Żebrowski Zygmunt
Zygmunt Żebrowski (ur. 1926, Liw) jest najstarszym z sześciorga dzieci Pelagii i Lucjana Żebrowskich. Przed wojną jego ojciec pracował przy budowie dróg oraz w warsztacie kołodziejskim, w którym robiono także wozy i bryczki. Matka była krawcową. Rodzina miała niewielkie gospodarstwo rolne. Zygmunt Żebrowski chodził do szkoły powszechnej w Liwie, siódmą klasę ukończył w Węgrowie. Podczas okupacji był świadkiem morderstw dokonywanych na ludności żydowskiej w Węgrowie oraz Liwie.
mehr...
weniger
00:00:01 Autoprezentacja boh. urodzonego w 1926 r. w Liwie.
00:00:20 Prezentacja rodziców Pelagii i Lucjana Żebrowskich. Boh. miał pięcioro rodzeństwa, zajęcia rodziców.
00:01:55 Bieda w okresie międzywojennym – wiele osób zajmowało się żebraniną. Ojciec pracował przy budowie dróg. Nastroje w niepodległej Polsce.
00:04:49 Boh. pojechał na Ziemie Odzyskane – powód powrotu do Liwu.
00:05:22 W okolicach mieszkała ludność wyznania prawosławnego. Babcia boh. była akuszerką, ojciec uczył się fachu w zakładzie stryja, w którym robiono bryczki – „zapłata” za naukę.
00:08:55 Boh. recytuje wiersz o śmierci Marszałka Piłsudskiego. Żydzi mieszkający w okolicy trudnili się rzemiosłem i handlem. Specyfika pracy kołodzieja. Przygoda z sąsiadem Szmulem podczas przeprawy przez Liw.
00:14:25 Podczas okupacji dzieci musiały oddać polskie podręczniki. Boh. chodził do szkoły w Węgrowie – „Stern” jako podręcznik do nauki niemieckiego. Folksdojcze w ziemi liwskiej. Sytuacja polityczna przed wojną – granica wschodnia.
00:17:30 Kontyngenty podczas okupacji. Organizacja obozu w Treblince, przedwojenny komunista Grabowski siedział w obozie dwa lata.
00:20:45 Rozmowa ojca z miejscowym komunistą, który chwalił się, że po zmianie władzy dostanie ziemię najbogatszego gospodarza Gawora. Po wyjściu z Treblinki komunista przyszedł do ojca po jedzenie.
00:23:02 Znajomy piekarz Grynberg z Węgrowa ukrywał się w pobliskim lesie. Przed wojną ojciec kupił kawałek ziemi, Niemcy bili boh., gdy przejeżdżał przez most, by dojechać na pole. Sąsiad Zaręba ukrywał Grynberga w zabudowaniach na polu ojca – jego reakcja, gdy się o tym dowiedział. [+]
00:28:30 Łapanka w Liwie, przeszukiwanie przez Niemców obór w poszukiwaniu niezakontraktowanych zwierząt. Pozwolenie na zmielenie zboża w młynie. Boh. jeszcze ma żarna, których rodzina używała w czasie okupacji.
00:30:48 Wymordowanie Żydów w gospodarstwie Franciszka Wojtyry – wracając z młyna boh. i ojciec słyszeli krzyki dobiegające z zabudowań. Podejrzewano, że to Wojtyra z kolegami zabił Żydów, którzy się u niego ukrywali. Postępowanie krawca Surały. [+]
00:36:24 Oskarżenia Żydówki, która przeżyła okupację uratowana przez rodzinę Wójcików.
00:38:00 Wspomnienie dwudziestolecia międzywojennego.
00:38:54 W mordowaniu Żydów brali udział sąsiedzi. Żydzi chodzili kopać torf, ale na noc musieli wracać do getta – pomoc udzielana przez rodzinę Klemów. Wójcik ukrywał żydowską dziewczynkę. Opinia na temat rytualnego uboju zwierząt.
00:42:48 Żydów [rodzinę Poziomków] przechowywał Ignacy Dębski. Po wojnie jeden z uratowanych chciał wrócić do handlu i zamawiał wóz u ojca.
00:44:54 Dalsze losy Wójcika i ocalonej dziewczynki – wyjazd do USA. Wspomnienie rodziny Dębskich, którzy uratowali żydowską rodzinę. Opinia boh. o Żydach.
00:47:15 Funkcjonowanie getta w Węgrowie. Boh. widział żołnierza, który konno tratował Żydów, jednego zabijając.
00:49:05 Boh. widział zabicie Żyda przez niemieckiego żandarma. Likwidacja getta – wywożenie Żydów wozami do Treblinki. Łapanki w okolicy – boh. z kolegami zrobił schron w stodole u Cieplińskich. Chłopcy ze schronu widzieli Niemców przeszukujących budynki gospodarcze – pobicie Szczepanika i syna Rogali. [+]
00:54:35 Zdanie boh. na temat Niemców – wyjazd do pracy w Niemczech, stosunek do pracy w niedzielę.
00:57:05 Syn Rogali i Szczepanik zostali zaprowadzeni do remizy, a potem rozstrzelani. Wspomnienie dziadka Szczepanika, który grał na harmonii.
mehr...
weniger