Franciszek Burek (ur. 1958, Główczyce) – działacz NSZZ Solidarność, uczestnik strajków w sierpniu 1980 roku w Państwowych Przedsiębiorstwach Rolnych w Słupsku, wielokrotnie represjonowany i szykanowany przez władze komunistyczne. Zajmował się kolportażem prasy podziemnej i organizacją manifestacji antykomunistycznych. 1 maja 1988 roku zatrzymany na 48 godzin za udział w kontrmanifestacji w Słupsku. W latach 1987-1989 działacz Międzyregionalnej Komisji Koordynacyjnej Pomorza Środkowego „Solidarność” Koszalin-Słupsk.
[00:00:10] Bohater urodził się w Główczycach (powiat słupski) w rodzinie chłopskiej. Matka wychowywała 9 dzieci, ojciec pracował jako melioracyjny pracownik fizyczny. W 1977 r. boh. zaczął pracę w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego [dalej: PeBeRol] jako pracownik budowlany.
[00:01:00] W 1980 r. boh. zapisał się do NSZZ „Solidarność”. Na przełomie 1980/1981 za dobrą pracę dostał po ślubie mieszkanie przyzakładowe. Nastał stan wojenny, Jolanta Szczypińska wciągnęła go w działalność podziemną.
[00:02:20] Boh. był kurierem i z Andrzejem Karkoszką rozwoził ulotki po kraju. Boh. zatrzymano 15.04.1984 r. w Kołobrzegu po wyjściu z katedry po konsekracji biskupa [Piotra] Krupy.
[00:03:35] Przebieg przesłuchania na SB. Po interwencji ks. Jana Gierałtowicza zatrzymanych wypuszczono. Logistyka dystrybucji ulotek. Drugie zatrzymanie przez SB w 1985 r. , przesłuchiwanie.
[00:06:15] W 1984/85 r. boh. był po rozstaniu z żoną, za działalność opozycyjną odebrano mu mieszkanie i zamieszkał w hotelu robotniczym. Zastraszanie przez SB. W 1986 r. dostał obiecaną kawalerkę z zakładu pracy.
[00:08:10] Dwa miesiące później dyrektor PeBeRol-u p. Sienkiewicz doradził mu, aby się zwolnił, i w lipcu 1986 r. boh. odszedł z zakładu. Rozpoczęcie pracy w służbie zdrowia i kontynuacja działalności związkowej.
[00:09:30] Zwolnienie boh. z nowej pracy i w 1987 r. zatrudnienie w PSS „Społem” gdzie boh. agitował ludzi do działalności opozycyjnej. Pani Jadwiga Lachowicz „Babcia” i Mieczysław Mędrzycki ukrywali boh. i ulotki.
[00:10:45] W 1985/86 r. przez Jolę Szczypińską z d. Joachimiak i Andrzeja Karkoszkę boh. poznał Edwarda Müllera. Drukowanie biuletynu „Oko” i namierzenie redakcji w 1983 przez SB. Nowa redakcja „Oka” mieściła się między Gdańskiem a Sopotem.
[00:11:45] Przewóz egzemplarzy „Oka” pociągiem do Słupska i współpraca z kolejarzami, który informowali działaczy, czy na stacji są kontrole SB. Wyskakiwanie z pociągu przed stacją Słupsk.
[00:12:20] Jacek Bielecki był w OPZZ, przechowywano u niego część materiałów konspiracyjnych. W 1988 r. opozycja wraz z kościołem zorganizowała niezależny pochód 1-majowy.
[00:13:00] Do organizatorów marszu należeli: boh., Robert Dołęga, Jolanta Szczypińska (wtedy Joachimiak), Sęklewski, Tadeusz Wołyniec, Franek Sak, Edward Müller. Przygotowanie flag i ulotek na marsz odbywało się w mieszkaniu boh. na ul. Rejtana 8/75.
[00:14:30] Przebieg manifestacji, hasła na flagach. Obecność i zachowanie ZOMO. Bierny opór działaczy, zakuwanie ich w kajdanki i wywożenie „na dołek”, gdzie czekali na sprawę. Zasądzone grzywny.
