Borodyjuk Jan cz. 2

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1306

6 października 2020, Gardna Wielka

1:33

Jan Borodyjuk (ur. 1952, Główczyce) urodził się na Ziemiach Odzyskanych jako syn żołnierza kampanii wrześniowej 1939 roku. Jako nastolatek zajmował się amatorsko fotografią, działał w harcerstwie i trenował judo i boks. W latach 1972-1974 roku służył w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Obrony Przeciwlotniczej w Koszalinie. Od sierpnia 1980 roku wspierał NSZZ „Solidarność”. Podczas demonstracji w Nowej Hucie 13 października 1982 roku był świadkiem zastrzelenia przez ZOMO 20-letniego Bogdana Włosika. W latach 80. wielokrotnie fotografował demonstracje niezależne, był szykanowany za działalność opozycyjną. Pod fałszywym zarzutem paserstwa został w 1986 roku aresztowany i spędził blisko dwa lata w więzieniach.

[00:00:10] Rodzice boh: Józef i Helena z d. Grudniewska. Babka boh., Lucyna Grudniewska z d. Podlodowska, przyjechała na Ziemie Odzyskane z 19-letnią córką w 1948 r., z walizką pełną pieniędzy w banknotach 50 i 100-markowych. Wspomnienie zamożności rodziny.
[00:03:00] Rodzina babki miała przed wojną kilka wsi w okolicy Bałtowa (Pętkowice, Wólka Pętkowska). W kryzysie lat 20-tych propaganda skłoniła ludzi do wymiany złota na marki. Za 100 marek można było wówczas kupić krowę. Walizka ważyła ok 40 kg.
[00:05:30] Siostra boh. odkryła, że rodzice babki pochodzili od Doroty Podlodowskiej, żony Jana Kochanowskiego.
[00:07:00] Matka boh., Helena, z powodu panującego kryzysu, musiała iść w wieku 7 lat na służbę do państwa.
[00:08:00] W czasie okupacji matka i babka boh. wspierały partyzantów w województwie kieleckim. Ojciec boh. służył w 84 Pułku Strzelców Poleskich w Pińsku.
[00:11:30] W Objeździe nie było antagonizmów między rdzenną ludnością niemiecką i nowymi osadnikami polskimi. Niemiecki kowal Pranga zrobił boh. sanki.
[00:13:00] Akcja „Wisła” nie dotknęła terenów Objazdy. W miejscowościach [gminy Smołdzino], które były zasiedlane przez Ukraińców, było niespokojnie, wybuchały bez powodu pożary itp. Waśnie między Ukraińcami i palenie sobie nawzajem zabudowań gospodarczych.
[00:15:15] Wsie zasiedlane przez Ukraińców: Gardna wielka, Smołdzino, Kluki. Książka pt. „Czarny Bóg” Krzysztofa Wrońskiego opisuje powojenną sytuację we wsi Smołdzino oraz Kluki, gdzie mieszkańcy byli represjonowani przez władze.
[00:17:00] Włynkowo i Włynkówko k. Słupska też zostały zasiedlone przez Ukraińców, ich córki miały zakaz wiązania się z Polakami.
[00:18:00] Objazda była częścią PGR kombinatu Objazda. 60 procent mieszkańców działała jako rolnicy prywatni, pozostała część pracowała w PGR. Obydwie grupy nie integrowały się.
[00:20:00] Brat mieszkanki Rowów był poszukiwany przez KBW za działalność „wywrotową”. Uciekł przez Bornholm do Szwecji. Poza tym wydarzeniem boh. nie słyszał o prześladowaniu ludzi przez służby w latach 50.-70.
[00:21:40] W szkole podstawowej w latach 60. działały zastępy harcerskie i dzieci zapisywały się do nich masowo. Działalność ZMW (Związek Młodzieży Wiejskiej), potem Socjalistycznej (ZSMW), boh. został wybrany jej przewodniczącym.
[00:24:00] Prywatni gospodarze na terenie Objazdy nie byli szykanowani, jedynie w latach 70., w epoce Gierka, dostali domiary.
[00:25:00] Proces wywoływania zdjęć przez boh. w latach 60. Roman Zub był lokalnym działaczem społecznym, fotografem, kierownikiem biblioteki, organistą i nauczycielem muzyki.
[00:26:30] Zdjęcia Romana Zuba robione techniką czarno-białą stały się inspiracją dla boh. do robienia własnych zdjęć. Początki fotograficzne boh. Zakup aparatu Smjena-8. Bolesław Szczepański miał pracownię fotograficzną w Słupsku, boh. wywoływał u niego filmy.
[00:30:00] Wydarzenia grudniowe 1970 w Słupsku. W tamtym czasie boh. jeździł codziennie do Słupska do szkoły. Idąc rano do szkoły widział zbite szyby wystawowe, na ulicach chodziły patrole MO i ORMO.
[00:31:10] Słuchacze słupskiej Szkoły Milicji zostali wykorzystani do tłumienia strajków w Stoczni Gdańskiej.
[00:32:20] Trenerzy boksu: p. Włodkowski i Renikowski [T. Rynkowski]. Klub Sportowy „Czarni-Słupsk”. Powołanie boh. do wojska i dołączenie do Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Obrony Przeciwlotniczej.
[00:34:30] Uczestnictwo boh. w zajęciach dżudo w Gwardii Koszalin. Trener Kazimierz Kołodziejski. Cofnięcie zgody dowódcy jednostki na trening boh. Po wyjściu z koszar boh. dołączył do klubu zapaśniczego Piast Słupsk. Trenował tam 6 lat.
