci Stalina w 1953 r. w dniu pogrzebu wyły syreny, uczczenie pamięci w szkole – stanie w ciszy na baczność. Dowcipy kolegi Antka.
[00:30:52] W 1958 r. (babcia Czeszka) proces biskupów czeskich, otrzymali wysokie wyroki. W I połowie lat 50. zbiorowe zbieranie stonki – obowiązkowe oddelegowanie jednej osoby z rodziny. Boh. słuchał opowieści zbierających z końca XIX w.
[00:35:56] Wybór drogi zakonnej, sytuacja zakonników. Diecezja wrocławska nie miała biskupa. Ksiądz Karol Milik fałszywie oskarżany. Uroczystości jasnogórskie 1956 r., pusty fotel aresztowanego biskupa [Wyszyńskiego]. Utrudnianie życia podróżnym – 13-godzinna kolejka po bilety. [+]
[00:42:05] Nieżyczliwość władz wobec zakonów w sierpniu 1962 r., likwidowanie zakonów. Wakacje w Jarosławiu, próba odebrania budynku małego seminarium. Polityka Gomułki. Najście milicji. Postawa o. Aleksandra Hauke h. Bosak. [+]
[00:48:39] Tysiąclecie państwa polskiego (Chrztu Polski) – budowa 1000 szkół „tysiąclatek”. Afisz na budynku niższego seminarium w Jarosławiu „Szkoła tysiąclecia” wywieszony przez seminarzystów. Reakcja ludzi i przeora. [+]
[00:52:39] Święcenia kapłańskie w 1966 r. Odmowa cenzury dotycząca napisu na obrazku prymicyjnym (motto życia). [++]. [00:55:12] Brak zaangażowania politycznego boh. Od 1971 r. kapelan sekcji kultury Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie, zaangażowana politycznie młodzież, przyszli członkowie opozycji. Spotkania w każdy czwartek: msza i prelekcja nt. spraw społecznych, historii, praca wychowawcza.
[01:00:43] Naciski milicji. Teczka w IPN (pismo do urzędu paszportowego z początku lat 80.), odmowa podjęcia współpracy z SB. Współpraca z „komandosami” (Kuroń, Michnik
Blumsztajn, Toruńczyk). [+]
[01:04:11] Wprowadzenie stanu wojennego – boh. nie miał radia, 13 grudnia nie wiedział o tym. Spotkanie esbeków. Podpisanie zobowiązania do „niedziałania na szkodę Polski Ludowej”, zakaz spotkań z młodzieżą KIK. Zaświadczenie z kurii. Najście esbeków, rewizja.
[01:10:58] Najście esbeków w sobotę (19 grudnia), ukrycie się boh., wypuszczenie internowanych księży. Niedziela Palmowa w ośrodku internowania w Jaworzu. Byli tam osadzeni Mazowiecki, Drawicz
Woroszylski, Roman Zimand (felietonista ateistycznych „Argumentów”). [+]
[01:14:18] Odwiedziny u internowanych w Darłówku (kobiety przewiezione z Gołdapi). Straszenie internowanych (wywózka na Sybir, pozorowane rozstrzeliwania). Tortury z więzienia w Katowicach. Drugi raz w Darłówku – trzydniowe rekolekcje dla internowanych. Nauka o miłości nieprzyjaciół w polskiej kulturze. Następnego dnia zakaz wstępu do ośrodka. Głodówka internowanych w proteście. [+]
[01:19:04] Ks. Jan Sikorski duszpasterz w ośrodku na Białołęce – 3 maja 1982 r. powitanie nowych internowanych przywiezionych do ośrodka. [+] Pięć procesji na Boże Ciało w ośrodku w Białołęce, dla każdej grupy osadzonych na spacerniaku. Zachwyt strażnika: „ani jednego tatuażu”.
[01:22:15] „Mądry przeor” o. Michał Mroczkowski tolerował prace boh., rozmowa w Pałacu Mostowskich jako świadek. Wykład dla dominikanów, jak się zachowywać wobec służby bezpieczeństwa. Przesłuchanie, model dobry-zły milicjant.
[01:29:00] Sposoby radzenia sobie z milicjantami podczas przesłuchań [+]. Rozmowa z Michnikiem.
[01:31:18] Habilitacja w 1979 r., odsuwanie nominacji na docenta (represja władz). Ks. Helmut Juros. Lekceważenie przez boh. Urzędu ds. Wyznań, otrzymanie nominacji „pod koniec komunizmu”, minister Faron.
[01:35:04] W marcu 1982 r. dzień skupienia z grupą czołowych „solidarnościowych” nauczycieli w Laskach. Członkostwo w nieformalnej Radzie Edukacji Narodowej, przewodniczył prof. Klemens Szaniawski (mason).
[01:35:49] Prof. Adam Strzembosz, wówczas sędzia bez prawa wykonywania zawodu
organizował grupę „Solidarności” sędziów. Boh. prowadził dla nich rekolekcje. Sędzia, która doprowadziła do uniewinnienia człowieka, który podeptał czerwony sztandar. Postawy sędziów w procesach politycznych, „najważniejsze, to zrzucić z trybu”. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..