Wincenty Fijołek (ur. 1954, Golub-Dobrzyń) pochodzi z rodziny rolniczej, gospodarującej we wsi Płonne. Ukończył szkołę podstawową we wsi Półwiesk Mały (pow. rypiński), a następnie Zasadniczą Szkołę Elektryczną w Toruniu. Podjął pracę w toruńskim przedsiębiorstwie remontowym sprzętu melioracyjnego. W latach 1973-76 odbył zasadniczą służbę wojskową: szkolenie w Centrum Szkolenia Specjalistów Marynarki Wojennej w Ustce (specjalizacja: elektronawigator), a potem służbę na okręcie desantowym w Świnoujściu. W maju 1976 roku został zatrudniony w wydziale głównego energetyka Toruńskiej Przędzalni Czesankowej Merinotex. Działał społecznie, m.in. w komisji zakładowej NSZZ „Solidarność” oraz w radzie pracowniczej. W 1982 roku został na kilka miesięcy internowany w ośrodku w Strzebielinku. W czerwcu 2006 odszedł z Merinotexu i zatrudnił się w Miejskim Zarządzie Dróg w Toruniu.
[00:00:08] Ur. w 1954 r. w Golubiu Dobrzyniu (woj. kujawsko-pomorskie, dawne woj. bydgoskie). Ośmioletnia szkoła podstawowa we wsi Półwiesk Mały (pow. rypiński), dom rodziców na granicy powiatów w miejscowości Płonne (pow. golubsko-dobrzyński). Szkoła średnia w Toruniu, następnie podjęcie pracy w toruńskim przedsiębiorstwie remontowym sprzętu melioracyjnego. Służba wojskowa, szkolenie w Centrum Szkolenia Specjalistów Marynarki Wojennej w Ustce, specjalizacja: elektronawigator. Służba na okręcie desantowym w Świnoujściu do 14 kwietnia 1976 r.
[00:03:08] Podjęcie pracy w wydziale głównego energetyka Toruńskiej Przędzalni Czesankowej Merinotex 19 maja 1976 r. 6,5 tys. pracowników, dojeżdżający z okolicznych miejscowości korzystali z dużej bazy transportowej przy zakładzie. Praca na trzy zmiany. Zakończenie pracy w czerwcu 2006 r.
[00:05:20] Boh. pełnił różne funkcje w NSZZ „Solidarność” Merinoteksu, w radzie pracowniczej i radzie nadzorczej. Internowanie, wielokrotne aresztowania. Krytyczna ocena polityki zatrudnienia po 1989 r., „dążono do likwidacji przedsiębiorstwa różnym sposobami”, zwolnienia co kwartał. „Jawnie rozmontowywano przedsiębiorstwo”.
[00:08:41] Nieprawidłowości w działaniu przedsiębiorstwa. „S” zarejestrowała działalność gospodarczą – spółkę „Sol-Tor” – odzyskującą długi od kooperujących przedsiębiorstw. Odejście boh. ze związku w proteście przeciwko nadużyciom.
[00:11:40] Malwersacje w Merinoteksie: wykradanie „za zgodą prezesa” wełny z magazynów przez firmę produkującą wełniane kołdry. Bierność rady nadzorczej i prokuratury. „W ten sposób wykorzystywano transformację ustrojową do rujnowania gospodarki”.
[00:15:00] Wykorzystanie przełomowego momentu w historii przez firmy zagraniczne i spółki, m.in. SugarPol z brytyjskim udziałowcem. Tragedie przy likwidacji PGR i spółdzielni produkcyjnych. Głodowy zasiłek „kuroniówka”.
[00:17:50] Niegospodarność w Merinoteksie, „przyzwalano likwidować ten zakład”, stopniowe wygaszanie produkcji.
[00:19:40] Przejście boh. do pracy w Miejskim Zarządzie Dróg w Toruniu. Sprywatyzowanie Merinoteksu przez brytyjską firmę Bulmer &
Lumb (zatrudnionych na dwa lata 200 osób). [+]
[00:20:48] Rodzice Marianna dd. Kołodziej i Julian prowadzili gospodarstwo rolne w Płonnem (pow. golubsko-dobrzyński), po przejściu na emeryturę zamieszkali w Golubiu-Dobrzyniu. Rodzina mamy pochodziła z Kielecczyzny, ojciec z Płonnego.
[00:22:25] Zaangażowanie mamy w pomoc partyzantom po wojnie, zmuszona do przeprowadzki. Rodzice otrzymali w spadku gospodarstwo o pow. ok. 14 hektarów (w tym 7 hektarów lasu). Uprawa zbóż, buraków cukrowych, ziemniaków, chów bydła rzeźnego. Rodzice osiągali „najlepsze dochody w gminie”. Dynamiczny rozwój rolnictwa indywidualnego czasów Gierka, odstąpienie państwa od obowiązku kontyngentu.
[00:25:03] Rodzeństwo: pięciu braci. Żaden z synów nie chciał prowadzić gospodarstwa, rodzice zdali ziemię do gminy. Trudne rozstanie ojca z rodzinną gospodarką.
