Anna Łakomiec z d. Machura (ur. 1942, Kielce) dorosłe życie poświęciła przywracaniu pamięci o ofiarach Zbrodni Katyńskiej – o swojej rodzinie. Od wielu lat współpracuje z Instytutem Pamięci Narodowej przy przygotowywaniu wystaw i publikacji służących upamiętnianiu Zbrodni Katyńskiej, zabiega o umieszczanie pamiątkowych tablic i epitafiów, o opiekę nad Mogiłą Katyńską na cmentarzu Partyzanckim w Kielcach i nad pomnikiem Trzech Krzyży w Hucie Szklanej koło Świętego Krzyża. Współpracuje ze Stowarzyszeniem „Parafiada”, które prowadzi na Kielecczyźnie akcję sadzenia Dębów Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Koordynuje też prace związane z przekazywaniem materiałów archiwalnych dotyczących ofiar Zbrodni Katyńskiej z Kielecczyzny do Muzeum Katyńskiego w Warszawie. W latach 1990–2005 była członkiem Stowarzyszenia Ofiar Katynia Polski Południowej w Krakowie. Od 2005 jest prezesem Stowarzyszenia „Kielecka Rodzina Katyńska”.
00:00:10 Bohaterka urodziła się w 1942 r. w Kielcach, jest absolwentką technikum ekonomicznego. Z mężem Stanisławem ma dwoje dzieci: Przemysława i Joannę. Rodzina ze strony matki pochodziła z Tarnopola. Babcia, Anna Sekula z d. Kruk, miała brata kpt. Władysława Kruka oraz dwóch synów: Antoniego i Kazimierza, wojskowych.
00:01:00 Babcia mieszkała w wiosce Biała k. Tarnopola, dziadek pracował na kolei. Do 17 września 1939 tereny były zamieszkane przez Polaków, Ukraińców i Żydów żyjących w zgodzie. Potem zaczęły się aresztowania, szczególnie rodzin wojskowych.
00:02:00 Wuj kpt Władysław Kruk wykładał w Warszawie w szkole na Cytadeli. Po wybuchu wojny przyjechał do babci Anny, ale został w Tarnopolu pojmany i uwięziony. Trafił do Starobielska i został zamordowany w kwietniu 1940, jest pochowany w Charkowie. Babcię wywieziono 13 kwietnia 1940 do Kazachstanu - okręg majski, wieś Rudniki Majskie.
00:03:00 Zabrano 7 osób - oprócz babci wywieziono pięcioro dzieci i jej siostrę Stefanię Kruk. Na zesłaniu pracowały w kopalni gliny. Ciężkie warunki życia. Po ataku Niemiec na ZSRR powstało wojsko gen. Andersa.
00:04:25 Z posiołku do Armii Andersa poszło trzech braci matki i jej siostra Maria. Jeden z braci zginął we Włoszech, dwóm udało się wyemigrować do Kanady. Ciocia Maria Sekuła popłynęła z sierotami do Meksyku. W 1946 jej obóz sierot rozwiązano i ciocia chciała wrócić do Polski.
00:06:20 W Meksyku wzięła jednak ślub z Czesławem Maleszkiem z Toronto i wyjechała do Kanady. Do Polski wróciła dopiero w 1989, umarła w 1993 i została pochowana na Cedzynie w Kielcach jako świadek Syberii. Historia braci w Toronto.
00:07:26 Brat matki Antoni był wojskowym i uciekł z rządem do Anglii i USA, gdzie zmarł w 2001. Bracia Kazimierz i Leon przez Wielką Brytanię dostali się do Toronto, nie mieli dzieci. Brat Tadeusz zginął na motorze w Forli we Włoszech. Brat Jurek i babcia Anna umarli w Kazachstanie.
00:08:30 Pamięć o wujku i babci skłoniła boh. do zapisania się do Rodziny Katyńskiej. Dochodzenie w sprawie śmierci wuja Władysława Kruka, który zginął w Charkowie. Powstanie Związku Sybiraków w Kielcach i koła Rodzin Katyńskich.
00:11:00 7 lipca 2005 r. utworzono prawnie niezależne stowarzyszenie Kielecka Rodzina Katyńska. Zebrania stowarzyszenia, którego boh. jest prezesem od 21 lat. Członkowie stowarzyszenia.
