Joanna Rybak z d. Wawrynowicz (ur. 1935, Milejczyce) opowiada o okupacji niemieckiej na ziemi białostockiej i wejściu Armii Czerwonej. Wspomina działalność oddziałów partyzantki antykomunistycznej, w tym Romualda Rajsa „Burego”, opisuje zbrodnie popełnione przez „żołnierzy wyklętych”.
00:00:01 Autoprezentacja boh. urodzonej w 1935 r. w Milejczycach.
00:00:20 Prezentacja rodziców: Janiny i Piotra Wawrynowiczów, którzy przed wojną prowadzili gospodarstwo rolne.
00:00:53 Przed wojną w Milejczycach mieszkało wielu Żydów – ich domy w centrum miasteczka oraz w lasach koło Milejczyc. Stosunek do ludności żydowskiej. Incydent z kukłą Stalina podczas niemieckiej okupacji. Żydzi przed wojną zajmowali się obnośnym handlem. Córka niemieckiego burmistrza szczuła dzieci psem. Niemieckie porządki w rolnictwie. Stosunek części Polaków do Niemcw.
00:07:12 Zacofanie terenów dawnego zaboru rosyjskiego. Działalność partyzantki podczas okupacji – napady na niemieckie pociągi. Walki podczas ofensywy Armii Czerwonej – okrążenie i zniszczenie radzieckich oddziałów między Milejczycami a Kleszczelami.
00:12:12 Działalność podziemia antykomunistycznego – boh. była z grupą dzieci na zabawie, podczas której zastrzelono gospodarza domu, Michnowskiego, oraz jego córkę. Zabójstwa dokonali ludzie „Burego” [Piotra Michnowskiego zamordowali ludzie z oddziału Władysława Łukasiuka „Młota”]. Grabieże popełniane przez partyzantów. [+]
00:14:59 Spalenie wsi Puchały Stare, zabijanie przez partyzantów ludności wyznania prawosławnego. Rodzina boh. była spakowana i chciała uciekać na Zachód w obawie przed deportacją. Działalność oddziału „Burego” – zastrzelenie ojca i jego dwóch synów, z których jeden wrócił z robót przymusowych. Zabranie z urzędu metryk osób prawosławnych. Zamordowanie milicjantów w Boćkach.
00:19:58 Okoliczności śmierci Michnowskiego – reakcja na traumę, jego krewni uciekli z Milejczyc. Rodzina boh. także opuściła miasteczko.
00:22:10 Stosunki z Żydami, którzy idąc do getta zostawiali u Polaków przedmioty kultu. Niektórzy Polacy łapali ukrywających się Żydów. Jeden z sąsiadów opowiadał po wojnie o swoim udziale w akcjach wyłapywania Żydów. [+]
00:25:35 Stan boh. po przeżytej traumie. Ruiny Warszawy pod koniec lat 40. Opinia na temat decyzji o wybuchu powstania warszawskiego. Reakcja po przyznaniu odznaczenia „żołnierzowi wyklętemu”. Sytuacja ludności prawosławnej na Białostocczyźnie po wyzwoleniu.
00:30:10 Jedna z sąsiadek prosiła pasierba, by nie woził partyzantów, którzy okradali mieszkańców. Ucieczka macochy, groźby partyzantów – zabranie butów staruszkowi. [+]
00:33:25 Boh. chodziła do liceum w Bielsku Podlaskim i miała w klasie koleżankę ze wsi spalonej przez partyzantów podziemia antykomunistycznego.
00:35:25 Rodzice zostali w Milejczycach, ale wszystkie dzieci wyjechały do Białegostoku. Przyszły mąż boh. miał być wcielony po przejściu frontu do wojska – propozycja matki, że go ukryje. Do Milejczyc po wojnie nie wrócili Żydzi, bożnicę przerobiono na klub, w którym odbywały się dyskoteki. Cmentarz żydowski w Milejczycach.
00:38:11 Boh. widziała zwłoki Borowika [majster fabryki kafli] zabitego przez partyzantów. Rodzice przed I wojną mieszkali w Rosji, podczas rewolucji październikowej uciekli do Polski.
00:40:00 Wiele osób z Milejczyc zabrano na roboty do Niemiec.
00:41:35 Do domu boh. przyszli Rosjanie, którzy chcieli zdjąć religijne obrazy – rozmowa z matką. Czekolada od czerwonoarmistów, ich zachowanie na trzeźwo i po alkoholu. Po wyjeździe żołnierzy boh. czekała na obiecany list. [+]
00:48:22 Szykany wobec Żydów na początku okupacji. Działania partyzantów w okolicy Milejczyc w czasie wojny. W Bielsku działały tajne komplety, przyszły mąż boh. chodził podczas okupacji do niemieckiej szkoły. Po powrocie z wojska studiował na Politechnice.
00:51:47 W domu boh. przechowano kapę z Gwiazdą Dawida – reakcja dzieci po jej wykopaniu. Matka oddała materiał do kościoła. Sukienka od żydowskiego handlarza. [+]
00:54:58 Rozważania o polityce – rozmowy prezydenta Kaczyńskiego na Ukrainie o wzajemnym przebaczeniu. Nawrót wspomnień o zabójstwie Michnowskiego. Podczas okupacji rodzina Michnowskich musiała oddać dom nowemu burmistrzowi, do domu wróciła po przejściu frontu. Poprawa warunków bytowych po wojnie: wodociągi i elektryczność.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..