Stanisława Wanda Nogaj (ur. 1939, Zastawie), mniszka benedyktynka z Opactwa św. Wojciecha MB w Staniątkach. Pochodzi z rodziny osiadłej przed wojną na Wołyniu. Najmłodsza w rodzinie, starsze rodzeństwo: Władysław i Mieczysław (bliźniacy), Kazimierz, Józef i Halina. W październiku 1939 ojciec Jan Nogaj został aresztowany przez Rosjan i wszelki ślad po nim zaginął. 10 lutego 1940 r. z mamą i rodzeństwem została deportowana na Syberię. Zmarli tam jej bracia bliźniacy Władysław (1941) i Mieczysław (1944). W 1946 roku reszta rodziny powróciła do Polski i osiedliła się na „Ziemiach Odzyskanych” w Kuropatniku. W 1953 roku Stanisława Wanda Nogaj ukończyła miejscową szkołę podstawową. W latach 1953-1955 uczęszczała do Zasadniczej Szkoły Drzewnej w Złotoryi, zdobyła specjalność stolarza drzewnego. W latach 1955-1958 kształciła się na handlowca w Zasadniczej Szkole Handlowej w Legnicy. Wykształcenie uzupełniła o maturę w 1968 r. w zaocznym Technikum Ekonomicznym we Wrocławiu (kierunek: administracja terenowa). W latach 1960-1969 pracowała jako księgowa w Miejskim Zarządzie Budynków Mieszkalnych w Strzelinie (po reorganizacji: Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej). W latach 1969-1980 kierowała sekcją księgowości głównej w Instytucie Komputerowych Systemów Automatyki i Pomiarów Mera-Elwro we Wrocławiu. 5 marca 1980 r. przyjechała do opactwa w Staniątkach, następnego dnia została przyjęta do klasztoru, 9 marca otrzymała habit. 31 marca 1980 r. dobiegł końca jej urlop, więc rozwiązała umowę o pracę z Mera-Elwro i została w klasztorze. 9 września 1980 r. odbyła się uroczystość jej obłóczyn i przyjęcia klasztornego imienia Benedykta. 31 października 1982 r. złożyła czasowe śluby zakonne. W 1985 r. wskutek konfliktu z matką przełożoną została chwilowo wydalona z zakonu, przyjęto ją z powrotem i 30 października 1985 r. odnowiła śluby. 22 lutego 1987 r. złożyła śluby wieczyste. Jej starszy brat Józef Nogaj został ciężko pobity przez ZOMO w pierwszym dniu stanu wojennego i zmarł na skutek obrażeń 29 kwietnia 1982 r. Mama Marianna Nogaj z domu Nowak (ur. 1904 r.) zmarła wskutek wylewu w 1985 r. w szpitalu w Strzelinie.
mehr...
weniger
[00:00:08] Ur. 28 lipca 1939 r. w Zastawiu k. Równego na Kresach Wschodnich, rodzice Jan i Marianna dd. Nowak. Rodzeństwo: bliźniaki Mieczysław i Władysław (ur. 1924), Kazimierz (1927), Józef (1931), Halina (1935). Pochodzenie: ojciec z Wyszmontowa, mama z Drygulca k. Ćmielowa. Ziemia na Kresach otrzymana przez ojca za udział w wojnie 1920 r., piętrowy dom wynajmowany wojsku. Trzy konie ojca, wyścigowy koń Alfons. Osadnicy wojskowi z Zastawia.
[00:05:25] Dwóch Ukraińców zatrudnionych do pomocy w gospodarstwie, bliskie związki z wojskiem polskim, doniesienie na ojca do NKWD, aresztowanie wkrótce po 17 września [1939]. Zasada panująca w domu: bezwzględne dochowanie tajemnicy. [+]
[00:07:51] Pożegnanie ojca z domem i rodziną, uwięzienie ojca w Zdołbunowie. Próba odwiedzenia ojca w areszcie, nieodczytany gryps zaszyty w bieliźnie. Nieznany dalszy los ojca, bezowocne poszukiwanie grobu.
