Kazimiera Zagórska z d. Krogulec (ur. 1935, Pieńki) urodziła się jako średnia córka w rodzinie, gospodarującej na 36 hektarach na Wołyniu. W marcu 1943 podczas ataku nacjonalistów ukraińskich zdołali uciec z domu. Ratunek i schronienie znaleźli w sąsiednich Pendykach, w domu Ukraińca Iwana (nazwisko nieznane). Następnie dotarli do Łucka, gdzie przez kolejne dwa i pół roku mieszkali w zabudowaniach Katedry Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz kolegium jezuickiego, wraz z grupą innych uciekinierów z okolicznych wiosek. W lipcu 1944 po wkroczeniu Armii Czerwonej ojciec pani Kazimiery został wcielony do wojska i słuch o nim zaginął. W grudniu 1944 pani Kazimiera z matką i siostrami przyjechała do Polski i osiadły w Starej Wsi k. Kraśniczyna w powiecie krasnystawskim – w 3-hektarowym, zaniedbanym gospodarstwie po wysiedlonych Ukraińcach. Pani Kazimiera w 1949 roku ukończyła miejscową szkołę podstawową, a w 1953 roku – technikum chemiczne w Zgierzu. Pracowała w Zakładach Przemysłu Chemicznego „Boruta” w Zgierzu. W 1958 roku przeprowadziła się do męża (zawodowego oficera) do Modlina, a następnie do Ostrowi Mazowieckiej, gdzie pracowała jako laborantka w jednostce wojsk chemicznych. W 1968 roku sprowadziła się do Sanoka, gdzie mieszka do dziś.
mehr...
weniger
00:00:10 Autoprezentacja boh. urodzonej w listopadzie 1935 r. w Pieńkach na Wołyniu.
00:00:37 Sześcioletnia boh. mieszkała z pięcioosobową rodziną w Pieńkach. Napad Ukraińców na wieś w lutym 1942 r. – ucieczka rodziny do pobliskich Pieniek Pendyckich – zachowanie mieszkańców. Podczas ostrzału wsi z lasu rodzina ukryła się w drewutni. Zabijanie mieszkańców wsi, rabunek i podpalanie domów. Podpalenie strzechy na drewutni – spotkanie oko w oko z uzbrojonym Ukraińcem – wędrówka przez rabowaną wieś. Rodzinę zawołał znajomy Ukrainiec Iwan, który ukrył ich w swoim domu. [+]
00:08:15 Tato znał Iwana sprzed wojny, pomoc Iwana w pracach gospodarskich. Ukrywanie się rodziny w ukraińskim domu. [+]
00:10:00 Ucieczka mieszkańców wsi do Cumania. Przyjście mieszkańców pobliskiej wsi na odsiecz. Wyjazd rodziny do Cumania – pożegnanie z gospodarzami, którzy uratowali im życie. [+]
00:13:40 Przyjazd uciekinierów do Łucka – zatrzymanie się rodziny w zabudowaniach należących do katedry św. Piotra i Pawła. Napływ uciekinierów do klasztoru – warunki bytowe, wyżywienie. [+]
00:16:30 Inspekcje Niemców, którzy wybierali młodych ludzi i rodziny na przymusowe roboty. Ciągły napływ uciekinierów z miejsc zagrożonych napadami Ukraińców. [+]
00:18:20 Dwutygodniowe walki o Łuck w 1944 r. [+]
00:19:14 W lipcu 1944 r. ojciec został wcielony do wojska. Aresztowanie księży i zamknięcie kościoła – rodzina boh. zatrzymała się w domu, gdzie mieszkali Polacy. [+]
00:20:53 Sierpień 1944 – spisy polskiej ludności. Mama zapisała się na wyjazd do Polski. [+]
00:22:13 Wyjazd do Polski w grudniu 1944 r. – pakowanie ludzi do bydlęcych wagonów. Dwutygodniowa podróż do Chełma – ucieczki do lasu podczas przelotów nieprzyjacielskich samolotów. Warunki podczas podróży w czasie mroźnej zimy – śmiertelność wśród starszych osób. [+]
00:25:17 Przyjazd do Krasnegostawu, wyjazd furmanką do Starej Wsi koło Kraśniczyna. Mama z trójką dzieci zamieszkała w nędznej chacie, z której wysiedlono ukraińską rodzinę. Przed wojną rodzina miała 36 hektarów ziemi, w 1941 r. rodzina wprowadziła się do nowego domu – opis pomieszczeń, mroźna i śnieżna zima 1941-42 w niewykończonym domu. [+]
00:29:30 W styczniu 1945 mama z dziećmi zamieszkała w niewielkim poukraińskim gospodarstwie w Starej Wsi, którego mama oficjalnie nie przyjęła. Nowy gospodarz wyrzucił rodzinę z domu. Przyjęcie rodziny przez gospodarza, u którego mama musiała odpracować mieszkanie.
