Jerzy Jeżewicz (ur. 1940, Mosina) jest synem Leonarda Jeżewicza, w czasie okupacji niemieckiej związanego z konspiracyjną grupą doktora Franciszka Witaszka. W 1943 roku, po aresztowaniu rodziców, jako niespełna 3-letnie dziecko trafił wraz z bratem do obozu w Łodzi przy ulicy Przemysłowej, tzw. „małego Oświęcimia”, skąd w lipcu 1944 został przeniesiony do obozu w Potulicach, gdzie doczekał wyzwolenia. W 1946 roku został odnaleziony przez ciotkę i zabrany na Lubelszczyznę. Ukończył szkołę zawodową w Krasnymstawie i pracował w Fabryce Samochodów Ciężarowych w Lublinie, pracując skończył technikum.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1940 r. w Mosinie.
[00:00:38] Rodzina mieszkała w Mosinie do 1943 r. Ojciec działał w ruchu oporu, należał do grupy doktora Witaszka. Rodziców aresztowano 9 września 1943 r., następnego dnia Niemcy przyszli po boh. i jego o rok starszego brata, zabrali także dwunastoletnią siostrę ojca – zwożenie dzieci aresztowanych mieszkańców Mosiny. Ojciec został przewieziony do VII Fortu w Poznaniu, matka do Oświęcimia. Wyjazd do Łodzi. [+]
[00:04:42] Transport dzieci przyjechał do obozu w Łodzi – podział na grupy wiekowe. Obóz założono w grudniu 1942 na terenie getta. Boh. był w obozie do lipca 1944. Młodsze dzieci nie pracowały, ale przygotowywano je do zniemczenia. Starsze dzieci pracowały jak dorośli – wyżywienie w obozie. [+]
[00:08:08] Wspomnienie relacji współwięźnia – widok po przyjeździe do obozu. W soboty i niedziele Niemcy upijali się i znęcali się nad dziećmi – baty za znalezione wszy, pobyty w karcerze. Choroby w obozie – wypadanie odbytu. Brat chorował na gruźlicę – brak pomocy lekarskiej. [+]
[00:11:30] Najgorszą z oprawczyń była szefowa obozu Bayer – dobijanie dzieci zastrzykami z fenolu. Jej prawą ręką była Eugenia Pol – znęcanie się nad dziećmi. Dozorca Stankiewicz bił dzieci batem. [+]
[00:14:33] Przez obóz przeszło kilkanaście tysięcy dzieci, w tym dzieci z Białorusi zabrane ze spacyfikowanych wsi. Przywieziono też dzieci z czeskich Lidic, zamordowano je spalinami samochodowymi. [+]
[00:16:50] W lipcu 1944 boh. został przewieziony do obozu w Potulicach, gdzie zwożono rodziny z Pomorza – rozbudowa obozu, wygląd baraków, panujące warunki. Na terenie obozu był rozległy cmentarz. [+]
[00:22:02] Osobiste wspomnienia boh., który do 1976 r. nie mówił o swoich przeżyciach – spotkanie w Mosinie. Wyjazd z Łodzi – przejazd furmankami na stację kolejową. Boh. spał z bratem na dolnej pryczy – wspomnienie warującego psa. Moment aresztowania – umeblowanie mieszkania. [+]
[00:26:45] W potulickim obozie boh. nie pracował, ale dzieci zmuszano do rysowania swastyki i uczono niemieckiego. W styczniu 1945 r. Niemcy wyprowadzili z obozu kolumnę więźniów. Po otwarciu bram starsze osoby opuściły obóz, w którym zostały młodsze dzieci – wyjazd do ochronki Czerwonego Krzyża w Toruniu, skąd boh. został odwieziony do Mosiny. W mieście nie mieszkał nikt z rodziny, z której Niemcy aresztowali 18 osób. Matka zginęła w Oświęcimiu, ojciec w Mauthausen-Gusen podczas wyzwalania obozu. W Mosinie boh. i bratem zaopiekowali się państwo Cabańscy – boh. był u nich do 1946 r., kiedy z obozu wróciła ciotka – jej wojenne losy. Z Oświęcimia wrócił też wuj, stolarz, który pracował przy budowie obozu. Przyjazd ciotki po dzieci – boh. został oddany rodzinie, ale Cabańscy zatrzymali starszego brata. Wyjazd na Lubelszczyznę. [+] [00:34:38] Starania o odebranie brata Cabańskim – wyrok sądu. Ciotka, która była z chłopcami w obozie, zabrała go od Cabańskich i zniknęła – okoliczności odnalezienia brata, spotkanie na dworcu w Krasnymstawie po 13 latach rozłąki. Po odbyciu służby wojskowej brat zamieszkał w Gostyniu. Boh. został na Lubelszczyźnie, ukończył szkołę zawodową w Krasnymstawie i podjął pracę w Fabryce Samochodów Ciężarowych w Lublinie, pracując skończył technikum. [+]
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu – świadek odpowiada na pytania]
[00:39:56] Starszy brat został w Mosinie u państwa Cabańskich – okoliczności jego zranienia przez Cabańską – zabranie go przez ciotkę, która była razem z chłopcami aresztowana i wywieziona do łódzkiego obozu. Wyjazd z Mosiny ciotki i brata – przypadkowe odnalezienie rodziny. [+]
[00:43:20] Boh. prawie nie rozmawiał z bratem o przeżyciach z lat okupacji. Relacje brata z ciotką, która go zabrała. Opinia na temat bratowej, stan zdrowia brata.
