Zygmunt Żebrowski (ur. 1926, Liw) jest najstarszym z sześciorga dzieci Pelagii i Lucjana Żebrowskich. Przed wojną jego ojciec pracował przy budowie dróg oraz w warsztacie kołodziejskim, w którym robiono także wozy i bryczki. Matka była krawcową. Rodzina miała niewielkie gospodarstwo rolne. Zygmunt Żebrowski chodził do szkoły powszechnej w Liwie, siódmą klasę ukończył w Węgrowie. Podczas okupacji był świadkiem morderstw dokonywanych na ludności żydowskiej w Węgrowie oraz Liwie.
00:00:01 Autoprezentacja boh. urodzonego w 1926 r. w Liwie.
00:00:20 Prezentacja rodziców Pelagii i Lucjana Żebrowskich. Boh. miał pięcioro rodzeństwa, zajęcia rodziców.
00:01:55 Bieda w okresie międzywojennym – wiele osób zajmowało się żebraniną. Ojciec pracował przy budowie dróg. Nastroje w niepodległej Polsce.
00:04:49 Boh. pojechał na Ziemie Odzyskane – powód powrotu do Liwu.
00:05:22 W okolicach mieszkała ludność wyznania prawosławnego. Babcia boh. była akuszerką, ojciec uczył się fachu w zakładzie stryja, w którym robiono bryczki – „zapłata” za naukę.
00:08:55 Boh. recytuje wiersz o śmierci Marszałka Piłsudskiego. Żydzi mieszkający w okolicy trudnili się rzemiosłem i handlem. Specyfika pracy kołodzieja. Przygoda z sąsiadem Szmulem podczas przeprawy przez Liw.
00:14:25 Podczas okupacji dzieci musiały oddać polskie podręczniki. Boh. chodził do szkoły w Węgrowie – „Stern” jako podręcznik do nauki niemieckiego. Folksdojcze w ziemi liwskiej. Sytuacja polityczna przed wojną – granica wschodnia.
00:17:30 Kontyngenty podczas okupacji. Organizacja obozu w Treblince, przedwojenny komunista Grabowski siedział w obozie dwa lata.
00:20:45 Rozmowa ojca z miejscowym komunistą, który chwalił się, że po zmianie władzy dostanie ziemię najbogatszego gospodarza Gawora. Po wyjściu z Treblinki komunista przyszedł do ojca po jedzenie.
00:23:02 Znajomy piekarz Grynberg z Węgrowa ukrywał się w pobliskim lesie. Przed wojną ojciec kupił kawałek ziemi, Niemcy bili boh., gdy przejeżdżał przez most, by dojechać na pole. Sąsiad Zaręba ukrywał Grynberga w zabudowaniach na polu ojca – jego reakcja, gdy się o tym dowiedział. [+]
00:28:30 Łapanka w Liwie, przeszukiwanie przez Niemców obór w poszukiwaniu niezakontraktowanych zwierząt. Pozwolenie na zmielenie zboża w młynie. Boh. jeszcze ma żarna, których rodzina używała w czasie okupacji.
00:30:48 Wymordowanie Żydów w gospodarstwie Franciszka Wojtyry – wracając z młyna boh. i ojciec słyszeli krzyki dobiegające z zabudowań. Podejrzewano, że to Wojtyra z kolegami zabił Żydów, którzy się u niego ukrywali. Postępowanie krawca Surały. [+]
00:36:24 Oskarżenia Żydówki, która przeżyła okupację uratowana przez rodzinę Wójcików.
00:38:00 Wspomnienie dwudziestolecia międzywojennego.
00:38:54 W mordowaniu Żydów brali udział sąsiedzi. Żydzi chodzili kopać torf, ale na noc musieli wracać do getta – pomoc udzielana przez rodzinę Klemów. Wójcik ukrywał żydowską dziewczynkę. Opinia na temat rytualnego uboju zwierząt.
00:42:48 Żydów [rodzinę Poziomków] przechowywał Ignacy Dębski. Po wojnie jeden z uratowanych chciał wrócić do handlu i zamawiał wóz u ojca.
00:44:54 Dalsze losy Wójcika i ocalonej dziewczynki – wyjazd do USA. Wspomnienie rodziny Dębskich, którzy uratowali żydowską rodzinę. Opinia boh. o Żydach.
00:47:15 Funkcjonowanie getta w Węgrowie. Boh. widział żołnierza, który konno tratował Żydów, jednego zabijając.
00:49:05 Boh. widział zabicie Żyda przez niemieckiego żandarma. Likwidacja getta – wywożenie Żydów wozami do Treblinki. Łapanki w okolicy – boh. z kolegami zrobił schron w stodole u Cieplińskich. Chłopcy ze schronu widzieli Niemców przeszukujących budynki gospodarcze – pobicie Szczepanika i syna Rogali. [+]
00:54:35 Zdanie boh. na temat Niemców – wyjazd do pracy w Niemczech, stosunek do pracy w niedzielę.
00:57:05 Syn Rogali i Szczepanik zostali zaprowadzeni do remizy, a potem rozstrzelani. Wspomnienie dziadka Szczepanika, który grał na harmonii.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..