Leon Kozłowski (ur. 1943, Bohatery Polne) – jego ojciec był przed wojną żołnierzem 85 Pułku Strzelców Grodzieńskich. Rodzina była zaangażowana w działalność Armii Krajowej na terenie powiatu augustowskiego. Trójka rodzeństwa ojca została podczas obławy augustowskiej zesłana na Sybir. Rodzinna miejscowość po zakończeniu działań wojennych znalazła się na terenie ZSRR. W 1958 roku Leon Kozłowski repatriował się wraz z rodziną do Polski. Po maturze wstąpił do Ludowego Wojska Polskiego. Ukończył szkołę oficerską i jako młody oficer wziął udział w operacji „Dunaj” w 1968 roku. W wojsku służył do 2001 roku dochodząc do stopnia podpułkownika Wojska Polskiego.
[00:00:10] Boh. urodził się w powiecie augustowskim w 1943 r. Dzieciństwo to okrutny okres jego życia. Jako 5-latek chodził boso do Kołakowszczyzny, aby za pajdę chleba i kubek mleka pilnować krów. Nawiązanie do „Chłopów” Reymonta.
[00:01:45] Jako 7-latek rozpoczął szkołę w Koniuchach, nauka trzech języków: białoruskiego, rosyjskiego i niemieckiego, za odezwanie się po polsku rodzinie groziła wywózka. W szkole panował głód, wszawica, pluskwy oraz dyskryminacja Polaków. Bicie ojca na NKWD.
[00:04:00] Ojciec boh. był krawcem i grał na skrzypcach w kapeli, matka wychowywała sześcioro dzieci i uczyła je polskiego przez modlitwę. Kościół w Ładnie. Ukrywanie elementarza do nauki polskiego.
[00:06:00] Matka boh. uczyła prac ręcznych i haftu, a jej koleżanka Karolina Wysokińska była nauczycielką jęz. polskiego. Adamowicze i pałac gen. Franciszka Kleeberga.
[00:07:25] Rodzeństwo boh.: Janek [brat stryjeczny, syn siostry ojca Julii], Marysia i Staś, zostali pojmani podczas obławy i zabrani na przesłuchanie do Grodna. Przebieg przesłuchań. Wszystkich skazano na 10 lat tzw. Kołymy, mimo wcześniejszej amnestii. Narzeczony Marysi z AK.
[00:11:00] Ośrodki Stalina kształcące kadry działaczy. [+] Pobyt rodzeństwa na Kołymie i warunki życia w obozie, zwolnienie po śmierci Stalina.
[00:13:10] Janek wrócił do swojej matki do Starej Wsi. W polskiej ambasadzie w Moskwie złożył wniosek matki boh. [o wyjazd do Polski], a potem ze swoją matką przyjechał do Augustowa. Dziadka boh. zabito przy krzyżu w Bohaterach Polnych.
[00:14:40] Po kilku tygodniach przyszła zgoda wyjazdu do Polski dla całej rodziny boh., był 1956-57 r. Przez Brześć i Białą Podlaską dotarli do punktu repatriacyjnego w Czerwińsku, skąd ojca skierowano na Ziemie Odzyskane. Warunki po przyjeździe na miejsce. Do rodziny dołączyła wracająca z Kołymy p. Wysokińska, pojawił się płk. Borowczyk. Boh. rozpoczął technikum mechaniczne, potem przeniósł się do Gdańska.
[00:18:15] Boh. uczył się budowy okrętów i pracował w stoczni. W 1960 zmarł ojciec i został pochowany w Słupsku. Gdy boh. odwiedzał rodzinę, przywoził jedzenie, panowała bieda. Populacja w miejscowości boh.
[00:20:00] Wezwanie do Wojskowej Komendy Uzupełnień (WKU) we Wrzeszczu. Porada, by pójść do szkoły oficerskiej artylerii w Toruniu w celu uniknięcia trzyletniej służby wojskowej, a potem „oblać” egzaminy. Symulacja boh. została wykryta przez władze szkoły, zastraszenie przez komendanta cofnięciem do wojska.
[00:23:00] Rozmowa z dowódcą płk. Larysiem. Nocne przesłuchania w sprawie wuja boh., Lewaniewskiego, mieszkającego w Anglii.
[00:25:15] W 1968 r. alarmowe zgrupowanie 4 Dywizji w Kotlinie Jeleniogórskiej w ramach „pomocy bratniej Czechosłowacji”. Udział Wojska Polskiego w interwencji i towarzysząca temu propaganda.
[00:27:00] W Sulechowie była siedziba 22 pułku artylerii. Boh. był dowódcą plutonu dowodzenia dywizjonu i dostał nagrodę. Awanse i medale innych żołnierzy. Propozycja dowódcy pułku objęcia przez boh. dowództwa baterii.
[00:28:00] Gotowość 4 Dywizji do wymarszu do Gdańska w grudniu 1970. Boh. nie chciał jechać „zabijać brat brata”, został wezwany na rozmowę, uznany za „wroga systemu” i przeniesiony z okręgu śląskiego do pomorskiego.
[00:30:00] Boh. trafił do Słupska. Płk Więckowicz, szef artylerii przeciwlotniczej dywizji, zaproponował mu etat szefa obrony przeciwlotniczej pułku po odbyciu szkolenia w Koszalinie. Boh. objął obiecane stanowisko.