[00:46:54] Poznański lekarz, doktor Witaszek, zorganizował na terenie Wielkopolski grupę ruchu oporu, która walczyła z Niemcami. Na skutek zdrady nastąpiły aresztowania członków, wielu pochodziło z Mosiny i okolic, i brutalne egzekucje – głowa doktora w słoju z formaliną. Relacje polsko-niemieckie w Wielkopolsce przed wybuchem wojny, zmiana sytuacji po wybuchu wojny, podjęcie walki przez doktora Witaszka.
[00:53:12] Boh. nie poznał szczegółów pracy konspiracyjnej swojego ojca. Boh. miał osiem lat, gdy dowiedział się, że rodzice nie żyją. Wuj był kowalem – wysyłanie paczek żywnościowych rodzinie w Wielkopolsce. Wujostwo chcieli zmienić boh. nazwisko, ale odwiódł ich od tego kierownik szkoły. Ciotka miała rodzinne zdjęcia, które wyjmowała w święta – fotografia rodziców. [+]
[00:58:20] W łódzkim obozie dzieci najmłodsze dzieci mieszkały w domu – rozbudowa obozu. Dzieci przeznaczono do zniemczenia – nauka języka. Strach przed osobami dorosłymi. [+]
[01:01:38] W łódzkim obozie bracia nie mieli kontaktu z ciotką, którą razem z nimi wywieziono. Starsze dziewczęta były odgrodzone siatką, po jakimś czasie wywieziono je do pracy w folwarku w Dzierżąznej, gdzie pracowały do wyzwolenia – próby pomocy młodszym dzieciom. Starsze dzieci miały obozowe numery. [+]
[01:03:38] Zachowanie dzieci w obozie, brak rozmów, „cichy płacz”, złośliwości ze strony strażników, bicie. Pod koniec wojny alarmy przeciwlotnicze. Współczesne pozostałości obozu. [+]
[01:07:28] Większe szanse na przeżycie miały dzieci o nordyckiej urodzie. Koleżanka boh. urodzona w Oświęcimiu była ukrywana przez więźniów – pomoc Niemca. Poszukiwanie matki po wojnie – odczytanie w podczerwieni numeru wytatuowanego na nodze, odnalezienie oświęcimskich akt.
[01:10:40] Próby ucieczki z łódzkiego obozu – kolega widział zwłoki zastrzelonego chłopca. Po zwłoki zmarłych dzieci przyjeżdżał furmanką Żyd. Brak możliwości ucieczki, dzieci wiedziały, że za murem nikt im nie pomoże. [+]
[01:14:00] Matka była w Oświęcimiu z matka i siostrą męża, podczas apelu została wskazana do komory gazowej – jej ostatnie słowa. [+]
[01:15:12] Boh. był w Łodzi w latach 60., gdy jeden z byłych więźniów, Jan Werner, próbował odtworzyć jego historię, ale przeszkadzano mu w tym. Pierwszy pomnik, wizyta na ul. Przemysłowej. Inicjatywa Józefa Witkowskiego – próby dotarcia do dokumentów, poszukiwania byłych więźniów, przygotowanie książki, która ukazał się w niewielkim nakładzie. Ukrywanie wiadomości o łódzkim obozie, podważanie wiarygodności boh. – atak wiceprzewodniczącego ZBOWiD. Związek Byłych Więźniów Politycznych, do którego należał boh., powstał w 1946 r., w 1949 r. został przekształcony w Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Obecna nazwa organizacji.
[01:25:30] Stan zdrowia boh. po okupacyjnych przejściach – owrzodzenia narządów wewnętrznych. Prywatne badanie rentgenowskie – ocena lekarza. Pobyt chłopców u państwa Cabańskich w Mosinie. Długotrwałe leczenie, kłopoty z jedzeniem. Boh. wrócił do zdrowia w latach 70. – wyjazdy do zielarza w Starachowicach. Długotrwałe leczenie ziołami. Zielarz przyjmował pacjentów w nocy, wzywano go do starachowickiego szpitala, gdy nie można było postawić diagnozy. Incydent z pacjentem, który nie przywiózł moczu, tylko kobyle mleko. [+]
[01:36:15] Koszmarne sny jako przejaw obozowej traumy. [+]
[01:37:08] Eugenii Pol, rozpoznanej przez byłego więźnia na ulicy, wytoczono proces – jej linia obrony. Sydonię Bayer osądzono i stracono po wyzwoleniu. W latach 70. Eugenia Pol siedziała w jednej celi z Elżbietą Królikowską-Avis – jej zdanie na temat Eugenii Pol, odkrycie tożsamości współwięźniarki. [+]
[01:39:50] Rozważania na temat przebaczenia. [+]
[01:40:32] Powody, dla których ukrywano historię obozu, zacieranie śladów. W miejscu łódzkiego obozu postawiono osiedle „Słoneczne”.
[01:45:24] Łódzki obóz przy ul. Przemysłowej nie różnił się od obozów koncentracyjnych dla dorosłych – skutki położenie obozu na terenie getta. Dzieci wyznaczone do zniemczenia wywożono do Rzeszy. [+]
[01:47:16] Doświadczenie boh. jako ojca – stosunek do dzieci.
[01:48:05] Po aresztowaniu we wrześniu 1943 r. dzieci przetrzymywano przez kilka dni w Mosinie – wywiezienie grupy do Łodzi., daty pobytu w obozach.
Córka Iwona Żukowska:
[01:49:50] Boh. urodziła się w 1967 r. w Krasnymstawie. Reakcja na opowieść ojca i innych osób, które były więzione w łódzkim obozie. Mało znana historia obozu. Jerzy Jeżewicz jako ojciec i człowiek w oczach córki. Boh. jako dziecko poznała historię rodziny, ale ojciec zaczął ją opowiadać dopiero w latach 70.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..