[00:17:00] Boh. był w ruchu Odnowa w Duchu Świętym, spotkania u ks. Jana Giriatowicza. Na pielgrzymki do Częstochowy boh. z A. Karkoszką i Skowrońską przygotowywali flagi „S”, które składali na bramie klasztoru. Działalność prowadzili w latach 1984-88 r. Pielgrzymki były obserwowane SB.
[00:19:40] Boh. przywiózł do mieszkania w Łęgach nową dostawę biuletynu „Oko”. Zatrzymanie boh. przez MO przy próbie dystrybucji biuletynu i skucie w kajdanki. Podczas aresztowania pojawił się Edward Müller.
[00:22:00] Spotkanie u Dołęgów, u których boh. często się ukrywał, gdy jego mieszkanie na ul. Rejtana, gdzie była drukarnia, było pod obserwacją SB. Proces druku ulotek.
[00:22:50] W 1986 r. utworzono MKK – Międzyzakładową Komisję Koordynacyjną Koszalin-Słupsk. Przewodniczącym był Edward Müller, zastępcą Tadeusz Wołyniec, a boh. był członkiem zarządu. Spotkania MKK u biskupa Ignacego Jeża.
[00:23:30] We wrześniu 1988 r. odbyło się spotkanie u p. Dołęgów [Wanda i Robert Dołęga] na ul. Długiej. Była tam Elżbieta Szałankiewicz z dzieckiem, Franciszek Sak, Tadeusz Wołyniec, Edward Müller, Wojciech Rajkowski, Robert Dołęga, Zenon Lasoń. Edward Müller rozkazał boh. i Rajkowskiemu wyjść, gdy wrócili po pół godzinie, w mieszkaniu było już SB.
[00:25:30] Szarpanina w mieszkaniu Dołęgów i poparzenie dziecka Eli Szałankiewicz. Aresztowania działaczy. Podejrzenia boh. o współpracę Edwarda Müllera z SB. W październiku 1988 w domu boh. organizowano imieniny Edwarda. Mimo 40 osób w mieszkaniu SB nie wchodziło, obserwowało imprezę z daleka.
[00:27:10] Rok 1988 i sytuacja przed Okrągłym Stołem. Nakaz tworzenia związków zawodowych oraz powrotu robotników do zakładów macierzystych – powrót boh. do PeBeRol-u. Spotkanie Wałęsa – Miodowicz. Agitacja Edwarda Müllera i związki zawodowe powstałe na terenie Słupska.
[00:29:00] Boh. został przewodniczącym Związku „Solidarność” [na terenie PeBeRol-u]. Wybory ’89 i powstanie Komitetu Obywatelskiego „S”. Boh. był w jego składzie, ale zrezygnował po informacji, że p. Anna-Bogucka-Skowrońska ma startować na senatora, z czym się nie zgadzał.
[00:29:50] Boh. został przewodniczącym ds. Interwencji i Praworządności przy Zarządzie Regionu, jego zastępcą był Tadeusz Sobczak. Jeździli po zakładach pracy i PGR-ach tworząc związki zawodowe.
[00:30:25] Rodzice boh. – matka boh. urodziła się w Kartuzach (była Kaszubką), a ojciec w Rykach. Stworzyli rodzinę robotniczo-chłopską, która była bardzo biedna. Siostra boh. Barbara też był zaangażowana w „S” i była w kontakcie z Jolą Joachimiak [Szczypińską].
[00:31:20] Boh. z Edwardem Müllerem organizował kolonie letnie na wsi dla dzieci działaczy solidarnościowych. Poznanie Joli ze Szczypińskim i ich ślub. U Szczypińskiego na wsi przechowywano w sianie bibułę i materiały do ulotek. Akcja przewożenia taksówką materiałów do Jacka Bieleckiego.
[00:33:05] Bliska znajomość boh. z Edwardem Müllerem, wspólne akcje konspiracyjne, wchodzenie kanałami do Stoczni Gdańskiej podczas strajków w 1988 roku.
[00:34:00] Kolonie dla dzieci internowanych wymyślił Edward Müller z Bogdanem Borusewiczem, Krzysztofem Dowgiałło i Bogdanem Lisem, dołączyła do nich Jola Joachimiak. Kontrole SB podczas kolonii. Finansowanie kolonii.
