Daniela Jansen z domu Zawiślak (ur. 1941, Kały, obecnie Antoninów) opowiada historię pomocy dwóm młodym mężczyznom pochodzenia żydowskiego, którzy przetrwali okupację w ich domu. Jej rodzice zdecydowali się ich przyjąć, mimo, że ich wcześniej nie znali i sami wychowywali jedenaścioro dzieci.
[00:00:04] Ur. w Kałach (dziś Antoninów) 15 marca 1941 r. , rodzice Marianna i Jan Zawiślak. Dziesięcioro rodzeńswa: Stefania, Aleksander, Genowefa, Helena, Sabina, Zdzisław, Jan, Jerzy, Janina, Hanna. Ojciec zginął w 1943 r.
[00:02:05] Żydzi w Kałach, dobre stosunki, handel (śledzie uliki). Łapanki, wywożenie ludzi do obozów i na roboty (brat Aleksander, szwagier). Przyjście Żydów do mamy z prośbą o pomoc. Kryjówka pod podłogą za szafą w pokoju. W czasie łapanki we wsi jeden z Żydów skrył się w piecu chlebowym.
[00:05:02] Mama dzieliła się z nimi jedzeniem, to byli nieznajomi ludzie, dwaj mężczyźni – przyszli wczesną jesienią. Niezgoda na śmierć ojca. Boh. się bała Żydów, mama nazywała ich „przyjaciółmi” i „rodziną”. Starsze siostry o wszystkim wiedziały, wspierały mamę. Stefania i Genowefa miały już swoje rodziny. Trudy utrzymania rodziny.
[00:08:00] Aleksander pracował u bauera, nie narzekał, chociaż spał w oborze. W gospodarstwie mieli krowę, mama piekła chleb. Mama była odważna, opiekowała się chorą na tyfus plamisty szwagierką. Najbliższi sąsiedzi wiedzieli o ukrywaniu Żydów, ludzie się bali, doniesienia o paleniu innych wsi za karę za pomoc Żydom.
[00:10:00] Ojciec dostał atraku serca podczas łapanki i zmarł w 1944 r. [sic!] Trauma po wojnie, strach przed samolotami. Bombardowanie podczas grzybobrania. Życie w ciągłym strachu. Ukrywanie się przed Niemcami w czasie łapanki: jeden z Żydów schowany pod podłogą, drugi wciśnięty do pieca, dwie córki w ulach. Brat Zdzisław zostawiony jako zbyt mały, zabrano Aleksandra, pozostali bracia ukryli się. [+]
[00:15:00] „To nie była wojna, to był mord” bezbronnych ludzi. Cierpienia ludzi w czasie wojny. Bracia byli szewcami, siostry pracowały przy zbiorach buraków, nielegalnie handlowały mięsem. Siostra schowała się przez Niemcami w kolczastych krzakach. [+]
[00:18:12] Żydzi odeszli po zakończeniu wojny. Gdy Niemcy uciekali, mama dała im na drogę jedzenie. Płakali. [+]
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.