00:13:00 Plany obchodów 30-lecia Stowarzyszenia.
00:14:13 W roku 2000, na 70-lecie Rodziny Katyńskiej, przeprowadzono akcję sadzenia dębów. Każdy dąb symbolizował jednego zamordowanego w „Golgocie Wschodu”. Posadzono 67 dębów, powstał Skwer im. Ofiar Katynia oraz krąg kamienny na Kadzielni.
00:15:20 Szerzenie świadomości o Katyniu wśród młodzieży, sadzenie dębów przy szkołach oraz w Klimontowie i Cedzynie. Pielęgnowanie pamięci o zbrodni katyńskiej. Zasługi i dokonania Stowarzyszenia.
00:18:45 Autoprezentacja boh., data i miejsce urodzenia. Ojciec boh. Jacek Machura pochodził z Kroczyc k. Zawiercia, jego rodzice to Katarzyna i Stanisław Machura, mieli siedmioro dzieci.
00:20:00 Dziadek jako wojskowy dostał przydział gruntu i w 1921 pojechał z rodziną na Ziemie Odzyskane. Mieszkali w kolonii Krzywe w miejscowości Skałat k. Zbrucza [obecnie Ukraina]. Ojciec skończył szkołę średnią i pracował w Tarnopolu. Matka skończyła 7 klas szkoły podstawowej w Przemyślu i została krawcową.
00:20:35 Wuj kpt Władysław Kruk bywał w Kielcach jako zaopatrzeniowiec dla wojska. Ojciec z matką boh. przeprowadzili się do Kielc i w 1937 ojciec zaczął pracować w fabryce amunicji „Granat”, a potem na kolei, gdzie był do emerytury. Matka w czasie wojny dorywczo szyła.
00:21:45 Pięcioro rodzeństwa: Janusz, Maria, Roman, Anna i Barbara, mieszkali rodziną na ul. Hożej. Matka umarła na zawał serca w 1960. Z Kazachstanu wróciła Stefania Kruk [cioteczna babka boh.], ciocia matki boh. Po przedwczesnej śmierci matki zajmowała się jej dziećmi.
00:22:50 Boh. nie pamięta wojny – miała 3 lata w momencie zakończenia wojny. Praca rodziców w czasie wojny. Brat Janusz zaczął studia. Zakładanie rodzin przez rodzeństwo. Boh. wyszła za mąż za Stanisława Łakomca, geodetę. Dzieci boh. i ukończone przez nich studia.
00:24:20 Po wojnie ciocia-babcia Stefania Kruk nie mogła głośno mówić, że wróciła ze zsyłki. Gdy Bronisław Mazurski, księgowy, powiedział, że ojciec leży w Miednoje i był policjantem – został zwolniony z pracy. Represje wobec dzieci sybiraków i rodzin katyńskich.
00:26:20 Gdy wuj ze strony matki, Stanisław Scheibel ps. „Wichura”, przyjechał w odwiedziny do Polski, był wzywany co tydzień na komisariat Milicji Obywatelskiej. Rodzina matki była w Kazachstanie, a rodzinę ojca (osadnicy wojskowi) w lutym 1940 wywieziono na Ural.
00:27:45 Trafili do posiołku Ozierki nad rzeką Tawdą. Pracowali w tajdze ścinając drzewa. W 1943 zmarł z przeziębienia dziadek Stanisław Machura. Warunki pogodowe w tajdze.
00:28:30 Siostra matki, Maria Sekuła [ur. 1908], opuściła ZSRR z armią Andersa i trafiła do Meksyku. Po powrocie do Kielc kazała boh. spisać swój życiorys, tak powstała książka „Rodzina Sekułów i Kruków” opisująca życie dziadków i pradziadków boh. oraz ich pobyt w Kazachstanie.