[00:32:00] Ze względu na różnice poglądów zawodowych boh. aplikował o zwolnienie go do rezerwy, ale finalnie pozostał w wojsku. Wojskowa emerytura. Wspomnienie ćwiczeń wojskowych w Sulechowie. Nieustająca gotowość boh. do służenia ojczyźnie.
[00:35:30] Miejscowość Różanystok i jej przejście w obręb terytorium Polski. Ruchy frontowe w okolicy i arsenał broni w Nowosiołkach, gdzie boh. z dziećmi bawili się pociskami wrzucanymi do ogniska.
[00:38:00] Obostrzenia graniczne na ziemiach zamieszkanych w dzieciństwie przez boh. i jego rodzinę. Zniszczenie mienia „kułaków”. Obława augustowska. Pojmanych wysyłano na Kołymę, ciała mordowanych przerzucano za granicę i chowano w zbiorowych grobach.
[00:40:30] Pan Osmalak w Gardnie, który „pod wpływem” krzyczał, że Polaków w Katyniu zabili Rosjanie, a nie Niemcy.
[00:41:50] Imiona rodziców boh. Wspomnienie dziadka Józefa Kozłowskiego.
[00:42:15] Ojciec boh. dostał się [w 1940] do niewoli niemieckiej. Był krawcem, udało mu się uciec, ale musiał się ukrywać. Kontakt rodziny z konspiracją: Janek, Staś i Marysia oraz ciocia Julcia (siostra ojca ze Starej Wsi). Antek, brat ojca, został zabity przy krzyżu. Dziadek Antoni ze strony ojca.
[00:44:00] Dezorientacja ludzi, czy wrogiem są Rosjanie czy Niemcy. 13-letni Tadeusz Jasiński [podczas walk o Grodno] rzucił butelką w sowiecki czołg, który go przejechał i zmiażdżył. Matka widziała śmierć syna, zbierała kawałki jego ciała, pochowała go na cmentarzu w Grodnie. [++]
[00:45:45] Komisarowo, Safijewo, Gynowicze, Bohatery Polne, Nowa Wieś, Stara Wieś - były to konspiracyjne punkty oporu.
[00:46:30] Opowieści Janka (brata stryjecznego, syna ciotki Julci) dotyczące obławy augustowskiej. Obstawienie domu w Augustowie.
[00:47:30] Partyzantka antysowiecka na Grodzieńszczyźnie. Ukrywanie się chłopców przed poborem do wojska na Kołakowszczyźnie.
[00:52:25] Wiadomość o śmierci Stalina dotarła do boh., gdy był w szkole. Wśród Polaków zapanowała radość, białoruskie i rosyjskie dzieci oraz nauczycielki płakały. Wybryki boh. i dzieci polskich w szkole. Dzieje ukrywających się poborowych.
[00:54:30] Potajemne zbieranie owsa na terenie kołchozu i Wigilia w domu boh.
[00:56:25] Stosunek ludności białoruskiej do polskiej. Kradzież truskawek dla chorej matki z pola Białorusina i skarga sąsiada. Zemsta boh. i kradzież z kolegą pędzonego przez sąsiada bimbru.
[00:59:45] Życzliwe dzieci białoruskie dzieliły się z głodnym boh. i polskimi dziećmi swoimi kanapkami.
[01:00:45] Repatriacja i przyjazd boh. do Polski w 1957. Na zasiedlanym terenie przebywało jeszcze trochę Niemców, niekiedy Polacy żenili się z Niemkami. Ukraińcy tworzyli zamknięte środowiska, nie byli mili dla Polaków.
[01:01:40] Akcja „Wisła” i „przegonienie” Ukraińców z Bieszczad. Ofiary akcji Wołyń i obrony Lwowa. Dr Ludwik Rydygier był jedną z najstarszych ofiar obrońców Lwowa.
[01:03:25] Postać księdza pułkownika Borowczyka, którego boh. traktował jak drugiego ojca. Był proboszczem w Ładnie, opłacał boh. bursę w czasie nauki w Poznaniu. Wspomnienia księdza z pobytu m.in. w Dachau. Ksiądz Borowczyk był też proboszczem w Maczkowie (niem. Matschdorf), potem w Poznaniu i Gdańsku.
[01:07:15] Wujek Lewaniewski był w wojsku Andersa i po wojnie wyjechał do Anglii. Traktowanie żołnierzy polskich przez Anglików.
[01:08:30] Komentarze w wojsku na temat inwazji w 1968 na Czechosłowację. Propaganda władz w stosunku do żołnierzy. Działanie oddziału boh. pod Koźminem w Kotlinie Kłodzkiej i wyruszenie w stronę miejscowości Hradec Králové.
[01:10:15] Stosunek Czechów do Polaków i Rosjan. „Szwindle” żołnierzy polskich. Szczególne rozwiązania militarne wojsk czechosłowackich.
[01:13:20] Wjazd do Hradec Králové. Wypadek samochodowy na terenie Czechosłowacji i osiwienie boh.
[01:16:50] W stanie wojennym boh., jako członek artylerii przeciwlotniczej, nie wkraczał do akcji. Propaganda w wojsku, która ma miejsce też współcześnie. Historie przeczytane w książce Pawluśkiewicza.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.