Bogusława Korczyk (ur. 1929) była jedną z pięciorga rodzeństwa, jej ojciec pracował przed wojną jako kierownik kopalni gliny w Adamowie. Podczas okupacji niemieckiej rodzina przeniosła się do odziedziczonego po dziadku majątku w Michałowie. Stojący na uboczu wsi dom umożliwiał pomoc partyzantom i Żydom. Pani Bogusława opowiada o pomocy udzielanej Żydom przez rodziców. Przytacza też historię wydania Niemcom Żyda przez jednego z mieszkańców wsi. Wspomina rozstrzelanie ludności żydowskiej podczas likwidacji getta w Skarżysku Kamiennej oraz obławę na Żydów ukrywających się w lesie Pleśniówka nieopodal domu bohaterki.
00:00:10 Dane urodzenia bohaterki, informacja o rodzicach. Przed wojną boh. z rodzicami mieszkała w Adamowie k. Starachowic. Ojciec był kierownikiem lokalnej kopalni gliny do momentu wyeksploatowania złoża.
00:03:20 Potem ojciec zatrudnił się w zakładzie w Starachowicach. Matka zajmowała się dziećmi, których było pięcioro: Krysia, Jasia, Bogusia i Ola (najmłodsza) oraz brat Zdzisław.
00:06:30 Przed wojną boh. i rodzeństwo chodziło do szkoły w Stykowie. Mieszkali w Dziurowie, do szkoły chodzili na piechotę. Żydzi często sprzedawali biżuterię. Dom stał na uboczu, obok był sklep.
00:08:30 Dzieci krzyczały za Żydem, że ukrzyżował Pana Jezusa. Żydów nie traktowano przyjaźnie. Ojciec pracujący w Starachowicach miał kontakt z Żydami. Gdy pracował w Skarżysku, boh. nosiła mleko do domów żydowskich.
00:10:00 Utworzenie getta. Ojciec był strażnikiem w zakładach, które sąsiadowały z gettem. Spotykał Żydów, czasem dawał im jedzenie. Żydowski krawiec z wojskowego płaszcza uszył boh. stylowe palto.
00:12:30 Rodzice boh. pomagali Żydom, matka boh. piekła chleb i dzieliła się nim z Żydami w getcie.
00:13:20 Wybuch wojny był w domu komentowany. Zachowywano ostrożność w stosunku do Niemców. Gdy Polak przyszedł wypełnić niemiecki rozkaz i w ramach kontyngentu zabrać rodzinie krowę, Niemiec zlitował się i nakazał ją zostawić.
00:16:50 Po wybuchu wojny rodzina zamieszkała w Michałowie (rodzinnej miejscowości matki) w majątku zapisanym jej przez dziadka. Ojciec pochodził z Wierzbnika.
00:18:00 Ojciec pomagał Żydom w Skarżysku-Kamiennej. Mięso, które ojciec dostawał w zakładzie, boh. sprzedawała po skarżyskich domach. Raz weszła do domu, w którym mieszkali Niemcy. Rozmowa boh. z Niemcami.
00:20:45 Niemcy wzięli Żydów z getta do lasu do pracy przy wycince drzew. Jeden z Żydów wymknął się do wioski i przyszedł do domu rodziców. Matka poczęstowała go obiadem, a ojciec dał mu chleb. Żyd uklęknął przed ojcem i rozpłakał się. Potem odszedł. [++]
00:22:00 Trzy dni potem przyszła żydowska dziewczyna z kopaczką [narzędzie do kopania ziemniaków]. Matka nakarmiła ją. Żydzi ukrywali się w Pleśniówce w lesie okrążającym dom boh. Żydówka tam odeszła. Rodzice współczuli Żydom i pomagali im.
00:23:15 Żyd, który sprzedawał biżuterię na wioskach, został zaatakowany przez Polaka [mieszkańca Michałowa?], który „walił w niego sztachetą” i pobił go do krwi. Potem przekazał go Niemcom. [++]
00:24:30 Ludzie kradli, choć mieli swoje pola i mogli sobie zasadzić to, co kradli. Lokalizacja oddalonego od reszty zabudowań domu boh., do którego przypadkowi ludzie przychodzili po pomoc.