00:30:00 Boh. czyta fragment książki opisujący oczami cioci wtargnięcie NKWD 13 kwietnia 1940 do domu, transport rodziny z Białej do Tarnopola i 30-dniową podróż do Pawłodaru, a potem do kopalni gliny w Rudniku Majskim [Majskoje] w Kazachstanie. Warunki podróży oraz życia i pracy po przyjeździe. [+]
00:33:50 C.d książki: opis pracy Kazika, brata cioci, który motorem ciągnął transporter z kamieniami. Po awarii motoru został uwięziony za sabotaż, jego brat Leon także – za nie wyrabianie normy. Profesor, który nie mógł nadążyć z pracą, został wepchnięty na pas z gliną i razem z nią go zmełło. Opisy śmierci dzieci w obozie. [++]
00:36:25 Pradziadek był kolejarzem i zbudował w Białej k. Tarnopola dom z podkładów kolejowych. W 1995 boh. odwiedziła Białą: dom dziadka był zburzony i postawiony ponownie z cegły. Plac po dziadkach dostała Ukrainka. Wspominanie Sekułów przez lokalną ludność.
00:38:40 Druga wycieczka boh. na Ukrainę. Odwiedziny w Tarnopolu, gdzie brali ślub jej rodzice, zwiedzanie budynku dawnej szkoły. Kolonia Polaków w rodzinnych stronach ojca – wszystkich osadników wywieziono stamtąd na Sybir. Anna Sekuła z d. Kruk [babcia boh.] miała w rodzinie wojskowych i takie osoby były najbardziej narażone na wywózkę.
00:41:45 [Na zsyłce w Kazachstanie] każdy miał wyznaczoną pracę. Praca braci matki boh. - ładowanie gliny. Przymus ciągłości pracy, liczne awarie sprzętu. Ciocia szyła ubrania z resztek kożuchów. Przydział jedzenia. Babcia Anna i Stefania miały lżejszą pracę, bo były starsze.
00:44:00 Pogoda w stepie - mrozy w zimie i 3 miesiące lata. Wuj Leon chorował z głodu i ciężkiej pracy. Ciocia Maria w armii Andersa została pielęgniarką. Przydzielono ją do opieki nad sierotami podróżującymi do Meksyku.
00:45:30 Ciocia była nauczycielką sierot oraz dzieci z rodzinami, pracowała tak do 1946.
00:45:50 Boh. poszła w 1949 do szkoły podstawowej. Nauczyciele nie byli przygotowani do zawodu i poziom nauczania był niski. Potem rozpoczęła 5-letnią naukę w technikum ekonomicznym. Opis szkoły podstawowej i nauki pisania.
00:48:00 Technikum ekonomiczna znajdowało się na ul. Kopernika, potem na Langiewicza. W 1962 boh. skończyła szkołę i rozpoczęła pracę w PKO. Prace boh. do emerytury. Postać męża boh., dzieci i wnuków.
00:50:20 Wyjazdy boh. na cmentarze wojenne do Charkowa i Miednoje. W 2000 r. powstał cmentarz w Charkowie, gdzie jest tabliczka wuja kpt. Władysława Kruka. W 1991 boh. była z Rodziną Katyńską na cmentarzu w Katyniu, gdzie rosyjski napis głosił, że zbrodni katyńskiej dokonali Niemcy. Był to pierwszy wyjazd Polaków do miejsca kaźni, rodziny zamordowanych przytulały się do drzew, wyrosłych na grobach ich ojców. [+]
00:53:10 Wizyta w Katyniu w 2009 r. Powstanie cmentarza w Bykowni 21 września 2012. Opis polskiego cmentarza wojskowego na Ukrainie.
00:56:10 Kielecka Rodzina Katyńska, pochodzenie jej członków. Krystyna Dziekońska była z Białegostoku. Dużo jest członków, których ojcowie leżą w Miednoje. W Rodzinie jest [w październiku 2020] 48 osób.
01:00:00 Policjanci z dawnego woj. kieleckiego są pochowani w Miednoje. Wiele zamordowanych kobiet leży w Bykowni, nauczyciele - np. Franciszek Cieśniewicz. Wymordowanie elity.
01:02:00 Katastrofa samolotu prezydenckiego w 2010 w Smoleńsku – wspomnienie znajomych osób, które zgięły w katastrofie (np. Przemysław Gosiewski).
01:05:00 Andrzej Przewoźnik i ks. Peszkowski wspomagali tworzenie cmentarzy. Kielce odwiedziła też Teresa Walewska-Przyjałkowska i prezydent Ryszard Kaczorowski, obydwoje zginęli w katastrofie.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.