Edmund Popieliński (ur. 1935, Wołkowysk) wychował się w małej miejscowości na Kresach Wschodnich jako syn oficera żandarmerii wojskowej. Jego ojciec po wkroczeniu Sowietów był kierownikiem gorzelni w Podorosku, co uratowało rodzinę od wywózki. Po wkroczeniu w 1941 roku Niemców ojciec rozpoczął działalność konspiracyjną w wywiadzie Armii Krajowej. Pan Edmund był świadkiem bitwy partyzanckiej, jaka rozegrała się w czerwcu 1943. Jego ojciec został aresztowany, ale udało mu się wydostać z więzienia. Po ponownym aresztowaniu w styczniu 1944 w obronie ojca zastrajkowali pracownicy gorzelni, a niemiecki dyrektor gorzelni spowodował zwolnienie ojca z transportu do obozu koncentracyjnego Stutthof. Pan Edmund wspomina przejście frontu w sierpniu 1944, terror wprowadzony przez Sowietów (m.in. rozstrzeliwanie Polaków posądzanych o współpracę z Niemcami), a także kontakty z żołnierzami powojennego podziemia antykomunistycznego.
00:00:06 Autoprezentacja boh. urodzonego w 1935 r. w Wołkowysku.
00:00:20 Boh. wychował się w domu, w którym podtrzymywano tradycje patriotyczne. Ojciec Marian Popieliński był podoficerem żandarmerii wojskowej i opowiadał w domu o swojej służbie.
00:02:01 Gdy wybuchła wojna, rodzina przebywała w Podorosku. Po 17 września wycofujący się oddział polskich żołnierzy wysadził most na rzece Zelwiance, co spowodowało zatrzymanie innych cofających się oddziałów – ojciec przeprowadził żołnierzy przez bród na rzece. Po latach boh. będąc studentem SGGW zdawał egzamin u profesora, który był jednym z żołnierzy przeprowadzonych przez ojca. [+]
00:05:52 Sytuacja polskich żołnierzy nad brzegiem Zelwianki, poczęstowanie boh. kawą. Przeprawa żołnierzy, którzy wycofywali się w kierunku Białegostoku. Wjazd sowieckich czołgów do Podoroska – reakcja ojca.
00:07:38 Początek sowieckiej okupacji w majątku [wątek przerwany przez hałas za oknem]
00:08:28 Wiadomości o wywózkach – spotkania Polaków w domu rodziny boh. Dokumenty dotyczące ojca były w Wołkowysku oraz w gminie – obawa przed aresztowaniem. W gminie pracował Białorusin, który ostrzegł ojca – spalenie dokumentów i przedmiotów związanych ze służbą w żandarmerii. Ojciec pracował w gorzelni i dzięki wstawiennictwu białoruskich pracowników rodzina nie została deportowana. Dostawy surowca do zakładu. Kierowniczką majątku została Rosjanka, która zarządziła przeniesienie ojca i rodziny do gorzelni za Białymstokiem, gdzie nikt ojca nie znał. [+]
00:14:35 Po napaści Niemiec na Związek Radziecki ojciec nadal pracował jako kierownik gorzelni. Początki konspiracji – ojciec wstąpił do Armii Krajowej. 3 czerwca 1943 r. partyzanci zostali otoczeni przez Niemców we wsi Liza Stara w 1943 r. – boh. słyszał odgłosy toczonej walki, wycofywanie się po walce. Odsłonięcie pomnika „Huzara” w Wysokiem Mazowieckiem – opinia boh. na jego temat.
00:19:12 Opatrywanie rannych po walce, przemywanie ran spirytusem. Chłopak, który wziął spirytus z gorzelni powiedział o tym swojemu ojcu, który zadenuncjował ojca boh. Niemcy aresztowali ojca oraz mężczyznę, który na niego doniósł. Ojciec został zwolniony, ale w styczniu 1944 aresztowano go ponownie – reakcja mamy i dzieci. Pracownicy gorzelni nie podjęli produkcji po aresztowaniu ojca. Dyrektor Dorsch [?] pojechał za ojcem wiezionym do Stutthofu i w Łapach, dzięki jego interwencji, ojciec został uwolniony. Wkroczenie Armii Czerwonej 1 sierpnia 1944 r. [+]
00:28:42 Rodzina podczas okupacji mieszkała w Pietkowie. Polska rodzina ukrywała na strychu dwie Żydówki, które pewnego dnia wyszły z kryjówki i zostały przez Niemców zastrzelone. W okolicy ukrywali się Żydzi, którzy uciekli z transportów do Treblinki.
00:31:59 Ojciec został pobity po aresztowaniu, znęcanie się nad więźniami. Wysyłanie Polaków do obozu w Stutthofie.
