Rybak Joanna
Joanna Rybak z d. Wawrynowicz (ur. 1935, Milejczyce) opowiada o okupacji niemieckiej na ziemi białostockiej i wejściu Armii Czerwonej. Wspomina działalność oddziałów partyzantki antykomunistycznej, w tym Romualda Rajsa „Burego”, opisuje zbrodnie popełnione przez „żołnierzy wyklętych”.
00:00:01 Autoprezentacja boh. urodzonej w 1935 r. w Milejczycach.
00:00:20 Prezentacja rodziców: Janiny i Piotra Wawrynowiczów, którzy przed wojną prowadzili gospodarstwo rolne.
00:00:53 Przed wojną w Milejczycach mieszkało wielu Żydów – ich domy w centrum miasteczka oraz w lasach koło Milejczyc. Stosunek do ludności żydowskiej. Incydent z kukłą Stalina podczas niemieckiej okupacji. Żydzi przed wojną zajmowali się obnośnym handlem. Córka niemieckiego burmistrza szczuła dzieci psem. Niemieckie porządki w rolnictwie. Stosunek części Polaków do Niemcw.
00:07:12 Zacofanie terenów dawnego zaboru rosyjskiego. Działalność partyzantki podczas okupacji – napady na niemieckie pociągi. Walki podczas ofensywy Armii Czerwonej – okrążenie i zniszczenie radzieckich oddziałów między Milejczycami a Kleszczelami.
00:12:12 Działalność podziemia antykomunistycznego – boh. była z grupą dzieci na zabawie, podczas której zastrzelono gospodarza domu, Michnowskiego, oraz jego córkę. Zabójstwa dokonali ludzie „Burego” [Piotra Michnowskiego zamordowali ludzie z oddziału Władysława Łukasiuka „Młota”]. Grabieże popełniane przez partyzantów. [+]
00:14:59 Spalenie wsi Puchały Stare, zabijanie przez partyzantów ludności wyznania prawosławnego. Rodzina boh. była spakowana i chciała uciekać na Zachód w obawie przed deportacją. Działalność oddziału „Burego” – zastrzelenie ojca i jego dwóch synów, z których jeden wrócił z robót przymusowych. Zabranie z urzędu metryk osób prawosławnych. Zamordowanie milicjantów w Boćkach.
00:19:58 Okoliczności śmierci Michnowskiego – reakcja na traumę, jego krewni uciekli z Milejczyc. Rodzina boh. także opuściła miasteczko.
00:22:10 Stosunki z Żydami, którzy idąc do getta zostawiali u Polaków przedmioty kultu. Niektórzy Polacy łapali ukrywających się Żydów. Jeden z sąsiadów opowiadał po wojnie o swoim udziale w akcjach wyłapywania Żydów. [+]
00:25:35 Stan boh. po przeżytej traumie. Ruiny Warszawy pod koniec lat 40. Opinia na temat decyzji o wybuchu powstania warszawskiego. Reakcja po przyznaniu odznaczenia „żołnierzowi wyklętemu”. Sytuacja ludności prawosławnej na Białostocczyźnie po wyzwoleniu.
00:30:10 Jedna z sąsiadek prosiła pasierba, by nie woził partyzantów, którzy okradali mieszkańców. Ucieczka macochy, groźby partyzantów – zabranie butów staruszkowi. [+]
00:33:25 Boh. chodziła do liceum w Bielsku Podlaskim i miała w klasie koleżankę ze wsi spalonej przez partyzantów podziemia antykomunistycznego.
00:35:25 Rodzice zostali w Milejczycach, ale wszystkie dzieci wyjechały do Białegostoku. Przyszły mąż boh. miał być wcielony po przejściu frontu do wojska – propozycja matki, że go ukryje. Do Milejczyc po wojnie nie wrócili Żydzi, bożnicę przerobiono na klub, w którym odbywały się dyskoteki. Cmentarz żydowski w Milejczycach.
00:38:11 Boh. widziała zwłoki Borowika [majster fabryki kafli] zabitego przez partyzantów. Rodzice przed I wojną mieszkali w Rosji, podczas rewolucji październikowej uciekli do Polski.
00:40:00 Wiele osób z Milejczyc zabrano na roboty do Niemiec.
00:41:35 Do domu boh. przyszli Rosjanie, którzy chcieli zdjąć religijne obrazy – rozmowa z matką. Czekolada od czerwonoarmistów, ich zachowanie na trzeźwo i po alkoholu. Po wyjeździe żołnierzy boh. czekała na obiecany list. [+]
00:48:22 Szykany wobec Żydów na początku okupacji. Działania partyzantów w okolicy Milejczyc w czasie wojny. W Bielsku działały tajne komplety, przyszły mąż boh. chodził podczas okupacji do niemieckiej szkoły. Po powrocie z wojska studiował na Politechnice.
00:51:47 W domu boh. przechowano kapę z Gwiazdą Dawida – reakcja dzieci po jej wykopaniu. Matka oddała materiał do kościoła. Sukienka od żydowskiego handlarza. [+]
00:54:58 Rozważania o polityce – rozmowy prezydenta Kaczyńskiego na Ukrainie o wzajemnym przebaczeniu. Nawrót wspomnień o zabójstwie Michnowskiego. Podczas okupacji rodzina Michnowskich musiała oddać dom nowemu burmistrzowi, do domu wróciła po przejściu frontu. Poprawa warunków bytowych po wojnie: wodociągi i elektryczność.
more...
less