[00:29:13] Zasadnicza Szkoła Elektryczna w Toruniu. Możliwość odrabiania służby wojskowej w milicji. Opis wypełniania i składania kwestionariusza osobowego na komendzie MO – problematyczna kwestia praktykowania religii. Przymusowe ekspresowe wezwanie do jednostki wojskowej, nauka w Centrum Kształcenia Specjalistów Marynarki Wojennej w Ustce, zasadnicza służba wojskowa na okręcie desantowym w Świnoujściu. Odkrycie prawdy o służbie wojskowej po latach.
[00:35:45] Upomnienie się boh. i kolegi o możliwość wyjścia na przepustkę (do kościoła) podczas apelu jednostki. Liczne rozmowy agitacyjne z oficerem politycznym jednostki z boh. i kolegą – przewodniczącym Związku Socjalistycznej Młodzieży Wojskowej dywizjonu. Otrzymanie zgody na chodzenie do kościoła, śledzenie przez WSW. „Niełatwa służba na okręcie”, „docieranie” młodych żołnierzy, przydzielanie upokarzających zadań, dotkliwe kary dla niepokornych. [++]
[00:46:30] Zabronienie boh. przystąpienia do przysięgi wojskowej. Po 1989 r. zorganizowanie i rejestracja niezależnego komitetu wyborczego Solidarność Pracy, z którego powstała partia Unia Pracy. Zdobycie 5 mandatów w Radzie Miasta Torunia. Porównane stylu działania Komitetu Obywatelskiego do Komitetu Centralnego [PZPR]. Ryszard Bugaj, Karol Modzelewski, prof. Aleksander Małachowski wstąpili do UP. Krytyczna opinia o posłach z ramienia KO w 1989 r. niereprezentujących interesów ludzi pracy.
[00:53:00] Rola elektronawigatora na statku, urządzenia na prąd stały. Niezbędne remonty urządzeni i sprzętu wojskowego na okręcie w różnych stoczniach, pociski sterowane radarem. Okręt służył do przewożenia i desantu sprzętu gąsiennicowego.
[00:58:10] Manewry wojskowe z udziałem wojsk ZSRR, radzieckie osiedle wojskowe. Kutry rakietowe i torpedowe w kanałach Świnoujścia. Przerażające radzieckie okręty podwodne. Kontakty z marynarzami radzieckimi z okazji świąt, ryzykowne zachowania radzieckich oficerów. Lekceważenie przez Rosjan żołnierzy z NRD jako Niemców – wrogów czasu II wojny.
[01:02:00] Samobójstwa żołnierzy [+]. „Antyludzkie traktowanie marynarza”, „fala” w wojsku. Stałe zagrożenie porwaniem okrętu i ucieczką na Zachód. Wymogi nawigacyjne na polskim morzu: liczne przeszkody na trasie Świnoujście-Gdynia.
[01:07:46] Różnice podczas porannej zaprawy w jednostkach polskiej i radzieckiej, niezrozumiała mentalność Rosjan. Potężne, wielopiętrowe radzieckie okręty wojenne w porcie wojennym w Gdyni. Wyraźnie wyższa pozycja polskich oficerów wobec Rosjan.
[01:11:23] Niepełna, 25-osobowa załoga okrętu boh., „nie każdy organizm nadawał się o przebywania na morzu”, choroba morska, metody adaptacyjne boh.
[01:13:09] Pierwszy urlop po półtora roku służby. „Karne” powołanie boh. do wojska przed ukończeniem 19 roku życia.
[01:15:10] Przyjazd mamy i brata na przysięgę wojskową do Ustki. Nauka musztry, kroku defiladowego, wypadek podczas maszerowania. Podkute obuwie używane na okręcie.
[01:20:42] Nauka wygłaszania komend donośnym głosem (prowadzenie plutonu na posiłek). Określony sposób poruszania się po okręcie, ćwiczenie równomiernego biegania po trapie.
[01:24:39] Utrzymywanie hierarchii wśród żołnierzy, status „starszego” po półtora roku, sympatia ze strony żołnierzy wobec boh., tępienie „fali”, „nie musi być zamordyzm”.
[01:25:40] Alkohol techniczny na okręcie służył do chłodzenia armat i czyszczenia urządzeń nawigacyjnych – odpowiednio przefiltrowany przez chleb nadawał się do picia. Przechowywanie alkoholu przez boh. na polecenie oficera. Utrzymywanie dyscypliny w oddziale, unikanie picia alkoholu przez boh. Dyskomfort po wypiciu piwa.
[01:32:52] Kolega Rojek z Wrocławia. Zakaz wychodzenia na przepustki dla boh. przez całą służbę wojskową. Przymykanie oka przez oficerów na dokuczliwe, „nieprzyzwoite” zachowania żołnierzy ze starszego rocznika. [+]
[01:36:00] Uroczyste wyjście do cywila 14 kwietnia [1976]: przepłynięcie torem wodnym na Wały Chrobrego w Szczecinie przy dźwiękach muzyki, pożegnanie boh. przez dowódców, ucałowanie ziemi.