00:34:06 Bieda czasu okupacji, brak żywności, surowe kary za zabijanie świń. Wynagrodzenie dla osób pracujących w majątku. Brak mydła, leczenia w przypadku chorób – „zamawianie” kołtuna. [+]
00:37:13 1 sierpnia 1944 r. miejscowość zajęła Armia Czerwona – uczucia boh. Zatrzymanie frontu w Pietkowie – boh. z okien domu widział niemiecką linię obrony, walki pozycyjne. Przyczyna rozdawania przez Rosjan ugotowanej kaszy. Po ostrzale z katiusz Niemcy się wycofali. W domu boh. zainstalowała się sowiecka radiostacja – treść nadawanych meldunków. [+]
00:45:36 15 sierpnia do Pietkowa przyjechał polski oficer ppor. Segda, który wziął udział w mszy św. Pojawienie się w okolicy polskich oddziałów partyzanckich, m.in. „Łupaszki”. Sytuacja ludności wiejskiej po przejściu frontu. Parcelacja majątków – zabójstwa geometrów.
00:49:49 Po wyzwoleniu boh. rozpoczął naukę w szkole – opłacanie nauczycieli produktami żywnościowymi przez rodziców. Boh., nie umiejąc pisać ani czytać, poszedł do IV klasy.
00:51:55 Przyjazd agitatora Kiełbasy, który zachęcał rolników do przystępowania do spółdzielni. Po kolacji w domu boh. Kiełbasa i wójt zostali zamordowani w drodze do Poświętnego.
00:54:29 Boh. widywał partyzantów z podziemia antykomunistycznego, ponieważ mieli kontakt z ojcem – nocne wizyty w domu, umundurowanie i uzbrojenie. 28 kwietnia 1945 r. partyzanci zabrali z gorzelni 5 tys. litrów spirytusu, zostawiając ojcu pokwitowanie. Stosunek miejscowej ludności do partyzantów po wojnie. Rozmowy żołnierzy LWP z ojcem. [+]
00:58:41 Radość boh. po wyzwoleniu.
00:59:42 Walki KBW z podziemiem na Białostocczyźnie. Boh. był z ojcem w Białymstoku i widział na dworcu pluton odprowadzający sztandar, kilkanaście kilometrów za miastem pociąg został ostrzelany. Zabijanie działaczy komunistycznych przez partyzantów – egzekucje w domach. Boh. jako ministrant brał udział w wielu pogrzebach. Refleksja po przeczytaniu dokumentów dotyczących egzekucji żołnierzy gen. Maczka. Zabicie członków PPR w Pietkowie – reakcja mieszkańców. W 1946 r. niewielki oddział Rosjan gonił stado krów na wschód, mama rozmawiała z dowódcą, starszym kapitanem, który niedługo potem został zabity przez partyzantów. [+]
01:10:19 Po wojnie boh. chodził do szkoły. Sytuacja na Białostocczyźnie w latach powojennych – wizyta partyzantów, którzy zażądali od ojca pieniędzy, a przy okazji zabrali buty i maszynę do szycia. Napad partyzantów na dom w maju 1947 r. – rankiem rodzina wyjechała z Pietkowa w lubelskie do stryja. Ojciec znalazł pracę na Wybrzeżu i rodzina zamieszkała w Skarszewach – różnice między wsią białostocką a pomorską. [+]
01:17:27 W 1947 wracali żołnierze 2 Korpusu i gen. Maczka, działalność V Brygady na Pomorzu.
01:18:06 Boh. chodził do szkoły w Skarszewach, nastroje w domu, podtrzymywanie tradycji patriotycznych. Boh. chodził do Technikum Rolniczego i odbywał praktyki na Ziemiach Odzyskanych. Po studiach w warszawskiej SGGW boh. pracował na Żuławach.
01:20:43 Szkolenie wojskowe podczas studiów. Obecnie boh. działa w stowarzyszeniu kombatantów, byłych żołnierzy dywizji gen. Maczka oraz w Rodzinach Katyńskich.
01:22:50 Spotkanie z profesorem SGGW, który był w oddziale przeprawionym przy pomocy ojca przez Zelwiankę w 1939 r.
01:23:47 Stryj Władysław Popieliński, były żołnierz legionów, był aspirantem policji. W 1939 r. był zastępcą komendanta w Kamieniu Koszyrskim. Po wkroczeniu sowietów nakazano stryjowi powrót do pracy na komendzie. Stryj nie chciał zdjąć munduru i uciekać, został aresztowany. Poszukiwania męża przez stryjenkę – pismo z prokuratury. Stryj został zamordowany w Bykowni.
01:30:19 Stryj mieszkał w Kamieniu Koszyrskim. Współczesny wyjazd – poszukiwanie domu przy ul. Handlowej, w którym mieszkał stryj. Spotkania z mieszkańcami miasta, wizyta w miejscowym muzeum i kościele – rozmowa z księdzem. Po aresztowaniu stryja jego żona wyjechała do Brześcia n/Bugiem, po otrzymaniu odpowiedzi z prokuratury stryjenka podejrzewała, że jej mąż nie żyje. Nazwisko stryja na drugiej liście katyńskiej.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..