Stanisław Rzeźnicki (ur. 1963, Wierzb) wspomina dzieciństwo, pierwsze działania opozycyjne (protest w liceum ekonomicznym) i represje, jakie go spotkały. Opowiada o zasadniczej służbie wojskowej w latach 1984-86 oraz o strajku głodowym, organizowanym w 1986 roku w Głogowcu przez ks. Mariana Lipskiego. Wspomina późniejsze działania opozycyjne, w jakie był zaangażowany, oraz wrażenie, jakie wywarły na nim śmierć ks. Popiełuszki, pielgrzymki Jana Pawła II do Polski czy wprowadzenie stanu wojennego.
[00:00:11] Ur. 24 lipca 1963 r. w Wierzbiu k. Kutna. Rodzice z rodzin rolniczych, matka ze wsi Drzewoszki k. Bedlna, ojciec z Wierzbia. Ojciec matki w czasie okupacji woził mleko. Ukrył trzy krzyże stojące na skraju wsi, które Niemcy chcieli usunąć, po wojnie stanęły na dawnym miejscu. Dostęp do większych ilości jedzenia, mógł przechowywać Żydów – w stodole i w pokoju za narożną szafą. [+]
[00:01:58] Duże gospodarstwo ojca, związany ze środowiskiem działaczy ludowych. Stryj Wacław Rzeźnicki po wojnie siedział przez pół roku w więzieniu za związki z „tajną organizacją”, potem wyemigrował do Francji, gdzie zmarł. Rodzice: Zygmunt i Halina dd. Wierzbicka, dziadek ze strony matki: Leon Wierzbicki, babcia Waleria.
[00:03:32] Dom rodzinny: dwóch braci, częste wyjazdy ojca. Mama ciężko pracowała, opiekowała się chorymi członkami rodziny. Bardzo pobożna.
[00:04:32] Ojciec po wojsku pracował w Łodzi w składzie szkła i porcelany, gosposia, dwupokojowe mieszkanie. Wezwany przez dziadka („był posłuszny”) wrócił na wieś i ciężko pracował na roli. Jako bezpartyjnemu nie przysługiwał mu traktor.
[00:05:13] Niechęć boh do życia na wsi, „nie czułem wsi”, zamiłowanie do książek. Religijno-patriotyczny dom, wywieszanie flagi, radość z wyboru papieża, ważna rola religii, droga na niedzielne msze 5 km do Kutna. Zauważanie nieprawdy oficjalnej propagandy. Niezgoda boh. na kłamstwo i zafałszowanie rzeczywistości, niespójność z religią. „Boję się ateistów”.
[00:09:49] Edukacja i lata szkolne: „ganianie za piłką”. Pod koniec liceum ekonomicznego próba zorganizowania protestu w szkole, zabranie przez trzech ubeków na przesłuchanie. Wezwania na kolejne przesłuchania, naciski na zmianę przekonań, regularne rewizje w domu, propozycja współpracy.
[00:12:00] Fiasko protestu w szkole z powodu donosu na milicję. Protest miał wesprzeć nowe zmiany w Polsce. Zastraszanie boh. podpaleniem gospodarstwa, pobiciem. Pomimo silnej presji psychicznej i bicia przekonanie boh. o słuszności obranej postawy. Noc spędzona w areszcie (jako 17-latek). Reakcja rodziców: milczenie ojca, emocje mamy: zrozumienie postawy boh.
[00:14:40] Rozmaita postawa nauczycieli wobec boh.: z sympatią, zainteresowaniem, donosiciele „chcieli coś wyciągnąć”. Ukończenie ostatniej klasy zaocznie z powodu „złego wpływu na młodzież”. Przesłuchiwanie dwóch kolegów. Ekonomia polityczna socjalizmu i kapitalizmu w programie szkoły, ulubiony polonista [Sanko?], życzliwa rusycystka.
