Jansen Daniela
Daniela Jansen z domu Zawiślak (ur. 1941, Kały, obecnie Antoninów) opowiada historię pomocy dwóm młodym mężczyznom pochodzenia żydowskiego, którzy przetrwali okupację w ich domu. Jej rodzice zdecydowali się ich przyjąć, mimo, że ich wcześniej nie znali i sami wychowywali jedenaścioro dzieci.
[00:00:04] Ur. w Kałach (dziś Antoninów) 15 marca 1941 r. , rodzice Marianna i Jan Zawiślak. Dziesięcioro rodzeńswa: Stefania, Aleksander, Genowefa, Helena, Sabina, Zdzisław, Jan, Jerzy, Janina, Hanna. Ojciec zginął w 1943 r.
[00:02:05] Żydzi w Kałach, dobre stosunki, handel (śledzie uliki). Łapanki, wywożenie ludzi do obozów i na roboty (brat Aleksander, szwagier). Przyjście Żydów do mamy z prośbą o pomoc. Kryjówka pod podłogą za szafą w pokoju. W czasie łapanki we wsi jeden z Żydów skrył się w piecu chlebowym.
[00:05:02] Mama dzieliła się z nimi jedzeniem, to byli nieznajomi ludzie, dwaj mężczyźni – przyszli wczesną jesienią. Niezgoda na śmierć ojca. Boh. się bała Żydów, mama nazywała ich „przyjaciółmi” i „rodziną”. Starsze siostry o wszystkim wiedziały, wspierały mamę. Stefania i Genowefa miały już swoje rodziny. Trudy utrzymania rodziny.
[00:08:00] Aleksander pracował u bauera, nie narzekał, chociaż spał w oborze. W gospodarstwie mieli krowę, mama piekła chleb. Mama była odważna, opiekowała się chorą na tyfus plamisty szwagierką. Najbliższi sąsiedzi wiedzieli o ukrywaniu Żydów, ludzie się bali, doniesienia o paleniu innych wsi za karę za pomoc Żydom.
[00:10:00] Ojciec dostał atraku serca podczas łapanki i zmarł w 1944 r. [sic!] Trauma po wojnie, strach przed samolotami. Bombardowanie podczas grzybobrania. Życie w ciągłym strachu. Ukrywanie się przed Niemcami w czasie łapanki: jeden z Żydów schowany pod podłogą, drugi wciśnięty do pieca, dwie córki w ulach. Brat Zdzisław zostawiony jako zbyt mały, zabrano Aleksandra, pozostali bracia ukryli się. [+]
[00:15:00] „To nie była wojna, to był mord” bezbronnych ludzi. Cierpienia ludzi w czasie wojny. Bracia byli szewcami, siostry pracowały przy zbiorach buraków, nielegalnie handlowały mięsem. Siostra schowała się przez Niemcami w kolczastych krzakach. [+]
[00:18:12] Żydzi odeszli po zakończeniu wojny. Gdy Niemcy uciekali, mama dała im na drogę jedzenie. Płakali. [+]
more...
less