00:31:42 Edukacja boh. i jej siostry Jadzi. Boh. pasła krowy właściciela domu, który dawała jedzenie za pracę.
00:32:55 Dziewięcioletnia siostra Jadzia wyjechała do Warszawy, by pracować jako opiekunka dwójki dzieci. Boh. i mama pracowały i mieszkały w gospodarstwie Józefa Husa.
00:34:28 W 1949 r. boh. skończyła szkołę podstawową w Kraśniczynie. Dodatkowa praca mamy w domu miejscowej położnej, której córka Klara mieszkała w Łodzi, gdzie jej mąż był dyrektorem Technikum Chemicznego. Przyjazd córki i zięcia na wakacje – spotkanie boh. z dyrektorem szkoły – wyjazd do Zgierza na egzamin. Po zdanym egzaminie boh. została w Zgierzu. [+]
00:39:30 Nauka w szkole laborantów chemicznych. Po ukończeniu szkoły w 1953 r. boh. podjęła pracę w Zakładach Przemysłu Chemicznego „Boruta”.
00:40:18 W 1958 r. boh. wyszła za mąż za por. Franciszka Zagórskiego i zamieszkała w Modlinie. Przeprowadzka do Ostrowi Mazowieckiej, gdzie stacjonowała jednostka wojsk chemicznych. Mąż pracował w sztabie, a boh. w laboratorium. Możliwość awansu męża – pierwsze wrażenia po przyjeździe do Sanoka.
00:44:08 Położenie wsi Pieńki – widok polskiego wojska ciągnącego na wschód w 1939 r. Do domu przyszedł oficer, dezerter, który przez rok mieszkał z rodziną, a potem wyjechał, ale przysyłał listy do rodziców. [+]
00:47:03 Rozmieszczenie gospodarstw w Pieńkach, wiejska bieda. Na wsi gromadzono materiały do budowy szkoły.
00:48:28 Podróż z rodziną w ojczyste strony. Przyjazd do wsi Derażne, wizyta na zaniedbanym cmentarzu. Zdewastowany kościół i wyremontowana cerkiew. Jedynym śladem po wsi Pieńki były zdziczałe drzewa owocowe. Wizyta u matki ukraińskiego kierowcy. Spalenie wsi po napadzie – boh. myślała, że w ich domu ktoś mieszka. [+]
00:57:10 Mama boh. nie chciała małego i zaniedbanego poukraińskiego gospodarstwa w Starej Wsi. Zabranie mamy do Warszawy. Obecne życie boh., zadowolenie z powodu wizyty ekipy z Instytutu i możliwości opowiedzenia swojej historii
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania]
00:58:36 Organizowanie się Ukraińców po wkroczeniu Niemców na Wołyń – pierwsze napady na małe polskie wioski i odosobnione gospodarstwa. Działalność samoobrony – pilnowanie gospodarstw. [+]
01:01:49 Okrążanie wsi przez Ukraińców - ucieczka rodziny nad ranem.
01:03:00 Czuwanie w nocy – ostrzeżenie przez ojca o zbliżających się Ukraińcach i ucieczka rodziny z domu. Na drugi dzień ojciec przyszedł do domu i wypuścił zwierzęta gospodarskie – wyjazd wozem do Cumania. [+]
01:05:21 W Pieńkach mieszkało dwóch Ukraińców, jeden prowadził sklep, a drugi kuźnię. Właściciel sklepu ostrzegał przed napadem ojca, który nie chciał opuścić ojcowizny. Dziadek boh. służył w carskim wojsku i potem dostał ziemię nad Horynką (Horyńką). [+]
01:09:01 Boh. nie pamięta nazwisk Ukraińców, którzy ostrzegali oraz pomogli rodzinie.
01:10:58 Ucieczka do Pendyk – postawa ciotki, u której rodzina chciała się schronić. Ostrzał wsi. Schrony w domach i stodołach. Rabowanie gospodarstw, podpalenie wsi. [+]
01:14:10 Mroźna zima w nowym domu rodziny w Pieńkach, prowizoryczne ogrzewanie. Rozkład pomieszczeń w domu.
