Stanisława Szarycz z d. Łosińska (ur. 1930, Planty, obecnie Białoruś) – jej ojciec był osadnikiem wojskowym, który walczył m.in. w wojnie polsko-bolszewickiej. Matka zajmowała się domem. W lutym 1940 rodzina została deportowana do specposiołka Kiarnysz w archangielskiej obłasti, gdzie dorośli pracowali przy wyrębie tajgi. Po amnestii rodzina przeniosła się do Siji, a gdy ojciec pani Stanisławy poszedł do Armii Berlinga, reszta rodziny wyjechała do Skorohodowa k/Połtawy na Ukrainie. Po powrocie w 1945 roku do Polski pani Stanisława osiadła we Wrocławiu i pracowała we Wrocławskiej Przędzalni Czesankowej przy ul. Stabłowickiej.
00:00:10 Autoprezentacja boh. urodzonej w 1930 r.
00:00:25 Prezentacja rodziców: Antoniny i Ludwika. Ojciec był osadnikiem wojskowym, do lutego 1940 r. rodzina mieszkała w osadzie Planty w woj. nowogródzkim. Boh. miała ośmioro rodzeństwa, przed wojną szóstka chodziła do szkoły
00:01:30 W chwili wybuchu wojny boh. miała 9 lat i zaczęła naukę w trzeciej klasie, wspomnienie rodzeństwa. Szkoła mieściła się w domu wójta Orzechowskiego, starsze rodzeństwo uczyło się w Ostrowie.
00:02:46 Po 17 września 1939 utworzono szkołę białoruską. Rekwizycje zwierząt gospodarskich. Powrót do domu siostry mieszkającej w Baranowiczach.
00:03:39 10 lutego 1940 r. – wejście czterech żołnierzy do domu, skucie ojca i brata, rewizja w domu, krótki czas na spakowanie się. Wyprowadzanie koni ze stajni – incydent z klaczą. Wyjazd saniami, widok sań, którymi wywożono sąsiadów z osady. Przyjazd do Leszna, gdzie zgromadzono osadników w bożnicy. Podstawienie pociągu – załadowanie rodzin do wagonów, opis wnętrza. [+]
00:07:54 Droga na Syberię – zachowanie ludzi w wagonie. Warunki w podróży – otwarcie drzwi po trzech dniach jazdy, wyjście po wodę, posiłek dla zesłańców. Zdobywanie śniegu do picia przez dziurę, która służyła do załatwiania potrzeb naturalnych. [+]
00:09:34 Przyjazd do Archangielska, rozlokowanie zesłańców w szkole. Przewiezienie rodziny do posiołka w tajdze – pluskwy i karaluchy w izbie. Nakaz wyjścia do pracy przy wyrębie tajgi. Boh. opiekowała się trójką młodszego rodzeństwa. Ukaranie kolegi, który chciał pomóc siostrze Władzi w zaprzęganiu konia. Po trzech miesiącach starsze rodzeństwo zabrano do innych posiołków. [+]
00:12:17 Wysoka śmiertelność wśród zesłańców – śmierć sześciorga członków rodziny Białobrzeskich, brak możliwości leczenia. Racje żywnościowe tylko dla pracujących. Przyjazdy listonoszki, która odkupowała rzeczy od zesłańców. Gotowanie końskiej padliny przez mamę. Rodzina przebywała w lesopunkcie Kiarnysz do amnestii w 1941 r. [+]
00:15:00 Tata dowiedział się o amnestii i chciał wyjechać z posiołka – rozmowa z naczelnikiem. Droga rodziny pieszo przez tajgę, spotkanie umierającego Polaka. Zatrzymanie się na nocleg we wsi nad Dwiną – praca rodziców przy rozładunku ziemniaków, pierwsze ziemniaki zjedzone na Syberii. Postawa Rosjanina, który przyjął rodzinę na nocleg. Wyżywienie zesłańców – skromne racje chleba. Tata i brat dostali pieniądze na pracę i rodzina mogła zapłacić za przeprawę parostatkiem. Sztorm na rzece – przybycie do Jemiecka, gdzie przy spławie drewna pracowali Polacy. Spotkanie z bratem Adamem, który pracował przy spławie. [+]
00:21:17 Przybycie rodziny do Siji. Zimą przyszedł brat Adam, który szedł do Armii Andersa – jego wygląd i ubranie. Brat dotarł do wojska, gdzie trafił do szpitala. W Siji boh. opiekowała się młodszymi braćmi – choroba jednego z nich. Wiadomość, że w szpitalu w Jemiecku leży siostra Marysia – jej śmierć i pochowanie przez tatę. Śmierć młodszego brata. Pobyt w Siji z rodzinami Białobrzeskich i Onoszków. Choroba Romci Białobrzeskiej – jej współczesne losy. [+]
00:24:36 Poprawa wyżywienia: korzonki, kradzieże zgniłych ziemniaków – pieczenie placków. Opieka boh. nad młodszym rodzeństwem. Tato i siostra Władzia poszli do wojska, a rodzina wyjechała na Ukrainę – pobyt w posiołku między Połtawą a Charkowem. Boh. spotkała Ukraińca, który częstował dzieci truskawkami. Wygląd zesłańców, brak środków czystości, wszawica i pluskwy. Praca członków rodziny w polu, zbieranie kłosów zboża, praca w sadach. Stosunek miejscowej ludności do Polaków, opieka boh. nad grupą polskich dzieci – śpiewanie pieśni legionowych podczas pracy. Pilnowanie upraw przez uzbrojone strażniczki – powody kradzieży owoców podczas burzy. Praca za jedzenie. [+]
00:33:05 Przyjazd ojca z wojska do Skorohodova, radość dzieci. Boh. zachorowała na malarię i znalazła się w szpitalu – leczenie chininą. Wiadomość o wyjeździe do Polski. Boh. wyjeżdżając z Ukrainy była pewna, że wraca do domu w Plantach. Zabranie chorych do szpitala po przekroczeniu granicy. [+]
00:36:46 Przyjazd do Wrocławia – spotkanie z ojcem. Początki na Ziemiach Odzyskanych – grupowe wyjazdy do Wrocławia po chleb. Ataki za strony czerwonoarmistów, gwałty i rozboje. Rodzina zamieszkała w Ratyniu, gdzie ojciec był gajowym. Budowa torów kolejowych w czynie społecznym. [+]
00:38:59 Boh. poszła do pracy, wyszła za mąż, jest matką szóstki dzieci, ma wnuki i prawnuki.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania]
00:40:16 Początek wojny, niemieckie naloty, atmosfera w domu. Rodzina nie spodziewała się ataku ze strony Związku Radzieckiego, wkroczenie Armii Czerwonej – aresztowanie wójta, rozstrzelanie nauczyciela.
