Alfons Daszkiewicz (ur. 1920, Cucki, obecnie Białoruś) przed wojną należał do organizacji „Strzelec”. W 1942 roku został zaprzysiężony w Związku Walki Zbrojnej. Do marca 1943 roku działał w wywiadzie, a następnie został skierowany do oddziałów partyzanckich. Żołnierz Antoniego Burzyńskiego ps. Kmicic. Brał udział w wielu potyczkach, m.in. we wsi Gieladnia. Uczestniczył w Operacji Ostra Brama, po rozbrojeniu przez Sowietów trafił do Miednik. Po odmowie wstąpienia do radzieckiej armii przewieziony do Kaługi. W listopadzie 1944, po odmowie przysięgi na wierność Związkowi Sowieckiemu, został wywieziony pod Ural do obozu Malejcha w rejonie korobowskim. W styczniu 1946 przez Terespol wrócił do kraju i osiedlił na Ziemiach Odzyskanych. Zatrudnił się jako strażak w Zjednoczeniu Przemysłu Lniarskiego w Wałbrzychu, tam ukończył kurs strażacki oraz technikum wieczorowe. Pracował jako energetyk w Zjednoczeniu Przemysłu Lniarskiego. Dwukrotnie próbował dostać się na studia na Politechnikę Wrocławską, ale nie został przyjęty.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. Gospodarstwo rodziców 17 ha, zwierzęta gospodarskie. Wieś średniej wielkości, nauka do 4 klasy w szkole wiejskiej, potem trzy klasy w gminie, gimnazjum w Postawach.
[00:02:52] Mieszkańcy wsi: Polacy, Tatarzy i Żydzi. Działalność w harcerstwie, Związek Strzelecki. Przyjście Niemców, potem Rosjan. Pierwsze wywózki na Syberię w 1940 r. Decyzja o ucieczce boh. ze wsi. Kontakt z ZWZ (Związek Walki Zbrojnej) poprzez koło strzeleckie, dyrektor szkoły legionista.
[00:06:50] Ucieczka z domu z pierwszym leśnym oddziałem „Kmicica” po wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej, w 1942 r.
[00:10:00] Obawy przed wywózką do III Rzeszy, ostrzeżenie przed łapanką przez oficera niemieckiego zakwaterowanego w domu boh., ucieczka boh. do lasu. Zaprzysiężenie do ZWZ, praca w podziemnym „wywiadzie”, przekazywanie zebranych informacji do „Kmicica”. 23 pułk ułanów w Postawach. Partyzantka rosyjska w rejonie Postaw (dowódca Markow). 82 osoby rozstrzelane przez Rosjan.
[00:13:45] Zbieranie informacji wśród szkolnych kolegów, kaptowanie chłopców do radzieckiej partyzantki – samoobrony („samochowa”). Mieszkanie polskich partyzantów w ziemiankach w lesie lub w gospodarstwach wiejskich.
[00:17:30] Konieczność zachowania pełnej konspiracji, zagrożenie zdemaskowaniem. Przynależność do leśnego oddziału „Kmicica”, wybór pseudonimu boh.: „Lot”.
[00:20:10] Szwagier boh. zatrzymany w areszcie przez półtora roku po wojnie, torturowany przez ubeków: stanie w wodzie, deprywacja snu. Akcje przeciw Niemcom w miejscowości Gieladnia [Geledne, obecnie Litwa]. Dylemat moralny boh.: niemożność dobicia rannego niemieckiego oficera. [+]
[00:24:10] Podczas ataku na Wilno razem z Armia Czerwoną podpalenie łanów wyrośniętego zboża, w których ukrywali się Niemcy. Wybuch pocisku uszkodził boh. słuch w lewym uchu.
[00:30:00] Odwaga i brawura młodych ludzi, chęć „darowania życia dla ojczyzny”. Wspomnienie rannego w brzuch partyzanta. Złożona przyjacielowi obietnica dobicia w razie poważnego zranienia.
[00:33:14] Operacja „Ostra Brama” we współpracy z Armią Radziecką – odbicie Wilna. Szok boh. wobec postawy Rosjan, namawianie do wstąpienia do Ludowego Wojska Polskiego, rozbrojenie oddziału, ok. 4 tys. osób, wywiezienie do obozu „jenieckiego”. Zaprowiantowanie na drogę: suchary i suszone ryby, brak wody do picia podczas transportu. Groźba kary śmierci w razie ucieczki z obozu w Kałudze.
[00:39:07] Prof. Ginko, rektor Akademii Medycznej w Gliwicach, Bernard Ładysz – współtowarzysze w obozie. Robactwo, świerzb. Uroczysty przyjazd do Kaługi, zakwaterowanie w koszarach, parciane buty.