[00:35:50] Jadzia Lachowicz i Mietek Mędrzycki zbierali datki podczas dystrybucji biuletynów. Był też fundusz interwencyjny, który pomagał ludziom podziemia. Wydarzenia grudniowe 1970 - boh. miał 12 lat i mieszkał w Pobłociu.
[00:37:00] Geneza antykomunizmu boh. - dziadek był zwolennikiem Piłsudskiego i zawsze mówił, że komunizm i PZPR to zło. Podczas stanu wojennego słuchał w radio [Głosu] Ameryki. W zakładzie boh. brygadzista Jankowski, też krytykował komunizm.
[00:38:30] W dniu wprowadzenia stanu wojennego boh. mieszkał na ul. Kownackiego 4, rano nie było telewizji. Brata boh. przymusowo wcielono do ROMO (Rezerwowe Odziały Milicji Obywatelskiej). Ludzie przynosili ROMO-wcom kanapki, bo wiedzieli, że służą tam wbrew swojej woli. [+]
[00:39:45] W kwietniu 1981 r. rodzina dostała wiadomość, że brat nie żyje. Wszyscy płakali, a brat nazajutrz ich odwiedził. Przebieg i zastraszanie boh. podczas przesłuchań. Propozycja wyjazdu w jedną stronę. Namowy do współpracy z SB.
[00:42:10] Przesłuchanie na ul. Reymonta w 1987 r. (przesłuchujący Dmowski/ Markiewicz/ Stępień) i podsuwanie do podpisania papierów o współpracy. Przykłady przemocy fizycznej ze strony Milicji i ZOMO.
[00:44:30] Warunki bytowe w areszcie na ul. Reymonta, gdzie boh. był z E. Müllerem i Jolą Joachimiak.
[00:46:00] Rozmowy o podejrzeniach dot. współpracy członków słupskiej „Solidarności” z SB. Atmosfera po zamordowaniu ks. J. Popiełuszki. Boh. jechał z Jolą Joachimiak do Warszawy na pogrzeb księdza.
[00:48:30] Relacje słupskiej „S” z kościołem - ks. Król odmówił mszy za „S”, dopiero ks. [Wincenty] Lesiak zgodził się na Msze za Ojczyznę i w intencji ks. Popiełuszki. Kościół był pełny, byli tam też funkcjonariusze SB i tajniacy.
[00:50:00] Kontakty boh. z „Solidarnością Walczącą” i [Kornelem] Morawieckim. Tematyka spotkania z „SW” we Wrocławiu w 1987 r.
[00:52:00] Obsługa powielacza drukarskiego. Dostawy materiałów drukarskich. Dystrybucja bibuły. Zatrzymanie boh. w 1988 na ul. Parkowej, gdy przenosił bibułę. Aresztowanie wraz z boh. Edwarda Müllera i Roberta Dołęgi.
[00:54:00] Działacze MKK: Franciszek Sak, [Sęklewski/Serklewski – nazwisko nieczytelne], Tadeusz Wołyniec, Edward Müller, Wojciech Rajkowski. Poparzenie dziecka w szarpaninie z SB podczas spotkania u Dołęgów. Przebieg manifestacji 1-maja [1988].
[00:56:00] Środki na spłacanie grzywien zasądzonych działaczom po aresztowaniach. Spotkania towarzyskie członków „S”, Sylwester 1988/89 organizowany przez E. Müllera.
[00:58:00] Opinie wśród działaczy „S” nt. Okrągłego Stołu, organizowanie się komisji zakładowych. Spotkania w kościołach komisji zakładowych. Podział komisji na dwa „obozy”: [Stanisława] Szukały – Skowrońskiej i Müllera – Burka. Geneza podziału i niezgody boh. na kandydaturę Anny Boguckiej-Skowrońskiej na senatora.
[01:00:00] Pielgrzymki do Częstochowy. Andrzej Karkoszka i A. Skowrońska organizowali materiały solidarnościowe wnoszone do katedry. Wspomnienie ks. [Henryka] Jankowskiego. Przesłanie spotkań na Zaspie u Lecha Wałęsy.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..