00:41:53 Ojciec boh. walczył w Legionach, trudne początki osadnictwa na Nowogródczyźnie.
00:43:13 Boh. nie wie, czy rodzice spodziewali się wybuchu wojny. Atmosfera po wkroczeniu sowietów. Rodzina czasem spała u sąsiadów, którzy obawiali się napaści – kradzież ziemniaków przez sąsiada Deniszczyka, Białorusina. Ojciec, mający wiedzę weterynaryjną, pomagał nieodpłatnie okolicznym chłopom. Stosunki z sąsiadami Białorusinami przed wojną.
00:46:49 Współczesny wyjazd krewnych na Białoruś – zniszczenie osady i gospodarstwa w Plantach, rozebranie budynków. Ojciec boh. posadził sad, wokół którego rosły wiśnie i te drzewa stoją do dziś.
00:48:53 Przyjście enkawudzistów nad ranem. Szczekanie psów, ryk zwierząt. Wywożone rodziny: Białobrzescy, Trojanowscy, Makowscy. Warunki w wagonie, załatwianie potrzeb naturalnych do dziury w podłodze. W innych wagonach ludzie umierali, ale w wagonie boh. nikt nie zachorował ani nie umarł. Wywóz wielodzietnych rodzin – przewaga dzieci w wagonie. [+]
00:52:33 Ojciec i starsze rodzeństwo pracowali przy wyrębie tajgi, mama sprzątała lodziankę, gdzie stały konie. Krótkie lato na Syberii, plaga komarów. Długie i ostre zimy – radość ze znalezienia w tajdze zamarzniętego głuszca. Podczas zbierania zamarzniętych grzybów boh. i mama zgubiły się – dotarcie do chatki, gdzie mama ugotowała grzyby – współczesna reakcja boh. na widok gotowanych grzybów. Refleksje na temat doceniania teraźniejszości.
00:56:53 Zbieranie latem jagód i żurawiny. Niedożywienie zesłańców i choroby – śmierć państwa Durów. W tajdze nie było szczawiu ani pokrzywy, które jedzono po przeprowadzce do Siji – kradzieże zamarzniętych kartofli. Boh. słyszała o niedźwiedziach w tajdze, ale żadnego nie widziała.
00:59:17 Zgubienie się boh. i mamy podczas grzybobrania – nocleg w leśnej chatce, odnalezienie drogi do posiołka.
01:00:17 Podczas pogrzebów zesłańców nie można było odmawiać modlitwy, ale w barakach modlono się. W Koczubejówce na Ukrainie była cerkiew i boh. poszła w Wielkanoc poświęcić pokarmy – zachowanie kościelnego, reakcja boh.
01:03:04 Trójka rodzeństwa zmarła na Syberii. Siostra Władzia poszła do wojska, podczas pobytu na Ukrainie mama dostała list, że córka została oficerem. Wracające listy. Informacja, że siostra zmarła na zapalenie płuc i jest pochowana w Lublinie – po wojnie rodzina nie znalazła grobu Władzi.
01:04:50 Brat Adam wyszedł ze Związku Radzieckiego z Armią Andersa, po wojnie mieszkał w Londynie i odwiedzał rodzinę w Polsce. Śmierć brata w szpitalu w Zielonej Górze, msza we Wrocławiu, zabranie przez bratową trumny do Londynu.
01:10:00 Podczas pobytu na Ukrainie boh. pracowała w sadzie, zbierała owoce, plewiła cebulę. Ojciec podczas służby wojskowej był zaopatrzeniowcem.
01:11:24 Repatriacja do Polski, pogodzenie się z utratą domu na Kresach. Jeden z sąsiadów myślał, że wraca do domu, popełnił samobójstwo po przyjeździe na Ziemie Odzyskane.
01:12:55 Boh. pracowała przez 25 lat we Wrocławskiej Przędzalni Czesankowej. Boh. nie była pytana o losy w czasie wojny. W czasie wakacji była szefową kuchni w zakładowym ośrodku kolonijnym w Kamionkach k/Bielawy.
01:14:46 Pierwszy obfity posiłek: ziemniaki w wiosce nad Dwiną. Po przyjeździe do Polski rodzina zamieszkała w leśniczówce w Ratyniu, sąsiadka pani Kutowa przyszła się przywitać i przyniosła bochen chleba.
01:17:00 Stan zdrowia członków rodziny po powrocie z Syberii. Śmierć młodszego brata w Siji, pochówek pod brzozą. Najmłodszy brat Kazimierz zmarł mając 41 lat, boh. do końca opiekowała się nim. Zajęcia rodziców po osiedleniu w Ratyniu.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..