[00:36:00] Trener K. Kołodziejski przeszedł do klubu Gryf Słupsk i boh. przeniósł się do niego. Trenował tam do lat 80. i uzyskał czarny pas po międzynarodowych zawodach w Gdyni.
[00:38:20] Osiągnięcia sportowe boh. Zawodnik Janusz Pawłowski pokonał boh., później był medalistą olimpijskim.
[00:40:40] „Fala” w wojsku była zjawiskiem powszechnym – było to prymitywne wyżywanie się starszych żołnierzy nad młodszymi rocznikami. Boh. doświadczał szykan.
[00:42:30] Kapral, który najbardziej poniewierał boh. nazywał się Kusiak, pochodził z Bolesławca. Drugi to Jarząbek. Boh. postanowił zemścić się na nich. Zorganizował grupę, która zaatakowała Kusiaka, gdy wracał nielegalnie od narzeczonej. Został pobity pasami.
[00:46:00] Od czasu „trzepania futra” Kusiak spokorniał, inni kaprale również, zjawisko „fali” w jednostce ustało. Na taśmie krawieckiej żołnierze odmierzali dni do wyjścia do cywila.
[00:50:00] Boh. wychodził bez przepustki z koszar, aby wracać do Objazdy. Ściganie boh. i kolegi przez funkcjonariuszy WSW [Wojskowa Służba Wewnętrzna] podczas powrotu pociągiem ze Słupska do jednostki w Koszalinie. [+]
[00:58:30] W 1988 na komisariacie w Ustce namawiano boh. do współpracy. W lutym 1988 boh. wyszedł z więzienia, na które został skazany w 1986 przez sędziego Górskiego na podstawie dowodów sfabrykowanych przez milicjantów: Tunina i Włodzimierza Drewniaka.
[01:00:20] Boh. wtedy nie pracował i jeździł VW Sciricco, co mogło irytować MO jeżdżące maluchami. Poranny nalot milicji na mieszkanie boh. w 1986 i przeszukanie lokalu. Wyrok skazujący boh. na 2,5 roku więzienia.
[01:03:10] Boh. był zdruzgotany wyrokiem, wykazywał sędziemu niesprawiedliwość wyroku i postraszył go, że sędzia nie doczeka emerytury. Sędzia tłumaczył się z wyroku.
[01:06:00] Boh. wyszedł warunkowo po dwóch latach. Chciał odwiedzić sędziego z Kępic, ale dowiedział się, że ten choruje na raka, niebawem sędzia zmarł. Po miesiącu od wyjścia z więzienia boh. dostał wezwanie na komisariat w Ustce.
[01:07:20] Propozycja współpracy z MO i straszenie powrotem do więzienia. Boh. odmówił i był obserwowany. Musiał podjąć pracę, zatrudnił się jako kierowca w Wojewódzkiej Kolumnie Transportu Sanitarnego. Jazda próbna boh.
[01:10:00] Egzaminującym był emerytowany milicjant. Podczas jazdy przyszedł komunikat o wypadku we wsi Borzęcino – była to pierwsza interwencja boh. „na sygnale”. Boh. dostał angaż i najwyższą ocenę za jazdę.
[01:13:00] Boh. został skazany za paserstwo. Wcześniej kupił 7 kompletów pościeli od przygodnego handlarza – to wydarzenie dało podstawę do sfabrykowania dowodów przeciw niemu.
[01:15:45] Rzekomo doszło do włamania do domku letniskowego w Rowach, z którego zginęła bielizna pościelowa i kosiarka do trawy.
[01:17:40] Pobyt boh. w areszcie w Słupsku. Ciężkie przeżycia, brak jedzenia i prześladowanie przez klawiszy. Boh. wyciągał chleb z kosza na śmieci. Zamknięto go 24 czerwca 1986 r. [+]
[01:19:50] Drugim dowodem oskarżenia była kradzież kosiarki do trawy. Boh. kupił kosiarkę od kogoś, kto przywiózł ją z Niemiec. Wymienił w niej kabel p. Wojciech Frankiewicz z Kościernicy, potem zeznawał. Adwokatem boh. była p. Anna Bogucka-Skowrońska.
[01:23:00] Po zeznaniach Frankiewicza przed sądem udowadniających własność boh., pani adwokat nie zabrała głosu i boh. został skazany. Po wyjściu z więzienia odwiedził adwokatkę i zapytał, dlaczego nie próbowała go bronić. Odpowiedź adwokatki.
[01:26:30] Zachowania zawodników z Korei Północnej. Na zgrupowaniu boh. mieszkał z Marianem Tałajem, przyszłym olimpijczykiem. Zawodnicy koreańscy rozdawali innym książki o Kim Ir Senie.
[01:28:40] Podczas strajków w sierpniu 1980 boh. pracował w ośrodku wczasowym „Korsarz” w Poddąbiu. Był tam „kaowcem” (organizował imprezy), a po godzinie 22-iej – ochroniarzem. Subkultury młodzieżowe przyjeżdzające do ośrodka.
[01:31:00] W okresie strajków ciężko było zrealizować zaopatrzenie dla ośrodka i jedzenie dla młodzieży, panował duży niepokój, przemieszczały się różne grupy.
[01:32:55] O strajkach 1980 otoczenie boh. wypowiadało się tak jak ówczesna telewizja. Do opozycji boh. przyłączył się dopiero po ogłoszeniu stanu wojennego.
more...
less

Suchanowski Łukasz

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film