[00:16:58] Zaoczna matura w Płocku, rozpoczęcie studiów w seminarium. Stałe zainteresowanie milicji, wizyty w domu. Po krótkim czasie wezwanie do wojska. Jednostka w Bartoszycach: razem z Ryszardem Żyźniewskim zorganizowali protest – ogolenie głów łyso, odmowa przyjmowania śniadań. Wezwanie na przesłuchanie, zmiana jednostki: Olsztyn, „inne życie”. Służba w latach 1984-86.
[00:19:25] Radość z pielgrzymek papieskich, ich doniosłość doceniona po latach. Pielgrzymki do Częstochowy. Układanie z koleżanką Renatą Orłowską krzyża z kwiatów pod kościołem św. Anny, za co „można było stracić zęby”. Obecnie zaangażowanie w czczenie JPII.
[00:21:10] Wyjście z wojska pod koniec kwietnia 1986 r. Przyłączenie do głodówki protestacyjnej w Głogowcu (8 osób z całej Polski) przeciw zastraszaniu wiernych, pielgrzymów do sanktuarium w Głogowcu, prześladowaniu Kościoła. Ksiądz Marian Lipski. Rzecznik prasowy protestujących: Anna Walentynowicz. Odczytanie oryginału protestu.
[00:25:00] Najdłuższa głodówka w PRL: w Krakowie-Bieżanowie w 1985 r. – trwała pół roku i uczestniczyło w niej rotacyjnie blisko 400 osób. Strajk w Głogowcu wspierał tamtą głodówkę, trwał rotacyjnie 1,5 miesiąca. Pobicie i poparzenie twarzy ks. Tadeusza Isakowicza-Zalewskiego w Wielką Sobotę. Zmiana protestu w prace porządkowo-budowlane przy kościele. Kolejna głodówka boh. w Płocku w następnym roku, w proteście przeciw zastraszeniom wiernych i duchownych.
[00:27:20] Organizacja strajku głodowego: kanonik Marian Lipski, rzeczniczka prasowa Anna Walentynowicz. Udział ludzi z całej Polski. Kościół otoczony przez milicję, fotografowanie osób wchodzących i wychodzących, spisywanie numerów rejestracyjnych samochodów, rewizje. Ogólnie znana osoba donosząca na SB. Brak zainteresowania głodówką ze strony parafian, kołem zamachowym byli ludzie z zewnątrz.
[00:30:38] Zaangażowany w działalność opozycyjną ksiądz Marian Lipski, wożenie ulotek maluchem ojca boh. [Zdjęcia: ksiądz Lipski, Anna Walentynowicz Krzysztof Jaśko z Krakowa, Piechocka z Płocka]. Odwiedziny Andrzeja Gwiazdy. Strajk zakończył się Pierwszą Komunią dzieci z parafii.
[00:31:20] Udział boh. z Tadeuszem Wawrzyńczakiem w rocznicowym spotkaniu w 2015 roku w Krakowie Bieżanowie. Poznanie Andrzeja Kołakowskiego (jeden z bardów opozycji) oraz Stanisława Markowskiego (kompozytor hymnu Solidarności), „prowadzących do dziś działalność patriotyczną”. Prezentacja gazetki.
[00:34:49] Wożenie ulotek z ks. Lipskim w okolice Woźniakowa. Władysław Walos. Spotkania dyskusyjne na plebanii. Wsparcie Anny Walentynowicz, pomagała przygotowywać się do przesłuchań [+]. Ukrywanie opozycjonistów z Czechosłowacji, którzy uciekli przez zieloną granicę. Przywiezienie jednego z nich [Janek Dziuk] do Gdańska, kryjówka w mieszkaniu Joanny Wojciechowicz przy ul. Ogarnej. Mieszkanie Anny Walentynowicz stale na podsłuchu. Dalsze losy Czecha Dziuka.
[00:41:12] Po zakończeniu strajku w Głogowcu powrót do pracy w gospodarstwie rodziców, sporadyczne rewizje pod nieobecność boh. Wspieranie „sercem” opozycji, bez przynależności do „Solidarności”. Podskórne lęki, niepokój, krzyki w nocy. Zapamiętane do dziś twarze funkcjonariuszy i ich nazwiska: „biedni ludzie”.