[00:10:20] Wywiezienie rodziny na Syberię 10 lutego [1940] o świcie. Becik boh. zrobiony z poduszki. Zbiórka w Równem, pociąg: 50 wagonów bydlęcych, ok. 50 osób w wagonie. Warunki podróży: nieliczne prycze, dziura asenizacyjna za zasłoną, wrzątek do picia i słona zupa rybna.
[00:13:50] Przystanek w Wołogdzie, punkt docelowy: Szujsk (Shuiskoe), kwartał 28. Zamieszkanie w zapluskwionych barakach. Walka z robactwem, bolesne pogryzienia. Praca braci bliźniaków przy karczowaniu lasu. Szkoła w miejscowości Motor. Śmierć brata Władka z odmrożenia w 1941 r., wiersz pod szpitalną poduszką [+]. Trumna zbita z desek, kradzież ubrania z brata w grobie.
[00:19:10] Po ataku Niemiec na ZSRR wywiezienie rodziny w głąb ZSRR do Jekaterinowki w okolice Omska i Tumienia, zamieszkanie w zarekwirowanym domu z Czeszką. Spanie na piecu. Zapadanie na kurzą ślepotę z braku witamin, brat Kazimierz – leczenie tranem. Trudy podróży powrotnej – zagubieni po drodze. Boh. pod opieką siostry, poszukiwanie jedzenia, kradzież ziemniaków przez siostrę. [+]
[00:24:23] Głód w Jekaterinowce, zakaz zbierania resztek z pola, podkradanie zmarzniętych ziemniaków, kłosów zbóż nocą przez braci [+]. Wigilia bez jedzenia, sprzedanie boh. stolarzowi Rosjaninowi za mleko, wiadro ziemniaków i 100 rubli, odebranie boh. przez mamę. Kwaśne mleko wypite przez mamę. [+]
[00:31:40] Jeżyny i maliny zbierane przez brata w lesie. Nauka Haliny i Józka w szkole w Motorze. Zima na Syberii, zakup ciepłego ubrania i walonek dla boh. przez komisarza kołchozu [+]. Zabiegi o zaadoptowanie Józka. Ubranie wspólne z siostrą, sąsiad Wania, zabawy na sankach, przejścia kopane pod śniegiem. Wepchnięcie boh. do studni przez kolegę, uratowanie nieprzytomnej przez sąsiadkę. Lanie dla Wani. [+]
[00:38:50] Ciągły głód: zbieranie soku z młodych brzóz, jedzenie kory brzozy, wykradanie ptasich jaj. Wyprawa na cmentarz z siostrą w poszukiwaniu poziomek. Obchody rocznicy rewolucji październikowej, akademie z udziałem rodzeństwa. Uczenie [przed wojną] geografii i tabliczki mnożenia przez ojca. Wysoki poziom nauki na Syberii. Wytwarzanie atramentu z sadzy. Kontrole higieniczne w szkole. [+]
[00:45:05] Praca mamy w kołchozie, podkradanie chleba za sklepu przez brata, udawane bicie za karę. Namawianie mamy do oddania dzieci do domu dziecka. [+]. Powrót do Polski ostatnim transportem w 1946 r., pożegnanie przez stolarza [+]. Wykradanie zwierząt gospodarskich przez wilki.
[00:49:30] Watahy wilków oczekujące przy torach kolejowych na ciała ludzi zmarłych w drodze na Syberię [+]. Suchary naszykowane przez mamę na drogę, pomoc żywnościowa z UNRRA, obrzęk głodowy.
[00:51:01] Przyjazd do Białej Podlaskiej, wychudłe dzieci. Wspomnienie pierwszego chleba w Polsce [++]. Przyjazd do Krzycka, praca mamy na plebanii, pierwsza komunia dla dzieci z Syberii, poczęstunek: ciasto i kawa zbożowa.