01:16:47 Podczas napadu na Pendyki rodzina schowała się w drewutni. Wyjście i spotkanie z uzbrojonym Ukraińcem. Zawołanie rodziny przez znajomego Ukraińca Iwana, który ukrył ich w swoim domu. Wyjazd ze wsi – pożegnanie z gospodarzem. [+]
01:21:36 Ojciec zatrudniał Iwana do dorywczych prac. Wyjazdy grup rolników na targ do Równego.
01:23:45 Rabunek wsi Pendyki przez Ukraińców. Zachowanie ojca i Iwana w noc po napadzie. Zgliszcza wsi. [+]
01:25:17 Ojciec zabrał z domu ubrania i pierzyny. Umeblowanie domów. Monotonne jedzenie – mięso po przedświątecznym świniobiciu, przechowywanie jedzenia w piwnicy. Różnica mieszkania w domu krytym strzechą i blachą – suszenie owoców pod blaszanym dachem.
01:30:12 Powrót ojca do domu, wypuszczenie zwierząt gospodarskich.
01:31:39 Powroty niektórych uciekinierów mieszkających w klasztorze do domów. Rodzice nie chcieli wracać do domu. Droga na skróty do kościoła między domami Ukraińców.
01:33:24 Wypiek domowego chleba.
01:35:05 Rodzina nie zostawiła w domu niczego wartościowego. Prace domowe: pranie przy studni na tarze (nie robiono prania zimą). Wyrób płócien, z których szyto ubrania, przędzenie razem z sąsiadkami. Bielenie – proces technologiczny. Wyrób tkanin na krosnach. Nici lniane i konopne, wyrób worków. [+]
01:42:44 Wyrób lnianych kilimów. Naturalne farbowanie i czyszczenie bez wody. Szycie kufajek wypełnianych lnem.
01:44:47 W Pieńkach mieszkały dwie ukraińskie rodziny, ale boh. nie pamięta nazwisk. Iwan, który pomógł rodzinie, mieszkał w Pendykach, wygląd jego i żony, sytuacja materialna i zdrowotna rodziny. Opieka zdrowotna na Kresach – szpitale w dużych miastach. Odzież Iwana. Wyrób tkanin i szycie płóciennych koszul przez mamę. Ubrania robocze i odświętne – przechowywanie butów przez ojca. Opis chaty Iwana i jej umeblowanie.
01:52:36 Umeblowanie nowego domu w Pieńkach.
01:53:33 Dwie córki Iwana wyjechały do rodziny na Lubelszczyźnie. W Starej Wsi koło Kraśniczyna mieszkało tylko pięć polskich rodzin, w kraśniczyńskiej szkole uczyły się ukraińskie dzieci.
01:55:07 Zgierz w latach 50. Boh. pracowała w zakładach chemicznych „Boruta” – inne zakłady pracy w mieście. Zespół szkół zawodowych w Zgierzu – początki szkoły, jej organizacja w nowym budynku.
01:59:06 Przyjście Ukraińców do domu Iwana – jego odpowiedź na pytanie o rodzinę boh.
02:00:02 Adwokat Drohomirecki mieszkał z rodziną w Derażnem, jego losy w czasie okupacji – zabranie go z domu przez Ukraińców. Żona Drohomireckiego przeniosła się z dziećmi do domu boh. w Pieńkach. Wspólna ucieczka ze wsi – zatrzymanie Drohomireckiej przez Ukraińców i jej uwolnienie, jako Ukrainki.
02:09:01 Pani Drohomirecka zapraszała rodzinę boh. na herbatę po niedzielnej mszy. Boh. nie zna jej losów po odłączeniu się od uciekinierów. 02:10:49 [Boh. otrzymała listę nazwisk mieszkańców wsi Pieńki (poszukiwanie okularów).] Boh. nie kojarzy nazwisk z otrzymanej listy. W Pendykach mieszkała ciotka Józefa Potrzeszcz. Dociekanie, jak miał na nazwisko Iwan. Nazwiska sąsiadów w Pieńkach: Bunio, Tkaczuk, Żebrowski, Ramus, Kruk, Spodło. Zabawy boh. z córką ciotki Józefy Potrzeszcz.
02:17:35 Wiejskie zebrania przed wojną, przygotowania do budowy szkoły w Pieńkach – fundamenty pod budynek. Postawa Iwana wobec Polaków.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..