Feliks Waśkiewicz (ur. 1924, Zastów) urodził się w podwarszawskiej wsi w gminie Wawer. W latach przedwojennych aktywnie działał w lokalnej drużynie harcerskiej. W grudniu 1939 był jednym z pierwszych świadków na miejscu zbrodni wawerskiej. Podczas okupacji niemieckiej działał w Szarych Szeregach, ukończył konspiracyjną podchorążówkę, uczęszczał też do technikum kolejowego na Chmielnej 88. W sierpniu 1944 przepłynął wpław Wisłę, by podjąć próbę (nieudaną) nawiązania kontaktu z powstańcami warszawskimi. Podczas kolejnej próby przedostania się do walczącego miasta – tym razem przez linię frontu – został wraz z grupą kolegów-harcerzy zatrzymany przez NKWD. 15 sierpnia 1944 trafił do obozu na Majdanku, skąd wkrótce uciekł wraz z czterema kolegami i po kilkudniowej wędrówce dotarł do Wawra. Tu dowiedział się o śmierci ojca, który jako dowódca plutonu Wojskowej Służby Ochrony Powstania zginął na polu minowym próbując przekroczyć linię frontu w drodze na pomoc powstaniu. Wiosną 1945 pan Feliks podjął przerwaną naukę w technikum kolejowym na Chmielnej 88 w Warszawie, którą ukończył w czerwcu 1947. Pracował jako kierownik Centralnej Modelarni Lotniczej na ulicy Łazienkowskiej, brał udział w opracowywaniu konstrukcji motoszybowca „Pegaz”. W 1947 ujawnił się jako żołnierz Armii Krajowej. W tym samym roku został ciężko ranny w wypadku motocyklowym. Po wielomiesięcznej hospitalizacji i rehabilitacji, w kwietniu 1948 zawarł związek małżeński z koleżanką z wawerskiej drużyny harcerskiej. Na początku 1952 roku został aresztowany pod zarzutem udziału w podziemnej organizacji, przez blisko półtora roku śledztwa przetrzymywany w Pałacu Mostowskich. W maju 1953 wyrokiem sądu wojskowego skazany na kilkanaście miesięcy i zwolniony z aresztu. Po wielu odmowach zatrudnienia z powodów politycznych, rozpoczął pracę w Spółdzielni „Nowator” na stanowisku kalkulatora, a wkrótce - kierownika zakładu produkujące łóżka i sprzęt szpitalny w Pustelniku k. Marek. W 1954 roku zatrudnił się w Komisji Inwentaryzacji Powierzchni Mieszkaniowej na terenie dzielnicy Praga-Północ, a wkrótce potem w Zakładach Wytwórczych Urządzeń Telefonicznych (ZWUT). W 1989 roku przeszedł na emeryturę. Mieszka w Warszawie.
more...
less
[00:00:26] Po wyjściu z więzienia brak środków do życia, kłopoty ze znalezieniem pracy. Desperacja. Nękanie i prowokacje ubeckie, zachęta do współpracy z UB. Praca w spółdzielni Nowator w Pustelniku. Baloniarz Henryk Hynek. Zaprzyjaźnienie się z Aleksanderem Sielskim, głównym inżynierem. Wytwarzanie metalowych łóżek i innych sprzętów do szpitali.
[00:06:06] Przestoje w pracy, awarie. Szczucie pracowników przeciwko boh. – partyjniak Sokołowski.
[00:10:34] Współpraca z Instytutem Elektrotechniki w Międzylesiu (kula metalowa), popsuta maszyna wyoblarka. Podejrzenie boh. o sabotaż i kradzież silników. Wsparcie Sielskiego, wyrzucenie z pracy.
[00:13:50] Praca w urzędzie dzielnicowym Praga Północ: badanie możliwości zagęszczania i dokwarterowania – norma na rok 1953: 3 m²/osobę. Praca przez 6 tygodni. „Pomocniczka” do kontrolowania zainterweniowała w komitecie dzielnicowym PZPR, sekretarz Arabski. Zakłady Wytwórcze Urządzeń Telefonicznych ZWUT, dyrektor Sztajnberg.
[00:20:07] Maria Sobieska. Inżynier Pawłowski. Stanowisko konstruktora w biurze kostrukcji narzędzi PZInż., kolega ze szkoły ślusarskiej. Pierwsze zadanie konstruktorskie. Eugeniusz Czajkowski, żołnierz Armii Radzieckiej, pomoc Szymona Uszyńskiego.
[00:27:27] Inżynierski kurs technologiczny organizowany przez SIMP, podwyżka pensji. Opinia o boh. ciągnęła się też za żoną – praca w klubie techniki i racjonalizacji zakładów kolejowych. Zwolnienie przełożonego Żyda.
[00:32:50] Starania o podwyżkę wynagrodzenia. Anegdota o projekcie trudnego narzędzia. Stefan Wolszczak – wykonawca narzędzi. Zwalniani z MBP ubecy przyuczali się do zawodu w zakładach pracy. Henryk Szaniawski, porucznik UB, sekretarz zakładowy PZPR, pomógł załatwić papiery kombatanckie.
[00:43:04] Stanowisko zastępcy Szaniawskiego w dzielnicowym kole Związku Kombatantów. Nagonka antysemicka 1968 r. Konflikt z kierownikiem, donos do dyrektora Sztajnberga.