[00:42:35] Szkolenie wojskowe, przydział: 361 pułk zapasowy 18 dywizji smoleńskiej. Po kilku miesiącach przysięga na wierność Stalinowi i ZSRR. Warunki w obozie, zakaz korespondencji.
[00:44:40] Losy rodziny po przyjściu Rosjan: pozostawienie ojca we wsi jako potrzebnego w kołchozie fachowca, stolarza. Siostra ze szwagrem wywiezieni do Kazachstanu, brat walczył pod Leningradem. Nachodzenie rodziców w celu znalezienia boh., „bandyty”.
[00:46:30] Oficer polityczny w każdym batalionie w obozie, utrudniona korespondencja z rodziną. Kaptowanie do armii sowieckiej w Miednikach, odmowa boh.
[00:49:20] Po 4 miesiącach szkolenia frontowego w Kałudze przysięga na wierność Stalinowi i Związkowi Radzieckiemu. Zdanie broni po szkoleniu, stare radzieckie mundury, wywiezienie za Ural (rejon korobowski). Wykopywanie ziemianek, dowódca mjr Grużniajew, potem kpt Sas. Podkradanie żywności podczas dyżurów w kuchni, kara aresztu za kradzież, donosiciele.
[00:55:32] Praca ponad siły przy wyrębie lasu, norma 6 metrów sześciennych, załadunek 2-metrowych bali drewna na ciężarówki. Osłabienie jeńców, wyczerpanie, marne jedzenie. Szpital oddalony o 185 km. Zjedzenie jeża. Przygnębienie jeńców, pocieszająca historia więźnia Józefa Piłsudskiego.
[01:00:10] 4 tysiące jeńców, podział na 4 bataliony. Rosyjski lekarz w batalionie kpt. Tamara, pomocnik polski felczer. Określanie stanu zdrowia poprzez badanie napięcia skóry. Ucieczka kolegi z batalionu: Władysław Domejko z Wilna, spotkanie po latach w Grodnie.
[01:05:43] Organizacja obozu: ogrodzony drutem. Przyrządzanie jeża do jedzenia. Nagrody za wykonanie normy – dodatkowa żywność. Nauka palenia papierosów, żeby zyskać czas na „przerwę na papierosa”. Trudne rzucenie nałogu. Przydział krojonych łodyg tytoniu („karaszki”).
[01:12:30] Wycieczka do Kazachstanu z siostrą i szwagrem, odwiedzenie rodzinnego domu. Zatrzymanie siostry we wsi przez władze.
[01:15:12] Symulowanie choroby przez niektórych więźniów, przydział lżejszych zadań. Możliwość otrzymania paczki żywnościowej od 1945 r.
[01:19:20] Informacja o końcu wojny od oficera politycznego. Zachęcanie do większej wydajności, „by wyniszczyć Niemców”. Apele poranne.
[01:21:55] Przekroczenie granicy polskiej 12 stycznia 1946 r. Ci, którzy wrócili do rodzinnych domów na Kresach Wschodnich, mordowani przez Rosjan jako „izmiennik rodiny” (zdrajca ojczyzny). Powrót w radzieckim ubraniu. Ziemianki pod Smoleńskiem, lepsze wyżywienie od października. Nowe, angielskie umundurowanie z UNRRA.
[01:25:50] Postanowienie o wyjeździe w głąb Polski, ucieczka całej wsi na Ziemie Odzyskane, pozostali we wsi rodzice. Niepełna dokumentacja zwolnienia z obozu. Odtworzenie historii jenieckiej, otrzymanie karty repatriacyjnej i skierowania na osiedlenie. Zapomogi na bezpłatne przejazdy.
[01:30:07] Pierwsze spotkanie z rodzicami jesienią 1956 r., poznanie młodszej siostry [+]. Rozmowa na temat repatriacji, zachowawcza postawa ojca.
[01:33:13] Po powrocie do Polski kontakt z PUR w Warszawie, skierowanie na Ziemie Odzyskane, unikanie pracy w kopalni. Przyjazd do Wrocławia, stan bezprawia: Niemcy, szabrownicy. 100 zł na podróż, przejazd do Legnicy, potem Wałbrzycha. Zatrudnienie na krótko w ochronie zakładów przemysłowych przed szabrownikami. Straż przeciwpożarowa w Zakładach Zjednoczenia Przemysłu Lniarskiego.
[01:38:25] Nauka przez 5 lat w wieczorowym technikum górniczym w Wałbrzychu, kierunek: maszyny energetyczne. Dwukrotna odmowa przyjęcia boh. na studia politechniczne „z braku miejsc”.
[01:41:40] Namawianie boh. przez ubeków do współpracy. Poznanie żony w Olsztynie. Praca przy inwestycjach modernizacyjnych w Świebodzicach.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.