[00:45:01] Wiadomość o stanie wojennym w drodze powrotnej z Łodzi, gdzie z mamą kupował kożuch na giełdzie. Milicja na drodze. Zdziwienie ludzi, skojarzenie z wojną, przepustki na wyjazd do innej miejscowości. Plecak wyładowany bibułą, otrzymywaną od. ks. Mariana, pominięty podczas rewizji.
[00:47:28] Zastraszanie ks. Lipskiego w przesłuchaniach, „nie zginiesz jak męczennik”, Głogowiec był najsilniejszym ośrodkiem opozycyjnym w okolicy Kutna. Obawy mieszkańców przed wsparciem uczestników głodówki. „Niektórzy do dziś się boją”.
[00:49:50] Okrągły Stół: przekonanie boh, że to dobry kierunek zmian, „czas pokazał inaczej”. Zawłaszczenie majątku narodowego przez „komunistów”, „zostaliśmy wyprowadzeni w pole”, „nie ma wolności bez własności”.
[00:51:50] Anna Walentynowicz o Lechu Wałęsie: złodziej, który ukradł pieniądze związkowe.
[00:52:18] Wspomnienie opinii Anny Walentynowicz nt. Wałęsy i pieniędzy.
[00:53:32] Częste kontakty z ks. Lipskim, Włodzimierz Walos, Tadeusz Wawrzyńczak. Nieskuteczne naciski SB na prymasa, żeby usunął ks. Lipskiego z parafii. Odwaga i otwartość ks. Lipskiego.
[00:55:56] Morderstwo ks. Popiełuszki: boh. przebywał w wojsku, wstrzymanie wyjazdów na przepustki na pół roku. „Wielki smutek” i rosnące poczucie zastraszenia, jednoczesna mobilizacja do oporu. Obawy oficerów wobec konsekwencji tego czynu, widoczny strach i wstyd oficerów.
[00:58:24] Najtrudniejsze w PRL: brak możliwości rozwoju, apatia, stała troska o Polskę, „szare społeczeństwo”, niewiele powodów do radości. Nadzieję dawał papież. Rozważania boh. na temat niebezpiecznej „tolerancji” wobec osób LGBT. W czasie PRL „brakowało mi cukru”, nuda w TV, ciekawe „kino nocne”. Nieciekawe zabawy wiejskie: „to coś strasznego”.
[01:02:32] Praca w gospodarstwie wbrew ambicjom boh. Zawód tym, jaka teraz jest Polska, marzenie o silnym kraju. „Robiłem, co trzeba było”.
[01:06:10] Ks. Marian Lipski. Religijność rozwijana i wzmacniana w miarę dojrzewania, lektur. Nauka papieża pasowała do wizji świata boh. Podążanie boh. śladem pielgrzymek papieskich: Częstochowa, Kalisz, Łowicz, Lublin. Prowokacje ubeckie podczas spotkań z papieżem. Zniechęcanie ludzi przez SB do udziału we mszach.
[01:10:20] Epizod: szybko przerwane studia w seminarium duchownym [jako ucieczka przed służbą wojskową]. Inwigilowanie seminarzystów przez SB. Znaczek „Solidarności” wpięty przy ołtarzy w Czerwińsku. Fotografowanie boh. przez funkcjonariuszy SB. Nieprzystąpienie do „Solidarności”, zaangażowanie w Ruchu Odnowy w Duchu Świętym.
[01:13:16] Spotkanie z Andrzejem Gwiazdą: „nie miałem śmiałości”. Kolportowanie bibuły, prasy, książek z ks. Lipskim po okolicy, przywożenie z Warszawy. Przekonanie boh., że PRL to „kolos na glinianych nogach” po pierwszych strajkach.
[01:18:30] Rozważania boh. o rozwiązłości we współczesnej Polsce, „seksualizacja dzieci”. Brak anonimowości na wsi, boh. „był na widelcu”. Mniejsze represje wobec uczestników głodówki w Krakowie Bieżanowie (blisko 400 osób) niż w Głogowcu – dla 8 osób.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..