[00:49:50] Przeniesienie do biura postępu technicznego, Grochowska 341, inż. Michnowski. Kierownik był Żydem, uciekinierem z Jugosławii. Sterowanie cyfrowe, system dwójkowy. Klub techniki i racjonalizacji. Wynalazek usprawniający funkcjonowanie central telefonicznych. Opatentowanie.
[00:57:30] Wyjazd do Leningradu do zakładu „Krasnaja Zaria”. Kolejne prowokacje ubeckie, donos do dyrekcji. [01:05:10] Imieniny Lesława [Michnowskiego]. Rozmowa z żoną – Żydówką z Urzędu ds. Wyznań. W 1980 r. – przyjazd na praktykę Żyda, Antoniego Zambrowskiego ze studiów w Moskwie, aresztowanie protestujących studentów. Nękanie przez ubeków.
[01:10:18] Propozycja wstąpienia do PZPR, przyjęcie poza okresem próbnym pod koniec 1964 r.
[01:17:14] Rok 1968. Boh. został sekretarzem PZPR ds. propagandy. Wykład Szaniawskiego do załogi o syjonizmie. Atak na boh. (ubek „pan Rysio”).
[01:22:00] Wyjazdy w delegacje zagraniczne. Praca sekretarza ds. propagandy. Zatargi na linii wierzący–niewierzący, zarzut wobec kobiety, która nie poszła na pochód pierwszomajowy, bo miała I komunię dziecka. Działalność Zakładowego Koła Ateistów Polskich.
[01:28:20] Na zebraniu zakładowej POP PZPR antysemicki referat Szaniawskiego o spiskowych organizacjach syjonistycznych. Podczas manifestacji studenckich w marcu 1968 partyjnych robotników z zakładu wyposażono w pałki i zgromadzono w kinie Bajka. Syn boh. był studentem Politechniki. Nazajutrz pożar w kinie Bajka.
[01:32:25] Zambrowski był redaktorem w piśmie „Nasza Polska”. Całe kino Bajka wypełniał uzbrojony aktyw partyjny. Do bicia miały służyć szturmówki. Prowokacje i szantaże ubeckie. Strajki kobiet w ZWU-cie.
[01:37:27] Przejęcie ZWUT przez Siemensa. Odejście boh. na emeryturę w 1989 r. Pomnik robotników z zakładu zamordowanych w Treblince.
[01:43:05] Boh. został zastępcą dzielnicowego sekretarza PZPR, szkolenia. Secesja gen. Andersa. Niechęć większości pracowników w kinie Bajka do zaangażowania się przeciwko studentom.
[01:47:13] W ZWUT nie było czystek żydowskich. Kierownik Graff zniszczony przez prowokację ubeków.
[01:52:00] Współpraca z podziemiem antykomunistycznym w czasie pracy w Lidze Lotniczej. Donosiciele, współpraca ze Służbą Bezpieczeństwa, NKWD. Zakończenie historii kobiety, która nie poszła na pochód, bo dziecko przystępowało do I komunii – odeszła z partii, to były lata 70.
[01:58:28] Walka z Kościołem. Peregrynacja obrazu Matki Boskiej. Syn boh. przystąpił do I komunii. Historia elektryka Kazimierza Błonki – byłego żołnierza Armii Czerwonej.
[02:05:34] Boh. wystąpił z PZPR po odejściu na emeryturę. Pochody pierwszomajowe: przygotowanie list obecności, pocztu sztandarowego. Trybuna honorowa na ul. Marszałkowskiej: Bierut, Cyrankiewicz. Harcerze, żołnierze, lotnicy... KC PZPR decydował o tym, co zakłady będą produkować.
[02:11:55] Boh. był biernym członkiem POP, nie angażował się. Przemówienia sprawozdawcze pisane przez kogoś innego. Przewodniczący komisji ds. walki z alkoholizmem. Wniosek boh. o przyznanie bezpartyjnemu Orderu Odrodzenia Polski. Kiosk na terenie zakładu, gdzie można było kupić alkohol przemysłowy. Zastąpienie denaturatu innym środkiem, co wywołało protesty robotników.
[02:18:00] Afera z Sanepidem: trójchloroetylen w ściekach. „Przekręt” pralniczy, gang handlujący trójchloroetylenem – odsunięcie boh. od sprawy.
[02:23:36] Płyn do smarowania, heksanol, „olej wysychający”, analiza chemiczna. Środki chemiczne używane w zakładzie – uzależnienia narkotyczne pracowników. Wdychanie denaturatu.
[02:28:09] Pozory pierwszomajowe. Gomułka, „dobry wujek”, mieszkał na Saskiej Kępie. Problemy BHP w zakładzie (opary fenolu, pyły). Modernizacja narzędzi. Sabotaż robotników. Automatyzacja, problemy z pracownikami.
[02:34:20] Kolejne udoskonalenia produkcji – wyższa wydajność za tę samą płacę, opór pracowników, sabotowanie technologii, „kapitalistyczny technolog”. Roboty używane w niebezpiecznych odcinkach produkcji. [+]
[02:38:15] Zmiany własnościowe w zakładzie, prywatyzacja. Boh. obsługiwał umowy licencyjne – niefachowe podejście.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.