Halina Justyniarska z d. Stolarczyk (ur. 1957, Kielce) opowiada historię młodego Żyda Adama Romankiewicza, który przetrwał wojnę, ukrywany przez babcię i mamę pani Haliny. Po wojnie wyemigrował do Izraela, a Alfreda Stolarczyk przez pewien czas przed wyjazdem opiekowała się jego synem Sewerynem.
00:00:00 Bohaterka jest córką Alfredy Stolarczyk i wnuczką Józefy Kobyłko. W 1943 r. do domu babci zapukał młodzieniec prosząc o pomoc. Okazał się Żydem, który z dwoma kolegami uciekł z getta. Jego kolegów zastrzelono, on schronił się przed Niemcami w wychodku i przeżył.
00:01:46 Nazywał się Adaś Romankiewicz, był ranny w krocze. W okolicznej hucie pracowali Żydzi z getta, którzy załatwili Adasiowi maść leczniczą. Adaś pozostał u babci boh., która była już wtedy wdową, przez 8 miesięcy. Miała 2 dzieci i była chora.
00:03:00 Matka boh., Alfreda, miała wtedy 12 lat, chodziła na stołówkę, gdzie pokryjomu kucharki dawały jej do domu jedzenie. Babcia słabła. Rodzina karmiła Adasia i ukrywała przed sąsiadami, aby uniknąć śmierci i spalenia domu. Zasady przechowywania Adasia.
00:04:30 Niemcy wchodzili do każdego domu i szukali Żyda, który zbiegł, przyszli też do chorej babci. Rozmawiała z nimi po niemiecku, rewizja była pobieżna, bali się mieć kontakt z chorą.
00:05:30 Babcia miała boleści, krzyczała w nocy. Kontola Niemca, co się dzieje. Nie było leków ani pieniędzy, mieli jedne buty na całą rodzinę.
00:07:10 Babcia od 1944 r. już nie wstawała. Przed nadejściem frontu do domu przyszli Niemcy, którzy kupili od babci resztkę chleba i wypili kawę, aby się rozgrzać. Gdy wyszli, zostali nieopodal zabici, tego samego dnia umarła babcia.
00:08:30 Po śmierci babci jej dwoje dzieci zostały same, trumnę z ciałem rodzina zawiozła na cmentarz na Piaski. Grabarz uciekł i dopiero z czasem trumnę zakopano. Matka boh. dowiadywała się po latach, gdzie leży jej mama, ale do dziś nie jest to wiadome. Brat boh. Zbigniew, próby ustalenia lokalizacji grobu.
00:10:45 Adaś Kolankiewicz odszedł i skontaktował się ze swoimi rodakami. Mieszkał potem u p. Nowakowej k. stacji. Dzieci babci (matkę boh. i wujka Gienka) zabrano do ochronki, a do ich domu wprowadziły się dwie obce rodziny. Po wojnie Adaś dopytywał się o dzieci babci.
00:11:30 Od lokatorów dowiedział się, że babcia nie żyje, poprosił o przekazanie jej córce, aby się z nim skontaktowała. Matka boh. skontaktowała się z nim 3 lata później.
00:12:00 U p. Nowakowej mieszkało 4 Żydów. [Po wojnie] Adam mieszkał w Opolu z żoną Marią i dzieckiem. Ponieważ jego żona nie radziła sobie z dzieckiem, chciał się z nią rozwieść i ożenić z matką boh., Alfredą. Matka boh. zajmowała się jego 2-letnim synkiem Sewerynem, ale nie chciała na stałe wyjechać do Izraela. Żona Adama był chora.
00:13:00 Synek Adasia Seweryn traktował matkę boh. jak własną. Adaś wyjechał do Izraela i założył nową rodzinę, Seweryn pojechał z nim. Adaś nie miał wyglądu semickiego.
00:14:25 Matka boh. często wspominała Adama. Gdy przyszedł do nich, miała 12 lat.
Rozmowa z Alfredą Stolarczyk z d. Kobyłko
00:14:44 Pani Alfreda poszła raz na bosaka do szkoły do Niewachlowa. Profesor, p. Kałuża, kazał jej wyrecytować wiersz, ale boh. zapomniała tekstu. Za karę prawie dostała linijką. Powiedziała, że chce jej się jeść, a nie uczyć. Nauczyciel wyciągnął z torby bułkę z serem i dał jej. Nigdy już więcej nie próbował jej bić.
00:16:35 W domu pani Alfreda rwała szczaw, ugotowała w domu zupę, która bardzo smakowała małemu Sewerynowi. Gdyby miała warunki, zatrzymałaby „Sewka” na wychowanie, bardzo go lubiła. Małżeństwo z Adamem nie udało się, bo Alfreda nie miała się w co ubrać i co jeść.
00:18:00 [W czasie wojny] Adaś Romankiewicz schował się w ubikacji. Był szlachetnym człowiekiem, podobał się p. Alfredzie, po kryjomu dawał jej różne rzeczy. Chciał z nią wyjechać, ale pani Alfreda nie chciała zostawić chorej matki a jej ojca zabili.
00:19:10 Adaś zapukał do domu i otworzyła mu matka p. Alfredy, miał opatrunki między nogami, nie mógł chodzić. Pani Alfreda robiła Adasiowi okłady, umiała szyć. Gdyby wojna skończyła się wcześniej, wyszłaby za niego.
00:20:30 Z torbą chodziła do kucharek i przynosiła do domu jedzenie. Karmiła dzieci, które przychodziły. Jak szła do kościoła, brała ze sobą Seweryna. Pani Alfreda nie chciała wtrącać się między Adasia i jego żonę.
00:21:26 Gdy boh. szła do szkoły, przemarzały jej nogi. Zimy były bardzo srogie.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..