[01:39:30] Rozpoczęcie pracy w Merinoteksie, przekonanie o konieczności dawania przykładu młodszym robotnikom. Po wycieczce załogi do zakładu w Częstochowie starania boh. o możliwość umieszczenia obrazka Matki Boskiej Częstochowskiej na ścianie w miejscu pracy. „Załatwianie” prywatnych i służbowych spraw w zakładzie pracy. Wpływowy sekretarz POP Merinoteksu.
[01:44:15] Eskalacja pomysłów pracowników: podświetlenie obrazu Maryi lampkami, diodami, umieszczenie w gablocie, oświetlenie gabloty, zamontowanie schodków i półki na kwiaty, poświęcenie obrazu. Idea pracowników odprawienia mszy pod obrazem, przywiezienie księdza do przędzalni służbowym samochodem dyrektora. [++]
[01:50:20] Poszukiwanie księdza, zgoda młodego zakonnika Poleja 14 października [1981]. Msza z udziałem zastępcy dyrektora, przemowa I sekretarza zakładowego i zastępcy dyrektora – uroczystość z udziałem ok. dwóch tysięcy osób, nagrana przez boh. na magnetofon. Odśpiewanie „Boże coś Polskę”. Dystrybucja nagrania na kasetach, emitowanie przez megafony na dworcach kolejowych na trasie Iława-Gdańsk. Pogróżki ze strony SB. Nerwowe poszukiwanie taśm przez służby podczas rewizji w domu boh. po ogłoszeniu stanu wojennego. [++]
[01:57:23] Podjęcie pracy po wojsku w Merinoteksie. Jednostki pomocnicze fabryki: bufety, stołówki, smażalnie ryb, pralnia odzieży roboczej. Z okazji wizyty gospodarskiej Edwarda Gierka w Merinoteksie pojawienie się czekolady i bombonierek w bufetach. Czekolada dla honorowych dawców krwi.
[02:01:30] Zakaz zakupu słodyczy w bufecie zaskarżony przez boh. do przewodniczącego związków zawodowych. Obligatoryjna przynależność pracowników Merinoteksu do związków zawodowych. Bojaźliwy przewodniczący związkowy, odzyskanie „bezpodstawnie pobieranych składek” przez boh.
[02:06:00] Organizowanie struktur „Solidarności” w Merinoteksie. Duma boh. z powodu nieprzynależności do oficjalnych organizacji w PRL: harcerstwa, ZMS, PZPR. „Sprofanowanie” deklaracji przystąpienia do partii. [+]
[02:09:00] Wstępowanie do „S” członków PZPR oraz wcześniej działającego związku zakładowego. Ocena działania Wałęsy na rzecz osłabienia NSZZ „S” i wprowadzenia pluralizmu związkowego. „Samoorganizowanie się społeczeństwa byłoby niebezpieczne dla jakiejkolwiek władzy”.
[02:11:37] Wizyta Gierka w Merinoteksie: wielu funkcjonariuszy, tajniaków, straży zakładowej, „ustawiona” rozmowa z pracownicą przędzalni. Drobiazgowe przygotowania do wizyty, gruntowne porządki. Kolega Stanisław z Ostródy zamknięty profilaktycznie przez strażników. [+]
[02:16:30] Wiece w Merinoteksie potępiające protesty robotnicze Radomia i Ursusa w 1976 r. Zakładowy Dom Kultury „Prząśniczka”.
[02:19:23] Kierowanie się literą prawa w działalności rady pracowniczej. Zapis o przewodniej roli PZPR w Konstytucji PRL. Metody działania boh.: „stawanie w poprzek oczekiwań organizacji partyjnej”. Silna pozycja rady pracowniczej przy obsadzaniu stanowisk funkcyjnych i ustalaniu wysokości zarobków, siatki płac, zatwierdzaniu planów zakładu niezależnie od rekomendacji PZPR i SB. „Rozdawałem w ten sposób karty” jako sekretarz rady pracowniczej. [+]
[02:22:47] Działanie boh. na rzecz rozwoju przedsiębiorstwa i budowania dobrobytu załogi pomimo nacisków organizacji zakładowej partii.
[02:25:13] Działalność boh. na rzecz praw pracowniczych i poprawy warunków pracy, niechęć do działaczy istniejącego związku zawodowego. Postulaty likwidacji podwójnych etatów dla działaczy partyjnych i funkcjonariuszy SB. Gospodarskie podejście Rady Pracowniczej Merinoteksu. „Partia robotnicza nie reprezentuje robotników”.
[02:30:02] Początki zaangażowania społecznego boh. w zakładzie od 1980 r., rozumienie interesów zarówno przedsiębiorstwa, jak i załogi. Zebranie delegatów samorządu pracowniczego, wspieranych przez dyrektora.
[02:33:00] Wprowadzenie stanu wojennego 13 grudnia [1981]. Militaryzacja zakładu: dyrektor został komendantem. Poszukiwanie boh. przez SB, liczne kryjówki w zakładzie, tajemne przejścia do miasta. Wezwania przez dyrektora do składania „deklaracji lojalności”.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..