[00:54:13] Osiedlenie na Ziemiach Odzyskanych, wiadomości o rzezi wołyńskiej. Ocalały dom rodzinny boh. zamieszały przez Ukraińca. Wspomnienia siostry z dzieciństwa, kryjówka w psiej budzie u sąsiada Synusia.
[00:58:30] Osiedlenie w Strzelinie, dom po gospodarzu Jermanie. Pierwsza komunia brata Józka. Flegier – rodzina dobrych Niemców. Głód w Polsce. Koleżanka Wanda, wspomnienie chleba ze smalcem. [++]
[01:01:40] Szkoła w Kuropatniku, dokarmianie przez koleżankę Hanię [+]. Zdobycie kozy przez brata Józka, deputat cukrowy dla brata Kazika – wspomnienie chleba z cukrem. Bicie dzieci za karę, „mama o byle co biła”. [+]
[01:05:10] Wezwanie do wojska dla brata Kazimierza, zwycięska walka mamy o syna, wypomnienie skutków zesłania na Syberię [++], powrót Kazimierza do domu.
[01:08:02] Brat Józef w wojsku, utracona narzeczona. Dalsze losy braci. Śmierć mamy w 1985 r. Dom w Kuropatniku, edukacja rodzeństwa i boh.: zawodowa szkoła drzewna w Złotoryi, szkoła handlowa w Legnicy, zaoczne technikum administracyjne, matura we Wrocławiu. Praca w księgowości w Mera-Elwro.
[01:12:32] Udział ojca w wojnie polsko-bolszewickiej w załodze czołgu, nadanie ziemi przez Piłsudskiego. Chrzciny boh. 15 sierpnia w parafii w Mizoczu k. Zastawia, wybór imienia. Imię zakonne: Benedykta.
[01:14:52] Poznanie się rodziców, stopniowe zasiedlanie lokum na Kresach Wschodnich. Brak samodzielności kobiety w kwestii decydowania o zamążpójściu. Przepowiednia Cyganki. Charakterystyka rodziców – spokojny, ciepły ojciec, popędliwa mama. Żydowski sklep w okolicy, zakupy „na krechę”.
[01:20:13] Różne podejście rodziców do własności i pieniędzy, bryczka ojca użytkowana przez sąsiadów. Dobre wspomnienia o ojcu, poszukiwanie śladów po nim w Polsce i ZSRR, najprawdopodobniej rozstrzelany w ZSRR.
[01:26:24] Zachorowanie mamy na tyfus w czasie zesłania na Syberii, głód w rodzinie, brat Mieczysław ukradł z kolegą Bogdanem Andrzejewskim wiadro ziemniaków – skazani na 1 rok więzienia w Nowosybirsku, zaginęli obaj bez śladu. Dramatyczny wiersz napisany przez brata Władysława w szpitalu na temat przeczuwanej własnej śmierci, „Ballada zesłańców” opisująca losy deportowanych z Polski. [++]
[01:32:00] Utracona szansa ucieczki z Kresów po zakończeniu wojny, ocenzurowany list do rodziny w Polsce. Indoktrynacja dzieci w szkole – bułeczka i kostka cukru z okazji rocznicy rewolucji październikowej.
[01:36:37] Kolędowanie z siostrą i bratem Józkiem na Syberii, zdobywanie żywności. Zarabianie szyciem i dzierganiem przez siostrę. Stałe poczucie głodu. Utrudnianie kontaktów Polaków z Jekaterinowki i Gorbaczowki, wyprawa boh. po chleb do sąsiadki z Gorbaczowki.
[01:41:07] Najwcześniejsze wspomnienie z dzieciństwa: obcięcie włosów przez mamę i ogolenie głowy z powodu wszy. Pruderyjny zakaz kąpieli nago w bani. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..