Joanna Muszkowska-Penson (ur. 1921, Warszawa) we wrześniu 1939 była świeżo upieczoną maturzystką. Swoją opowieść rozpoczyna wspomnieniem Haliny Nieniewskiej, nauczycielki francuskiego z liceum im. Królowej Jadwigi w Warszawie, która razem z nauczycielką polskiego Marią Strońską po wybuchu wojny rozpoczęły organizowanie tajnego nauczania oraz wciągnęły swoje uczennice do konspiracji. Pani Joanna została łączniczką i razem z koleżanką oraz Marią Karską pracowała na ul. Mokotowskiej, gdzie pod przykrywką sklepu z używaną odzieżą znajdował się lokal konspiracyjny i skrzynka kontaktowa. 23 marca 1941 do lokalu wpadło gestapo i aresztowało całą komórkę. Pani Joanna trafiła na Pawiak, była przesłuchiwana w Al. Szucha. W więziennym szpitalu spotkała ukochaną nauczycielkę francuskiego, skatowaną podczas przesłuchań. Z pierwszym kobiecym transportem trafiła do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, gdzie m.in. była świadkiem doświadczeń medycznych przeprowadzanych na więźniarkach, a także pomocy, udzielanej Polkom przez niemiecką komendantkę Johannę Langefeld (po wojnie uratowaną od więzienia właśnie przez byłe polskie więźniarki). Po wyzwoleniu obozu w kwietniu 1945 pani Joanna wróciła do Polski, odnalazła rodzinę i rozpoczęła studia medyczne - wierna postanowieniu z okresu pobytu w obozie, że nawet w najbardziej nieludzkich czasach lekarz jest kimś, kto może przynieść innym ukojenie i nadzieje.
mehr...
weniger
[00:00:10] Ostatnie wakacje przed wojną – wyjazd z mamą i bratem na Wileńszczyznę.
[00:01:24] Boh. uczyła się w szkole im. Królowej Jadwigi – wychowanie w duchu patriotycznym. Po wojnie boh. odnalazła jedną koleżankę z klasy. Rodziców odnalazła w Łodzi. Działalność Państwowego Urzędu Repatriacyjnego – pomoc w szukaniu rodzin.
[00:04:58] Po wyzwoleniu boh. wyszła z obozu wraz z grupą uwolnionych więźniarek, którymi opiekowała się prof. Urszula Wińska – droga przez Niemcy, nocowanie w stodołach.
[00:07:05] Kobiety wyszły z obozu eskortowane przez esesmanki, które po drodze zdjęły mundury i odłączyły się od grupy. Po dojściu do polskiej granicy byłe więźniarki wsiadły do pociągu – boh. w pasiaku przyjechała do Łodzi. Incydent z portierem w hotelu, w którym mieszkali rodzice. W Łodzi działała już Wolna Wszechnica Polska, w której wykładał ojciec boh. Spotkanie z rodzicami – wpływ boh. na nich. Ojciec zapisał boh. na studia – zachowanie koleżanki podczas wykładu. [+]
[00:16:28] Boh. podjęła pracę jako recepcjonistka u dentysty. Na uczelni spotkała koleżanki i kolegów z Warszawy oraz wiele osób po trudnych wojennych przejściach.
[00:18:29] Boh. będąc w Ravensbrück korespondowała z rodzicami. Przed wojną rodzina mieszkała przy ul. Okólnik, ojciec pracował w bibliotece Ordynacji Krasińskich.
[00:20:33] Wracając z obozu boh. przyjechała do Łodzi, po pewnym czasie odwiedziła Warszawę – wrażenia z miasta, biblioteka Krasińskich przy u. Okólnik nie była zniszczona.
[00:22:45] Boh. opowiadając rodzicom o obozie starała się unikać drastycznych szczegółów. Wiele koleżanek boh., m.in. Dembowska [Małgorzata] zginęło w Ravensbrück.
[00:24:37] Refleksje na temat wojny, o której boh. chciała zapomnieć.
[00:27:10] Nastroje społeczne po wojnie, przyzwyczajenie ludzi do okupacji, bieda powojennych lat. Powody przeniesienia uczelni do Łodzi.
[00:29:38] Boh. zdała maturę w 1939 r. i część egzaminów na Uniwersytet Warszawski – spalenie dokumentów wraz z budynkiem na UW. Wiele nauczycielek w szkole im. Królowej Jadwigi uczestniczyło w I wojnie światowej, jedna z nauczycielek przyszywała guzik Piłsudskiemu.
[00:32:18] Spotkanie z rodzicami po wojnie. Pokoje w Hotelu Grand były przeznaczone na mieszkania dla pracowników Uniwersytetu. Wspomnienia koleżanki Dembowskiej i jej matki, które rozstrzelano w obozie – przyjazdy komisji, która wyznaczała ludzi do egzekucji.