00:26:09 Partyzanci przychodzili późnym wieczorem, zaznajomili się z rodziną i powiadamiali ich o planowanych w miejscowości akcjach Niemców. Rodzina ukryła jałówkę przed Niemcami, ale oni szybko ją odkryli i zabrali.
00:28:38 Siostra Krysia stanowiła łącznik między rodziną a partyzantami, którzy przekazywali informacje.
00:30:15 Żydów w Skarżysku rozstrzelano, a getto zlikwidowano. Żydów stawiano na moście nad rzeką i ciała zastrzelonych wpadały do rzeki. Wykopano też dół, w którym zakopywano, czasem jeszcze żywe, ofiary. Przysypywano ich ziemią, która się potem ruszała. [++]
00:31:20 Podczas likwidacji getta ojciec boh. był w pracy, ale wiedział, że akcja miała miejsce. W Skarżysku była strzelnica i boh. mijała ją, gdy szła paść krowy. Raz Niemcy mieli ćwiczenia i zaczął się ostrzał, musiała się ukryć.
00:33:55 Po nadejściu frontu Rosjanie przyszli do domu i zostali ugoszczeni. Dzięki Rosjanom Niemcy zostali wygonieni z Polski i nie mogli więcej krzywdzić ludzi.
00:35:15 Boh. bała się błąkających kul, które leciały ze strzelnicy. Pewna kobieta z Michałowa została nimi postrzelona i umarła.
00:36:35 Żydzi, którym pomagali rodzice. Żydówka z kopaczką była młodą dziewczyną. Poszła ukryć się do lasu w Pleśniówce.
00:38:30 Młode dziewczyny musiały ukrywać się przed zabraniem na roboty do Niemiec. Siostra boh. poszła do rodziny w innej wsi. Sołtys [Hudzyn] „z chęcią by ją oddał Niemcom”. Ludzie zazdrościli rodzinie boh., byli zadowoleni, jak się komuś działo źle. [+]
00:39:55 Boh. chodziła z mięsem po domach w Skarżysku. Weszła raz do mieszkania, gdzie było dużo żydowskich mężczyzn i kobiet. Dwie Żydówki chciały jej zabrać towar bez płacenia, ale udało się jej uciec.
00:41:25 Refleksje o dobrych i złych ludziach. [+]
00:42:20 Rodzina boh. należała do parafii w Wąchocku, oddalonym o 6 km. Chodzono tam tylko w większe święta, częściej uczęszczano do kościoła w Parszowie.
00:43:30 Getto znajdowało się w Skarżysku-Kamiennej. Ojciec boh. stróżował w tym mieście w prywatnym zakładzie p. Witwickiego. W zakładzie produkowano garnki żeliwne. Potem w zatrudniła się w nim również siostra boh.
00:44:05 Wyzwolenie, ucieczka Niemców i wejście Rosjan - pożywili się i przespali w domu boh.
00:46:20 Podejrzenia Niemców dot. współpracy mieszkańców Michałowa z partyzantką. Świadomość boh. w momencie wybuchu II wojny i w okresie okupacji.
00:47:40 Okres komunizmu. Komuniści budzili postrach, nie zależało im na człowieku, ale na własnej korzyści. Kontakt z komunistami nie wróżył nic dobrego. Rodzina boh. była bardzo ostrożna z nową władzą.
00:51:20 Niemieckie łapanki podczas okupacji, życie codzienne na wsi, brak pracy.
00:52:35 Pewnego dnia ojciec pomógł matce kopać ziemniaki. Zobaczyli to Niemcy i zabrali go. Matka zaniosła im gęś i bardzo płakała. Niemcy wzięli gęś i oddali matce męża. [+]
00:54:25 Przeżycia wojenne boh. i innych. Rodzice boh. byli bardzo dobrzy i dobrze wychowali dzieci.
00:55:40 Boh. nie widziała Żyda, któremu pomogli rodzice, była w innym pomieszczeniu, historię opowiedział jej ojciec. Widziała Żydówkę, która dzięki pomocy rodziny boh. poczuła się bezpiecznie i odeszła ukrywać się z innymi Żydami w lesie Pleśniówka. Potem słyszeli, jak ci Żydzi zostali wystrzelani przez Niemców. [++]
01:00:40 Refleksje nt. wojny.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.