[00:34:27] Osoby idące na śmierć wiedziały o tym wcześniej – powody wyrzutów sumienia boh. Noce przed egzekucją. [+]
[00:36:53] Więźniarki nie wiedziały, która z nich zostanie rozstrzelana – przysyłanie list skazanych z Warszawy. Przesłuchania w Gestapo – boh. przebywała w piwnicy, zakaz rozmów ze współwięźniami. Technika bicia podczas przesłuchań. [+]
[00:39:15] Umieralność w obozie – choroby zakaźne. Warunki higieniczne – mycie się w umywalni na dworze. Podczas okupacji boh. należała do ZWZ – praca w komisie, który był przykrywką dla konspiracyjnej działalności. Popularność komisów podczas okupacji. Boh. należała do komórki „Album”, której szefowała Marta Frankowska, przed wojną dyrektorka szkoły im. Królowej Jadwigi. Udział nauczycielek w konspiracji.
[00:43:31] Przesłuchanie w Gestapo, wymuszanie zeznań biciem – działalność konfidentów. Przejazdy więźniarką z odkrytym dachem przez miasto. Dzięki organizacji pomagającej więźniom boh. miała kontakt z rodzicami – pisanie grypsów.
[00:46:10] Po aresztowaniu boh. bała się o rodziców, ale Niemcy ich nie aresztowali – próba ratowania boh. podjęta przez ojca. Pobyt w „przejściówce” na Pawiaku – wyjazdy na przesłuchania. Polska strażniczka przekazywała wiadomości rodzinom więźniarek i zaniosła list rodzicom. Boh. spotkała ją w Ravensbrück, strażniczka była więźniarką obozu. [+]
[00:49:40] Powody, dla których warszawiacy zamieszkiwali po wojnie w Łodzi. Początki uniwersytetu, działalność rektora Wolnej Wszechnicy prof. Viewegera.
[00:51:11] Refleksje na temat wojny i jej ofiar. Stosunek do powojennej władzy, ostrożność w kontaktach z ludźmi. W więzieniu na Pawiaku obawiano się donosicieli spośród współwięźniów. Zabieranie ludzi na egzekucje w Palmirach, egzekucje na Pawiaku.
[00:54:34] Przybycie na Pawiak – boh. została zabrana z lokalu konspiracyjnego przy ul. Mokotowskiej. Komisem kierowała Maria Karska. W tym samym mieszkaniu pokój wynajmowała inna konspiracyjna organizacja, która miała tam radiostację. Przyczyny aresztowania – wpadka łącznika z adresami.
[00:57:45] Małgosia Dembowska mieszkała na Żoliborzu i tam należała do ZWZ, jej matka także została aresztowana. Powody wywiezienia boh. do obozu koncentracyjnego, obawa przed rozstrzelaniem.
[01:00:25] Na porannym apelu strażniczka wyczytywała nazwiska osób, które zabierano – miejsce straceń w obozie. Egzekucji dokonywano, gdy więźniowie byli w pracy. Rozstrzeliwanie więźniów z karnego bloku. Przywożenie wyroków śmierci z Berlina – przyjazdy kompanii egzekucyjnej. Powody wywiezienia do obozu nastoletniej Kazi Pobiedzińskiej i jej matki. Wspomnienie Basi Pietrzyk. Refleksje o wyzwalaniu złych cech podczas wojny.
[01:07:33] Poranne i wieczorne apele – raportowanie przez strażniczkę komendantce obozu. Wspomnienie strażniczek obozowych: Doroty Binz (jej zachowanie wobec więźniarek, bicie po nogach) i Marii Mandl – policzkowanie więźniarek. Przedwojenne opinie o Niemcach.
[01:15:48] Apel po ucieczce więźniarki z obozu. Sylwetka uciekinierki Eugenii Kocwy. Kary dla więźniarek złapanych podczas próby ucieczki. W obozie były dwa bloki karne – niewielkie racje żywieniowe, bicie więźniarek.
[01:25:13] Boh. była na Pawiaku w celi dla małoletnich – wiele osób z celi wywieziono do Ravensbrück. Pomoc organizowana przez RGO, dostawy mleka i leków. Pomoc strażniczki Stasiuni w kontaktach z rodzinami – wizyta w domu boh.
[01:28:28] Najmłodsza z transportu była Basia Pietrzak [Pietrzyk].
[01:31:17] Boh. nie znała Anny Białek, znała tylko osoby ze swojego transportu i te, z którymi mieszkała bądź pracowała.
[01:32:17] Rozmowa o Witoldzie Pileckim. O wartościach przekazanych przez „Solidarność”. Boh. mówi, czym jest dla niej honor, patriotyzm, empatia, uczciwość, współpraca, solidarność – wspomnienie Lecha Wałęsy, opinia na jego temat. Refleksje na temat stuletniego życia – powroty pamięcią do rzeczy, które się nie udały.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..